Çernobil faciasının perde arkasında yaşananları araştıran saygıdeğer bir bilim insanıydı Valery Legasov. Facianın ikinci yıl dönümünde intihar eden kimyager, ölümüyle birlikte milyonlarca insanın hayatını kurtarmıştı…
Çernobil Felaketinin İkinci Yıl Dönümünde İntihar Edip Milyonlarca İnsanı Kurtaran Cesur Kimyager: Valery Legasov
10
Çernobil felaketi hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmasanız bile Chernobyl dizisini takip ettiyseniz, Jared Harris’in hayat verdiği bilim insanı Valery Legasov’un adını anımsıyor olmalısınız.
1 Eylül 1936 tarihinde işçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Legasov, gençlik yıllarından itibaren kendini bilime ve insanlığa adamıştı. Moskova Mendeleyev Rusya Kimya Teknolojisi Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Kurchatov Enstitüsü’nde yüksek lisans ve doktora eğitimlerini tamamladı ve 1976’da profesör olup 1983’ten itibaren Moskova Üniversitesi Kimya Fakültesi’nde Radyokimya ve Kimyasal Teknoloji bölüm başkanlığını yürüttü.
Gördüğünüz gibi, akademik olarak oldukça parlak bir geçmişi vardı Legasov’un. Pek çok insanın gıptayla bakacağı bir hayatı olduğu da söylenebilir elbet, ta ki 26 Nisan 1986 tarihinde yaşanan o felakete kadar…
O sabah güne sakin başlayan Legasov, gelen bir telefonun ardından Çernobil’deki nükleer tesiste yaşanan kazayı öğrendi. Legasov’a bölgeyi incelemeye gidecek olan bir ekipte yer alacağı söylendi. Her ne kadar ekibin başında Legasov yer almasa da, kendisi bu ekibin ‘yüzü’ olacaktı. Kimya ve moleküler fizik konularında uzman olan Legasov, nükleer reaktörler konusunda uzman olmasa bile ekipte yer alabilecek akla en yatkın adaydı. Üstelik hükûmet kanadı, reaktördeki patlamanın yakıt depolarından birinde gerçekleştiğini ve ciddi bir sorunla karşılaşılmayacağını düşünüyorlardı.
Ancak Legasov helikopterle olay yerine geldiğinde bunun basit bir patlama olamayacağını fark etmişti. Dört numaralı reaktörün 300 metre yakınından geçerken yaşanan faciaya bizzat tanık oldu...
Patlamanın boyutu öyle büyüktü ki, ortamdaki radyasyonu ölçmeye çalışırken cihazlar bile bozuluyordu. Bu ortamdaki insanların bir an evvel çevreden uzaklaştırılması gerekiyordu, yoksa felaket inanılmaz boyutlara ulaşabilirdi. Legasov, insanların acilen bölgeden tahliye edilmesi gerektiğini yetkililere iletmiş ancak bu talebi 36 saat sonra kabul edilmişti. Pripyat ve civarında yaşayan 300 bin kişi tahliye edildi edilmesine ama geride bütün dünyayı etkileyecek kadar tehlikeli bir reaktör kalıntısı vardı…
Çernobil’de kalmaya devam ettiği her dakika, Legasov’un ömrünü biraz daha kısaltıyordu. Maruz kaldığı yüksek radyasyon yüzünden en fazla birkaç yıl daha hayatta kalabilirdi.
Ancak Legasov, kendi canı pahasına olsa bile reaktör kalıntılarını temizlemek için Çernobil’den ayrılmadı. Patlamadan sorumlu tutulan Sovyet Rusya, uluslararası alanda itibar kaybediyordu. Bu durumun önüne geçmek için bir kere daha Legasov’un yardımına başvuruldu. Legasov, Viyana’daki Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun toplantısına katıldı ve patlama hakkında 400 sayfalık bir rapor sundu. Kendisine sorulan soruları tek tek cevapladı ve suçun Sovyet Rusya’ya ait olmadığını söyledi.
Valery Legasov’un çabası sonuç vermiş ve herkes onun sözlerine inanmıştı. Her ne kadar bu gelişme Moskova cephesinde olumlu karşılansa da Legasov için bu sadece sonun başlangıcıydı.
Legasov, RBMK tipi reaktörlerde sorun olduğunu biliyordu ve önlem alınmadığı takdirde yeni bir patlamanın kaçınılmaz olduğu endişesini taşımaktaydı. Legasov, söz konusu tehlikeyi yetkililere anlatmış ancak kimseye lafını dinletememişti. Üstelik KGB Legasov’un uyarılarını dinlemediği gibi onu sürekli göz hapsinde tutmaya başlamış ve uygunsuz bir davranışta bulunursa bunun cezasız kalmayacağını da inceden inceye kendisine söylemeye başlamıştı.
Maruz kaldığı tehditlere pabuç bırakmayan Legasov, kontrolü eline almak zorunda olduğunun farkındaydı. Hayattayken dinletemediği sözleri belki ölünce dinletebilirdi...
Kimse Legasov’un ardında Çernobil faciasının perde arkasıyla ilgili ses kayıtları bırakarak intihar etmesini beklememişti. Legasov, Çernobil’deki patlamanın ikinci yıl dönümünde kendini astı. İntiharı, gerek Sovyet Rusya'da gerek dünyada Legasov’un tahmin ettiği etkiyi yaratmış ve RBMK reaktörleriyle ilgili yasa bir an evvel çıkarılarak olası bir başka facianın önüne geçilmişti.
20 Eylül 1996’da Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Legasov’un Çernobil felaketinin soruşturması sırasında gösterdiği cesaret ve kahramanlık için Rusya Federasyonu Kahramanı onursal unvanını kendisine verdi.
Kimsenin kolay kolay cesaret edemeyeceği bir adım atmıştı Valery Legasov. Üstelik kendi canı karşılığında milyonlarca insanın hayatını kurtararak…
Şu devlet adamları, neden bilim insanlarını dinlemezler..?! Hiç anlamıyorum... 🤷♀️ Her şeyi çok bildiklerimi sanan ego küpleri... 😒
Müthiş gerçeklikle yapılmış fevkalade bir mini diziydi. Çok etkilendim; hele son bölümü tüylerimi diken diken etti. Devletin itibarı, insanların canından nasıl üstün tutulur açık örneğidir bu facia. Denetimsiz, kuralları hiçe sayan insanların çalıştığı ve ucuz üretimin kullanıldığı nükleer santrallerinin ne gibi boyutlarda zarar vereceğinin de kanıtıdır. Nur içinde yatsın Legasov.
Ülkedeki gominikler rahatsız olmuş diziden neymiş Komunizmi itibarsızlaştırıyormuş . Bunlar hep ülkemize kadar radyasyon yüzünden