Bir sınava, önceden kestirilebilir ve görece çok önemli olmadığını düşündüğünüz bir sınava hazırlanırken, mantıklı ve rasyonel düşünme süreci olan “soğuk bilişe” girmeniz muhtemeldir. Hepimizin aşina olduğu bir örnek verelim. Evinizde, rahat yatağınıza oturmuş, en sevdiğiniz müzikler eşliğinde çalışırken; hipotalamus, kilit önemdeki stres hormonlarının (aşağıda değinilecek) salınımını ve üretimini yavaşlatır, buna karşın prefrontal korteks ve hipokampus engelsiz bir biçimde çalışmasına devam eder. Fakat, bir şekilde tahmin edilemez ve son derece önem arz eden bir sınava hazırlık durumunda ise, mantıksız ve duygusal olarak yönlendirilen düşünme süreçlerine verilen bir isim olan “sıcak bilişe” girersiniz. Sıcak biliş, genellikle açık bir tehdit ya da oldukça stresli durumların neden olduğu bir tepkidir. Dolayısıyla, söz konusu sınav, son derece stresli ve zincirleme düşüncelere dalmanıza sebep olabilir. Örneğin, “Eğer bu sınavı geçemezsem, iyi bir üniversiteye ya da yüksek lisans programına giremeyeceğim. Dolayısıyla iyi bir işim olmayacak. İyi bir evlilik yapamayacağım. İyi bir aile kuramayacağım…” Bu tarz düşüncelerle dolan birisinin, bir sınavı tehdit olarak algılaması kadar normal bir şey olamaz. Tehdit belirlendiğinde de; hipotalamus, noradrenalin ve kortizol gibi bazı önemli hormonların üretimi için uyarımda bulunur. Yüksek seviyelerde noradrenalin, prefrontal kortekse girer ve nöronal akışı zayıflatarak etkili bir iletişimi kesintiye uğratır. Bu kesinti, esas olarak işler belleğinizi temizler (hatırlamaya çalıştığınız her şey artık gitmiştir) ve akılcı, mantıklı prefrontal korteksin diğer beyin bölgelerini etkilemesini durdurur. Aynı anda, yüksek seviyelerdeki kortizol, hipokampuse girer ve buradaki aktivasyon örgüsünü bozmakla kalmaz, aynı zamanda da (uzun süreli bir hasarla) hipokampal nöronları öldürür. Bu durum, eski anılara erişme kabiliyetini engeller, algıyı çarpıtır ve yeni hafızaların depolanmasını engeller. Yani, bir sınav, tehdit olarak yorumlanır ve stres tepkisi tetiklendiğinde; işler bellek silinir, hatırlama mekanizmaları bozulur ve hipotalamus tarafından yönlendirilen duygusal yüklü sıcak biliş, prefrontal korteks tarafından yönlendirilen normal, akılcı ve mantıklı soğuk bilişe üstün gelir. Neticede de, bu süreç, mantıksal bilişsel faaliyetin üstlenilmesini zorlaştırarak beyin durmasına neden olmaktadır.
Kaynak
kapak resmine neden sex yapan bir cifti koydunuz? Ben alaka kuramadim. Resmen clickbait.