Dostluk Apartmanı, Etiler Nispetiye Caddesi’ndeydi. Bir dostluğun, zorda kalana -bugün Suriyelilere olduğu gibi- el uzatmışlığın simgesiydi. Ancak Dostluk Apartmanı zamana ve ‘ranta’ yenik düştü. Apartmanın bulunduğu arazi Kızılay tarafından gelir getirsin diye kiraya verildi. 2009 yılında içinde son kalan mülteciler 100’er bin lira verilerek gönderildi ve bina yıkıldı.
Şimdi ise yerine 10 katlı otel yapılacak. Meclisten karar çıktı, sıra uygulamaya geldi...
Radikal'den Ercan Sarıkaya, süreci şöyle anlattı:
Hikayesi 2. Dünya Savaşı'na dayanıyor
Etiler Nispetiye Caddesi’ndeki ‘Dostlu Apartmanı’nı resmi adıyla Nispetiye Sosyal Tesisleri’nin hikayesi 2. Dünya Savaşı'na dayanıyor. Naziler'den kaçan mültecilerin bir bölümü Türkiye’ye sığınmış. İstanbul’a gelen mültecilerin barınma sorunun çözümü için de Dünya Kiliseler Birliği devreye girmiş. Etiler Nispetiye Caddesi'nde 2 bin 500 metrekarelik bir arsa alınmış. 1964'te BM Mülteciler Yüksek Komiserliği mültecilerin barınması için de Dostuk Apartanı adını verdikleri binayı yaptırmış.
En küçüğü 35, en büyüğü 67 metrekare olmak üzere 127 daireden oluşan bina, ‘Mülteciler ölene ya da kendileri isteyene kadar bu binadan çıkartılamazlar' şartıyla 1978 yılında Kızılay'a devredilmiş. İlk dönemlerde 600’e yakın mültecinin barındığı binada zamanla yaşayanların sayısı azalmış. ‘Dostuk Apartmanı’nın sakinlerinin sayısı 59’a kadar düşmüş. Geçen bu süreçte Etiler gelişmiş, apartmanın çevresi lüks binalarla çevrilmiş. Karşısına Akmerkez yapılmış.
Köhne mülteci malikanesi bir anda herkesin gözdesi oluvermişti. Son mülteciler için de 'çözüm' aranmaya başlanmış.
Kızılay teknolojisinin de eskimesini fırsat bilip binanın bulunduğu arsayı ranta çevirmeye karar vermiş. Önce satma planları yapılmış ama bağışın şartı buna en engel olmuş. Çünkü önce binadaki mültecileri ikna etmesi gerekiyordu.
Son mülteciler de gitti
Sonunda Kızılay binanın bulunduğu arsayı kiraya vermeye karar verdi. Son mültecinin ölmesini beklemeden 2008 yılında ihaleye çıkıldı ve arsayı 25 yıllığına 35.5 milyon Euro karşılığında Elumatec A.Ş kiraladı. Binada kalan mülteciler de 100’er bin lira verilerek ikna edilmiş ve İstanbul’da başka yerlere yerleşmişler. Böylece dostluğun simgesi 2009 yılında yıkıldı.
Kızılay'a gelir getirecek
O dönemin Kızılay Genel Müdürü Ömer Taşlı, ‘Dostluk Apartmanı’nın yıkılmasıyla ilgili şunları söylemişti: İlk yıllarda 600'e yakın mülteci kalırken bu sayı günümüzde 30 aileye düştü. Hepsinin o binada kalma hakkı var ama bu bizim için ekonomik değil. Onda biri dolu olan binaya yatırım yapamıyoruz. Yaşanabilir bir yer olması için trilyonlar harcamak lazım, o zaman da bizden 30 mültecinin yaşadığı koca apartmanı onarıyoruz diye hesap sorarlar. Amacımız, mültecileri başka evlere yerleştirip bu binayı yıkarak yerine yenisini yapmak. Böylece burası Kızılay için gelir getirecek bir yer olur.”
Dostlar Apartmanı’nın arsasını kiralayan şirket burada bir alışveriş merkezi ve otel yapmayı planlıyordu. Bunun için de plan tadilatı yapılması gerekiyordu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin kapısı çalındı. Mülkiyeti Kızılay’ın olduğu başvuruyu da Kızılay yaptı. Mevcut koşullarda arsaya 5 bin metrekare 7 katlı bina yapılabiliyorken istenen yükseklik serbest olsun, 3 emsal yani 7 bin 350 metrekare inşaat yapılabilsin ve kafe ve restoranların yapılacağı teras ve bodrum katları emsal dışında bırakılsın. Ancak plan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden geçmedi.
Bu defa plan tadilatı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvuru yapıldı. Arsanın konut alanından çıkarılıp 2.5 emsal ve 15 kat yükseklikle Turizm ve Ticaret alanına alınması istendi. Bakanlık ise Boğaziçi Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgesi’nde olması nedeniyle plan değişikliğini İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne gönderdi. Geçen eylül ayında meclis talebi koruma kurulu kararına aykırı diye geri çevirdi.
Plan tadilatı bu defa Ocak 2016’da tekrar İstanbul Büyükşehir Belediye Meclis’ne geldi. Bu sefer planda araziye 13 katlı otel yapılmasının planlandığı belirtildi. Meclis’te AKP’li üyelerin oylarıyla eski ‘Dostluk Apartmanı’nın yerine oy çokluğu ile 10 katlı inşaat yoğunluğu düşürülmüş otele izin verildi. Artık, dostluğun, zorda kalana el uzatmışlığın simgesi ‘Dostuk Apartmanı’nın yerine, rantın ve şatafatın simgesi 5 yıldızlı otel dikilecek.
CHP’li Meclis Üyesi Hüseyin Sağ
CHP’li Meclis Üyesi Hüseyin Sağ mecliste yaptığı konuşmada 5 ayda hiçbir şeyin değişmediğini belirterek şunları söyledi:
'Meclis'te 5 ay önce görüşüldü ve oy birliğiyle reddedildi; 'Rumelihisarı Mahallesi, 41 ada 55 parsele dair 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı tadilat teklifi incelenmiş olup, teklif plan bütünlüğünü bozucu ve İstanbul 3 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 06.04.2010 tarih 4301 sayılı kararına aykırı nitelikte olduğundan komisyonumuzca uygun görülmemiştir' denildi.
Kızılay'ın adını kullanarak plan değişikliği yapıyorsunuz, 5 ayda ne değişti de bina yüksekliği 10 kata çıkarıldı, yaklaşık yüzde yüz arttırıldı.
Ercan Sarıkaya, Radikal