Türk ve dünya edebiyatından birçok yazar okuyucularının karşısına ilk olarak kendi isimleri ile değil takma isimleriyle çıktılar. Bunun sosyal, siyasal pek çok sebebi vardı. Kimisi ise sadece kişisel sebeplerden dolayı böyle bir tercih yaptı. Bakalım o yazarlar ve kullandıkları enteresan takma isimler neler?
Kerim Kihkih, Ord. Prof. Paf-Puf, Dr. Daim Değer, Sıtkı Sırılsıklam, Şakir Şıkırşıkır, İzzet İzinde, Bedri Birdirbir, Bahri Filefil, Fettane Şatifil, Kerami Pestenkerani, Oya Ateş, Vedia Nesin, Levazımcı Kazım ve Hakkı Haklar.
Ahmet Oğuz Saruhan, Ercüment Er, İbrahim Sabri, Kartal, H. İhsan, Nazım Hikmet Borjensky, Nurettin Eşfak, Adsız Yazıcı, Ahmet Cevat, Ben, Bendeniz, Fıkracı, İhsan Koza, İmzasız Adam, Mazhar Lütfi, Osman Cemal, Sarı Murat, Süleyman Sabur Ran.
Abbas Yolcu, Beteroğlu, Ali Kaptanoğlu, Nevin Yıldız. Edebiyata ilk adımlarını attığı sıralarda “Nevin Yıldız” takma adıyla İstanbul, “Beteroğlu” takma adıyla Yücel dergilerinde şiirleri çıktı. Senaryolarını ise Ali Kaptanoğlu ismi ile yazmıştır.
Orhan Veli’nin “Mehmet Ali Sel” takma ismi ile pek çok şiiri Varlık Dergisi’nde yayınladı. “O zamanlar çok şiir yayınlıyordum. Adımın her zaman görünmesi hem benim için hem de dergi için doğru değildi. Bir de şu var: Mehmet Ali Sel benim bazı tecrübelerime alet olmuş bir isimdir.”
Joanne Rowling’in yayıncıları Harry Potter kitaplarının hedef kitlesi olan erkek çocuklarının, bir kadın tarafından yazılan büyücü hikâyelerini okumayacağını düşünerek yazardan adının tamamı yerine baş harflerini kullanmasını istedi. İkinci bir adı olmayan Joanne Rowling, anneannesinin adı Kathleen’in baş harfini ekleyerek 'J.K. Rowling' adını yarattı.
Ateş Böceği, Ağustos Böceği, Yıldız Böceği, Cemil Nimet, Hayreddin Rüştü, Mehmet Ferit, Sermet Feri.
Alice Harikalar Diyarı’nda yapıtının yazarı olan Lewis Carroll’ın asıl adı Charles Lutwidge Dodgson. Özel hayatına oldukça önem veren yazar, bu adı 1856‘da mütevazi hayatını ve mahremiyetini korumak amacıyla seçmiş. Öyle ki, Carroll ismine yazılan mektuplar Dodgson’a ulaştığında, mahremiyetini koruyabilmek adına bu mektupları reddedermiş. Charles Lutwidge adını önce Latince’ye çevirip Carolus Ludovicus, bu halini de İngilizce’ye çevirerek Carroll Lewis yapmış. Adların sırasını değiştirerek son halini veren Lewis Caroll’ın bu adını yayıncısı birkaç farklı seçenek arasından seçmiş.
Eric Arthur Blair, 'Paris ve Londra'da Beş Parasız' adlı ilk kitabınının yayımlanmasına hazırlanırken, ailesinin kendisinden utanıp rezil olmaması için takma ad kullanmaya karar verdi. George Orwell adını İngiliz kültürüne ve tabiatına olan sevgisini yansıtmak için seçti. George, İngiltere’nin kurtarıcı azizi olan Aziz Georger’dan, Orwell ise yazarın vakit geçirmeyi çok sevdiği bir yer olan Orwell Gölü’nden alınmış.
Rıfat Ilgaz, 1956 yılında İlhan Selçuk’un çıkardığı Dolmuş Dergisi’nde bir hikâye serisi yayınlamaya başladı. Daha sonra bu yazılar Hababam Sınıfı romanı oldu. Çizimlerini Turhan Selçuk’un yaptığı bu dizi çok tuttu. “Stepne” takma adıyla yazdığı bu hikâyelerin kime ait olduğu o dönemlerde ilginç tartışmalara yol açtıysa da daha sonra serinin devamı olan oyunları çıkarması tartışmaları sona erdirmişti.
1908 yılında gazetelerde kadın hakları üzerine yazılar kaleme alan ve ilk yazısı Tevfik Fikret'in Tanin Gazetesi'nde yayınlanan Halide Edib ilk zamanlarda -eşinden ötürü- 'Halide Salih' takma adını kullandı. 1910 yılında eşi Salih Zeki Bey'in ikinci bir kadınla evlenmek istemesi üzerine aynı yıl ondan boşandı ve artık yazılarında Halide Salih yerine 'Halide Edib' adını kullanmaya başladı.
Öncelikle Pablo Neruda'nın gerçek isimi çok uzundu: Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Basoalto. Küçük yaştan itibaren edebiyata ilgi duyan Basoalto’nun bu ilgisi babası tarafından onaylanmıyordu. Kendi şiirlerinin yayımlanmaya başladığı ilk günlerde babasını kızdırmamak için bir takma ada ihtiyacı vardı ve hayranı olduğu Çek şair Jan Neruda’dan esinlenerek bu adı oluşturdu. Basoalto daha sonra Pablo Neruda ismini yasal olarak sahiplendi.
1700‘lerin başında François-Marie Arouet Bastille’de hapisteyken bir oyun yazdı ve onu Voltaire olarak imzaladı. Bunun nedeni geçmişi ve ailesi ile olan tüm bağlarını koparma isteğiydi. Voltaire Vakfı’nın açıklamasına göre yazar aile adı olan Arouet’i almış ve harfleriyle oynayarak onu Voltaire haline getirmiş.
Annesi Server Bedia Hanım'dan uyarladığı takma ad olan 'Server Bedi' ile gazetecilik yaşamında yüzlerce eser veren yazar; Serazad, Safiye, Peyman ve Çömez gibi farklı takma isimler de kullandı.
Asıl adı “Ahmet Agah” olan Yahya Kemal Beyatlı edebiyat çevresinde “Yahya Kemal Beyatlı” ismini kullanmış olup, gençliğinde bir süre “Esrar” takma adı ile şiirler yazdı ve Peyam gazetesinde, “Süleyman Sadi “yani “S.S” mahlasıyla, “Çamlar Altında Muhasebe” başlığı altında yazılar kaleme aldı.
Anday, eserlerinde kendi adı haricinde şu takma adları da kullanmıştır: 'Yaşar Tellidede, Niyaz Niyazoğlu, A. Mecdi Velet, M. C. A., H. Mecdi Velet, Yaşar Tellidere, Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu.'
1950’li yıllarda ise 'Körduman, Bedri Eser, Samim Aşkın, F. M. İkinci, Nurettin Demir, Ali Gıcırlı' gibi takma isimler ile kitaplar yayımlamayı sürdürdü.
1917-1918’de Ati Gazetesi’nin yazı işlerinde çalışan Faruk Nafiz Çamlıbel, Ankara ve İstanbul’daki öğretmenlik yıllarında çeşitli dergi ve gazetelerde şiirler fıkralar yayınladı. Mizah dergilerinde “Deli Ozan” ve “Çamdeviren” takma adlarıyla mizahi manzumeler yazdı.
“Tevfik Sedat”, “Demirtaş”, “Gökalp” gibi takma adlarla Selanik’te yayımlanan felsefe dergisinde yazılar yazan Ziya Gökalp, İttihat ve Terakki Selanik Şubesi’ni gençlik işleri ile uğraşan kolunun başına geçti ve çevresindeki gençlere toplum bilim ve felsefe dersleri verdi. Ayrıca Meclis-i Mebusan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde milletvekilliği yapan Gökalp “Türk Millîyetçiliğinin Babası, Bimar, “Büyük Baba, Meclis-i İdare Vilayet Kitabesi’nden Ziya” olarak da anılır.
Asıl adı olan Józef Teodor Konrad Korzeniowski, telafuz etmesi ve kullanması zor olduğu için, Polonyalı yazar tarafından 1800'lerin sonunda İngilizceleştirilerek Joseph Conrad’a çevrilmiş. Yurttaşları tarafından eleştirilen bu kararını, eserlerini de İngilizce yazan Conrad şu sözlerle savunmuş: “Jozef Konrad benim vaftiz adımdır. İngilizlere, onların kendi dilinde yazarak bir şeyler ifade edebilen ve onlar kadar iyi bir denizci olduğunu kanıtlayan birisinin adını da İngilizceleştirerek ülkesine ihanet ettiğini düşünmüyorum.'
J. K. Rowling Robert Galbraith takma adını kullanarak 4 kitaplık polisiye kitap serisi yazmıştır. Pegasus yayınlarından çıktı.