Tüm dünya salgından kurtulmak için aşının üretilmesini beklerken büyük firmalar yüklü yatırımlarla aşılarını deniyorlar. Üretimden önce 3 fazdan geçmesi gereken aşıların bazıları son safhaya geldi ve üretim tarihleri de netleşti. İşte bu umutlandırıcı aşı denemelerindeki ilk 10 aşı!
Dünya Sağlık Örgütü'nün yayınladığı bilgiler ve verilerden yararlanılmıştır.
Koronavirüs Çin'de ilk çıktığından beri bilim insanları üzerinde araştırmalara devam ediyor ve tüm dünya aşı çalışmaları için birleşmiş durumda. Küresel olarak ilerleyen bu aşı çalışmalarının hem süreci çok uzun hem de maliyeti oldukça fazla.
Çünkü bir aşının üretilmesi için ön klinik araştırmasından geçmesi ve ardından 3 fazı başarıyla tamamlaması gerekiyor. Tüm bu süreçlerin maliyeti ve süresi çok uzun sürüyor. Bir aşının onay alması ve üretime geçmesi için gereken aşamalar şu şekilde:
Ön klinik araştırması: DNA bazlı ya da ölü virüsler kullanılarak yapılan araştırmaları kapsar, başarılı olanlar aşı adayı olarak kabul edilir ve faz sürecine başlarlar.
Birinci faz: Ekipler aşılarını küçük bir gruba uygularlar ve 2 ay kadar yan etki olup olmadığını anlamak için beklerler, gözlem yaparlar.
İkinci faz: Bu sefer aşı yüzlerce kişiye verilir ve aşının yan etkileri ile bağışıklık sistemindeki etkilerine bakılmak için aylarca beklenir.
Üçüncü faz: Yan etkileri ve aşının etkinliğini kontrol etmek için aşı binlerce kişiye uygulanır ve aylarca hatta yıllarca sonuçları beklenir.
Diğer aşılara bakıldığında bu süreç yaklaşık 4 yıl kadar sürer ve ortalama 5 bin kişiye uygulanır fakat Covid-19 için bazı aşı adayları tüm bu süreçleri eş zamanlı yaparak 18 ay içerisinde bitirmeyi hedefliyor.
Bunun yanı sıra faz 2'de olan ve son aşamaya geçmeye çok yakın olan çalışmalar da bulunmakta. Dünyadaki aşı çalışmalarının yanı sıra Türkiye'de de klinik araştırma aşamasına gelen adaylar bulunuyor.
3. faz çalışmasında olan bu aday virüsün hücreye tutunmasını ve kendini çoğaltmasını engelliyor. Aşının bu kadar hızlı 3. faza geçmesinin sebebi ise SARS ve MERS salgınlarında kullanılan/denenen tekniğin uygulanması. Aşamaları başarı ile geçen bu aşı çalışması şimdiden milyonlarca doz sipariş aldı.
Zayıflatılmış ya da ölmüş virüs kullanarak geliştirilen bu aşı iki fazı da başarılı bir şekilde tamamladı ve son faz için Brezilya'da çalışmalarına başladı. Aktif olmayan virüslerden yararlanıldığı için aşının üretimi de diğer aşı çalışmalarına göre daha uzun sürüyor.
Dünyada en fazla aşı çalışması yapan ülke olarak bilinen Çin'in en büyük gruplarından biri olan Sinopharm Grup çeşitli enstitüler ile farklı aşı çalışmaları yapıyor. Çin merkezli Sinopharm Grup'un Beijing Enstitüsü ile yaptığı aşı çalışmalarında 2. fazı başarıyla geçti, son aşama için tüm çalışmalarını Abu Dabi'de yapıyor.
Yine Sinopharm Grup'un başka bir enstitü olan Beijing Enstitüsü ile yaptığı aşı çalışmaları da 3. faza geçenler arasında. Sinopharm'ın yaptığı tüm aşı çalışmalarında öldürülmüş ya da zayıflatılmış virüsler kullanılıyor.
Virüsün RNA'sının kullanıldığı bu aşı da Amerika'da sona yaklaşmış önemli çalışmalardan biri. Vücudun bağışıklık oluşturmasını amaçlayan bu aşı son faza geçti. İnsanlar üzerinde denenmeye başlayan ilk aşı çalışması olması ile de bilinen bu aşı satış fiyatını da geçtiğimiz günlerde duyurdu: 32-37 dolar arası.
Virüsün RNA'sı ile geliştiren bu aşı da 3. faza geçebilen çalışmalar arasında yer alıyor. Türk bilim insanı olan Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu BioNTech firmasının da içinde olduğu bu aşı çalışmaları Türkiye için de büyük önem arz ediyor.
DNA aşılamasındaki gibi bir mantığa sahip olan viral vektör türünde aşı çalışması yapan CanSino 3. faza geçtiğini duyurdu fakat Dünya Sağlık Örgütü'nde 2. fazı bitirmiş olarak görünüyor, şu an olarak son fazdaki aşı çalışmalarına başlayıp başlamadığı kesin değil.
Haziranda 2. faza geçen bu aşı çalışması diğer çalışmalardan viral protein kullanması açısından farklılaşıyor. Bağışıklık sistemi üzerinde çalışan bu aşı çalışmasının kısa zaman içerisinde 3. faza geçeceği düşünülüyor.
Faz 1 ve 2 çalışmalarını eş zamanlı yapan bu grup da sona yaklaşanlar arasında yer alıyor. Öldürülmüş ya da zayıflatılmış aktif olmayan virüsler ile çalışmalarına devam ediyor. 2. faz çalışmaları haziran ayında başlamıştı, yakın zamanda 3. faza geçilmesi bekleniyor.
DNA tabanlı aşı çalışmaları yapan Inovio 1 ve 2. faz çalışmalarını eş zamanlı olarak yürütüyor. Şu ana kadar ciddi bir yan etki ile karşılaşmadılar ve ilk fazda 36 kişinin 34'ünde bağışıklık geliştiğini gözlemlediler. Yakın zamanda faz 2 ve 3 denemelerine başlayacaklar.
Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan tarafından 2 aşı çalışmasının hayvan deneylerini başarılı bir şekilde geçtiği ve bir tanesinin klinik safhalar çalışmasına geldiği duyuruldu. Aşı çalışmalarının yanı sıra ilaç geliştirme faaliyetleri de devam ediyor.
Fakat aşı çalışmalarında Dünya Sağlık Örgütü ile çalışmadığı için ön klinik çalışması ve fazlardan geçmiyor. 18 Haziran'da başlayan aşı çalışmaları 38 gönüllü üzerinde uygulandı ve hepsinde bağışıklık geliştirdi. Putin'in kızlarından biri de aşıyı yaptıranlar arasında.
Aşı 2022 yaz aylarından önce çıkması mümkün değil
Aşıya verdikleri zamanı virüs mutasyonu için verseler daha mantıklı....
putine bak kızı atmış öne kobay fare gibi :) bu arada aşıyı kim yaparsa yapsın ilk aşamada acayip pahalı olacak. çünkü insanlar mecbur. belki 500 belki 1000 tl olursa şaşırmam. bu arada ölmüş ya da etkisi azaltılmış virüs bulunan aşıları da şahsen yaptırmayı düşünmüyorum. çünkü covidin her geçen gün vücuda verdiği farklı zararları ortaya çıkıyor. tahribat etkisine göre uzun süreli zararları da olur. bu yüzden en zararsızı bile olsa sokmam vücuduma covidi :) oxfordun ilacı diğerlerine göre daha mantıklı geldi.