Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin Karadeniz'de 320 milyar metreküp ile tarihinin en büyük doğalgaz keşfini yaptığını açıkladı. Erdoğan'ın açıklamasıyla akıllarda çok sayıda soru işareti oluştu. Çıkarılan doğalgaz Türkiye'yi dışa bağımlı olmaktan kurtarır mı? Erdoğan'ın '2023'te piyasaya sürmeyi planlıyoruz' hedefi ne kadar gerçekçi?
Uzmanlar neler dedi, gelin yakından bakalım...
Cumhurbaşkanı Erdoğan merakla beklenen 'müjde' açıklamasını bugün yaptı.Karadeniz'de Türkiye tarihinin en büyük doğalgaz keşfinin gerçekleştirildiğini söyleyen Erdoğan, 'Fatih sondaj gemimiz Tuna 1 Kuyusu sondajında 320 milyar metreküp doğal gaz rezervi keşfetmiş durumda' dedi.
Karadeniz’deki aramalarda sondaja başlandıktan bir ay gibi çok kısa bir sürede gazın bulunduğunu belirten TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, 'Bu onların beyanı. Bulunmuş olabilir çok da memnun olurum bulunmuşsa. Kaldı ki Enerji Bakanı daha derinlerde kaynaklar olduğunu düşündüklerini de söyledi. Böyle de olabilir. Çünkü sondajın yapıldığı bu nokta daha önce delinmiş bir yer değil. Burası Karadeniz ekonomik bölge paylaşımında Türkiye’nin kuzeyindeki üst noktalarında bir yer. Tuna Deltası’nın altına denk düşüyor. Tuna Deltası bölgesinde en son Romanya gaz buldu. Sondajın yeri doğru, gaz bulunmuş olabilir ama miktarın bu kadar olup olmadığını ortaya koymak için yapılması gereken çok ciddi çalışmalar var ve bu çalışmalar da akşamdan sabaha yapılacak çalışmalar değil” dedi.
Türkiye'nin doğalgaz keşfinin önemli olduğunun altını çizen Petrol Mühendisleri Odası Enerji Politikaları Grubu Başkanı Necdet Pamir de 'Ancak bir kuyu açarken daha kuyu tamamlamadan, tamamlasanız bile yeterli sayıda o rezervi tanımlayacak kuyu açmadan, burada uzun süreli üretim testleri yapmadan, buna ilave olarak analizler yapılmadan, rezerv konusunda net bir şey söylemek hatta tahmini rakam vermek bile sakıncalıdır' değerlendirmesinde bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan bugünkü değerlendirmesinde, bulunan gazın kullanımı için 2023 yılını hedef olarak koyduklarını söyledi.
2023 hedefini 'agresif' bulduğunu söyleyen BOTAŞ Gaz Alımı Dairesi Eski Başkanı Ali Arif Aktürk, 'Bu denizde kolay bir iş değil. Yüzey tesisleri tasarlandıktan sonra üç beş kuyu açılması gerekiyor. Derinlik çok fazla. Yüzen platformlarla yapılması gerekiyor. Türkiye'nin de elinde yok, mutlaka yüzen platformlar kiralanır. Platformlar satın da alınabilir, kaynağınız varsa alabilirsiniz' değerlendirmesinde bulundu.
Enerji uzmanı Serkan Şahin’e göre ise 2023 gerçekçi bir tarih. Rezervin tam büyüklüğü ve üretimin ne olabileceğinin söylenmesinin 6 aylık bir zaman olduğunu belirten Şahin, “Muhtemelen farklı opsiyonlar düşünülecek. Tuna 1’in yeri tam Romanya, Ukrayna ve Türkiye’nin münhasır ekonomik alanlarının kesişim noktası. Aslında onlarla aynı kaynağı arıyoruz. Opsiyonlardan biri onlarla beraber geliştirmek olabilir” dedi.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) verilerine göre, Türkiye’nin doğal gaz tüketiminde dışa bağımlılık oranı petrole göre daha yüksek durumda. Türkiye doğal gaz tüketiminin yaklaşık yüzde 98,9’unu ithalatla karşılıyor. Türkiye’de 2019 yılında yaklaşık 45,7 milyar metreküp doğal gaz tüketilirken, bu rakamın sadece yüzde 1,06’sı ülke içi üretim ile karşılandı.
Türkiye'nin doğalgaz keşfettiği sahada üretimin düzenli yapılması için 20-25 yıllık bir çalışma dönemi öngörüldüğünü belirten Oğuz Türkyılmaz, 'Üretim planlaması ona göre yapılıyor. Siz 25 yıl kabul edecek olursanız yılda çıkaracağınız rakam 12-13 milyar metreküp. Bu da Türkiye’nin bugünkü ihtiyacının 5’te 1’i mertebesinde. Bunu da alabileceğiniz en erken tarih 5 ya da 10 yıllık bir zaman dilimi içerisinde' dedi.
Öte yandan ekonomistler bulunan rezervin kapasitesine, üretim ve piyasa koşullarını dikkate alındığında iyimser bir tablo çizmiyor. Ekonomist Veysel Ulusoy’a göre 1000 metreküp doğal gazın piyasa fiyatı düşünüldüğünde bulunan rezervin bedeli sıfır maliyetle yaklaşık 30 milyar dolara tekabül ediyor.
Gazın çıkarılması için bir üretim maliyetinin de olacağına dikkat çeken Ulusoy, “Maliyeti de hesaplarsanız belki 20 milyar dolar gibi meblağa denk gelecek. Sadece turizm sektöründe bu yıl 25 milyar dolarlık bir kaybımız var bu yıl minimum. Yani bir yıllık turizm kaybına denk gelen bir rezervin reklamının yapılması gibi bir durum var” değerlendirmesini yaptı. Türkiye’nin 700 milyar doların üzerinde Gayri Safi Yurtiçi Hasılası olduğuna dikkat çeken Ulusoy, 30 milyar dolarlık bir kaynağın bu şekilde reklamının yapılmasının doğru olmadığı görüşünde.
Hazine ve Maliyet Bakanı Berat Albayrak yeni bulunan rezervin Türkiye’de artık “cari açığın değil cari fazlanın koşululacağı bir dönemi” başlatacağını ve bu yeni süreçte artık “döviz fazlasının konuşulacağını” söyledi. Ancak ekonomistlere göre bu hedef gerçekçi değil.
Ekonomist Mustafa Sönmez “Cari fazla veren ülke diye bakacak olursak eğer Almanya, Japonya ve Çin’i görüyoruz. Enerji ihracatçısı Rusya’nın bile cari fazlası yok. İran yine aynı şekilde” tespitini yaptı. Sönmez, “Bu söylemi ciddiye almak mümkün değil bilimsel olarak. Tümüyle propaganda kokan bir şov ile karşı karşıyayız. Zaten piyasalarda da olumlu bir hareketlilik olmadı. Dolar fiyatı 7.20’lerden 7.30’lara çıktı” yorumunda bulundu. Veysel Ulusoy da cari açığın kapatılıp cari fazla vereceğimiz günlerin gelmesini ise kısa ve uzun vadede gerçekçi bir hedef olarak görmediğini ifade etti.
CHP Grup Başkanvekili ve İstanbul Milletvekili Engin Altay: 'Emeği geçenlere teşekkür ediyorum. Sevindik. Enerjide dışa bağlılığımızı minimize edecek bu kaynağı en verimli bir şekilde milletimizin refahı, ülkemizin güçlenmesi için kullanmak temel görev ve sorumluluktur. Emeği geçenlere teşekkür ediyorum. Hayırlı olsun.'
İYİ Parti Sözcüsü Yavuz Ağıralioğlu: 'Açıklanan rezervin daha altında bir rezerv açıklandı. Biliyorsunuz yabancı basında çıkan 800 milyar metreküpten oluşmuş bir beklenti vardı 320 milyar metreküp açıklandı. Piyasalar buna tepki verdi. 1 metreküp bile bulunsa memleketimiz için bulunmuş, emek verilmiş, alın teri dökülmüş her şey kıymetlidir. Dolayısıyla enerjide dışa bağımlılığımızı azaltacak, üretimimizde rekabet imkanlarımızı kuvvetlendirecek, cari açığımızın kapanmasına katkı sağlayacak bu teşebbüs içerisinde emek edinmiş her şeye teşekkür etmek bizim milletimiz adına da partimiz adına da devletimiz adına da borcumuzdur.'
HDP Eş Genel Başkanı Perrvin Buldan: Bir evde eğer mutfakta tencere kaynamıyorsa, milyonlar açlıkla, sefaletle karşı karşıyaysa ve siz her sıkıştığınız anda gaz çıkarıyorsanız, işte bu halk size ne inanır ne güvenir. Türkiye halkının sizin müjdelerinize karnı tok. İnsanlar, iş, aş, ekonomik krizin bitmesini, siyasi hesapların bitirilmesini istiyor. Siz bu ülkeyi hırsızlıkla, usulsüzlükle, krizlerle, tecritle, kayyımlarla yönettiniz ve halen aynı anlayışta ısrar ediyorsunuz.
Gelecek Partisi Sözcüsü Selim Temurci: Karadeniz’de bulunan doğalgaz rezervinin ülkemiz ve milletimiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum. Milli enerji hamlesinde emeği bulunan başta Sayın Cumhurbaşkanımız olmak üzere herkese şükranlarımızı ifade ediyoruz. Tek üzüntümüz; böyle önemli bir günün ekonomiyi iflasa sürüklemiş bir şahsın aklanması, hatalarının üstünün örtülmesi ve meşrulaştırılması için kullanılması olmuştur. Ülkeyi yönetenler keşke ikinci bir müjdeyi verip, ekonomi yönetiminde de yeni bir dönemi başlatabilselerdi.
Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA): Karadeniz’de yapılan araştırmalar sonucu bulunan doğal gaz rezervleriyle ilgili haberler, ülkemiz için hayırlı olsun. Emeği geçen herkese teşekkür ederiz. Tahmini rezerv verisi dışında herhangi bir bilgi kamuoyuyla paylaşılmadığı için rezervin ekonomimize katkısını ölçümlemek şimdilik mümkün değil. Şeffaf yönetim ilkesi gereği, en kısa zamanda detayların açıklanmasını temenni ediyoruz.
30 Milyar dolar ne ki? Böyle işlere hiç girmediğimizi farz edin, sadece buraya Suriyeli cihatçı bedevileri doldurup Ayasofya ve Kariye gibi önemli müzeleri camiye çevirerek turistleri kaçırmasanız, arkeolojiye biraz önem verip müze ve ören yerlerini canlandırsanız, kıyı turizmindeki mafyalaşmayı yok edip daha güvenli bir ortam yaratsanız zaten bu miktarda paranın her yıl iki üç katından fazlasını sadece turizmden kazanmak mümkün. Gelirin nereden geldiği önemli değil ki gazı da al dışarıdan gitsin. İtalya, Fransa ve İspanya'nın turizme verdiği öneme bir bakın, Türkiye'ye salya akıtıyor bu adamlar, öyle bir potansiyelimiz var. Fransa'nın tek başına bir Lascaux Mağarası'ndan edindiği gelire bakın, bir bizim ülkedeki tarihe bakın. Şu Akp'nin iktidarda kaldığı süre boyunca ülkede dine ve inşaata yatırılan parayı kültüre ve eğitime yatıracak düzgün bir iktidar olsaydı şimdi gerçekten dünya deviydik.
Çok daha düşük doğalgaz faturaları geleceğine inanan kaç tane koyun var??
Keşke şu anın atıp tutmalarını kaç yıl sonra görebilse insanlar anlıyacaklar bugünden inanıp hayal kurmanın yersiz olduğunu. O gazdan emin ol halk faydalanamayacak boşuna sevinmeye gerek yok. Şimdiden gaza gelmeyin hiç bir ekonomik gelişme normal vatandaşın cebine yansımıyor ve maalesef lafla peynir gemisi yürümez.