Orta Asya'da geniş topraklara yayılmış Kazakistan, özgürlüğünü kazandıktan bu yana büyük değişim adımlarını son yıllarda atıyor. Son günlerde Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçişi ile gündeme oturan Kazakistan tüm dünyanın ilgisini çekiyor. Bu değişim hareketlerini bir araya getirdik.
Bu değişimin liderliğini elbette geniş vizyonuyla Kazakistan yapıyor.
77 yaşındaki Nursultan Nazarbayev, Sovyet döneminde Kazakistan Komünist Partisi'nin başkanıydı.
Başkent, Kazakistan'ın en büyük kenti Almaatı'dan tamamen bir proje kenti olan Astana'ya taşındı. Fütüristik mimarisiyle tam anlamıyla bir çölden yaşayan bir kente çevrilen Astana, Kazakistan'ın dünyaya açılan yüzü olarak görülüyor.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, bu devasa coğrafyada ortaya çıkan devletlerin tümünde otoriter yönetimler baş gösterdi. Başkanların ve onların mensubu olduğu partilerin baskın güçler olduğu bu coğrafyada Kazakistan, kuvvetler ayrılığı ve demokrasi adına çok önemli adımlar atıyor. Nazarbayev'in 'Politik sistemi bir bütün olarak demokratikleştirmek ve güçleri tekrardan dengeli bir biçimde dağıtmak amacımız' sözleriyle değişimi anlamak mümkün.
Yeni yasalar ile yasama ve yürütme birbirini denetleyen bir yapıya dönüştürülüyor ve meclisin gücü artırılıyor. Sovyet döneminden kalan yargı sistemi de büyük bir değişim ile demokratik standartlara getiriliyor.
Sovyet lideri Stalin'in Rusça konuşan yekpare bir Sovyet Milleti oluşturma hedefleri en derinden Kazakistan'da işletildi dersek yanlış olmaz. Bu ağır değişimi geri çevirmek de Kazakistan için oldukça zor. Ama yöneticiler kararlı bir biçimde milli kimliği yerine getirmeye çalışıyor.
Gündelik hayatta Rusça çok yaygın kullanılıyor. Anadili Kazakça olanlar dahi iletişimde Rusça kullanabiliyor. Nüfusun toplamda %90'ı iki dili etkin bir biçimde kullanıyor. Bunun yanında eğitim politikalarının da değişmesi ile birlikte çok erken yaşlarda İngilizce eğitimine de başlanıyor.
Son günlerde gündemi oldukça meşgul eden bu değişim aslında uzun bir zamandır Nazarbayev tarafından planlanıyordu. Yaklaşık 80 yıldır kullanımda olan Kiril alfabesi yapılacak düzenlemeler ile kısa zaman içinde yerini Latin alfabesine bırakacak. Kesin ve bütünsel değişim 2025 yılında tamamlanacak. Bu değişim ile toplumda Kazakça'nın kullanım oranının yükselmesi de hedefleniyor.
Enerji ve ona bağlı sektörlerin üstünde büyüyen Kazakistan, geçtiğimiz sene gerçekleştirdiği EXPO 2017 ile 110'dan fazla ülke ile direkt ticaret bağı kurdu. Bu da Kazakistan'ın global ekonomide adından bahsettirmesi için önemli bir adım.
Bu anlamda yapılan özelleştirmeler ve bankacılık sektöründeki reform süreci; yabancı yatırımların önünü açıyor ve ülkeyi daha da cazip bir yer haline getiriyor.
Astana gibi aslında çölün ortasında bir kenti, inanılmaz bir biçimde değişip, dönüştüren vizyon bu anlamda inşaat sektörünü de merkeze alıyor.
Konut kredilerinde faizler yarı yarıya düşürülerek, ödemeler 25 yıla yayılıyor. Ülkenin zenginliğinden her vatandaşın pay alması bu şekilde sağlanmaya çalışılacak.
Yine Nazarbayev'in kısa bir süre önce yaptığı açıklamada, düşük gelirli ücretli çalışanların maaşları üstündeki gelir vergisi yükü %10'dan %1'e indiriliyor.
Böylesine bir vizyonun içinde geçmişten gelen Sovyet alışkanlıkları, eğitim ve spor gibi alanlarda disiplinli bir biçimde korunurken; bir diğer taraftan unutulan derin Kazak kültürü tekrar toplumda canlandırılmaya çalışılıyor.
Nazarbayev'in o konuşması kadar güzel ve yerinde bir konuşma daha yok. Biz de arap değiliz ama arapların götünü yalayan bir ton müslüman(!) var.
Herkes maşallah Kazakistan uzmanı kesilmiş, bilen bilmeyen yorum yapmış. Okuldaki Kazak arkadaşlarımın hepsi kendi dilleri hatta Türkçeyi gayet iyi biliyorlar sadece yerel dilde kaynak(akademik) bulmaları zor olduğu için Rusça araştırıp ediyorlar. Çocuğa sorduğumda latin alfabesine geçiş hakkında ne düşünüyorsun diye "Zaten genç nüfus'un çoğu biliyor, zor bir süreç olmayacak" demişti.
Ülke lideri dediğin böyle olur ...