Performans sanatı denince akla ilk gelen isimlerden biri Sırp asıllı Marina Abramoviç yaptığı gösterilerle kendi dalında tarihe geçmiş bir isim. Abramoviç'in birçok canlı performansı hem takipçilerini hayrete düşürecek şekilde yaratıcı hem de canlı performanslar olduğu için aslında bir nevi de sosyal deney statüsünde değerlendiriliyor.
O dönem sanat çevrelerinde çok tanınmamış bir isim olan Abramoviç bu performansında altı saat boyunca olduğu yerde hareketsiz kalarak hiçbir şeye tepki vermemeyi amaçlamış. Gösterinin işleyişi olduğu yerde sabit kalmaktan ibaret.
Masanın üstünde kekten çiçeğe, bıçaktan zincire kadar rastgele dizilen eşyalar vardı. İnsanoğlunun romantizmini ve vahşiliğini ölçecek şarap ve jilet gibi nesneler de masaya dizilmişti. Hatta bunların arasında bir silah ve bir de kurşun bulunmaktaydı. Ziyaretçiler bu eşyaları istedikleri gibi kullanabileceklerdi.
Ancak hayatının en zor gününü yaşayacağını gösterinin başında tahmin etmiş miydi? İşte bunu bilemiyoruz.
Abramoviç'in çaresiz ve hareketsiz bir insana diğer insanların tepkilerini gözlemlemeyi amaçladığı gösterinin ilk başlarında ziyaretçiler sanatçıya karşı oldukça insancıl davrandı. Gül verenler, saçını okşayanlar, kek yedirenler bile performansın nereye gideceğini tahmin edememişti.
Seyircilerden birinin kadına tokat atması ve hiçbir tepki almaması diğer göstericileri de cesaretlendirdi. Abramovic’in gerçekten de, hiçbir reaksiyon vermediğini farkeden topluluktan bazıları kadına daha sert bir biçimde vurmaya başladı. Az önce kadının elini sıkan, ona gül uzatan insanlar karşılarında gerçekten savunmasız birinin olduğunu kavradıklarında şiddet eğilimi göstermeye başladılar. Ancak olaylar bununla da sınırla kalmadı.
Vücudunu jiletle çizenler, kadını darp edenler, cinsel tacizde bulunanlar hatta tecavüze yeltenenler bile oldu. Bu basit gösteri insanoğlunun içinde nasıl bir canavar olduğunu gösteriyordu.
Kalabalık dehşet dolu eylemlerden vazgeçti ve kadının çıplak fotoğraflarını çekmeye, bazılarını da eline tutuşturmaya başladılar. Bu esnada kadın gözyaşlarına boğuldu.
Bazıları sanatçının yaralarını temizlerken, bir kısmı da üstünü örttü. Sakinlemesi için kadına sigara uzatıldı.
insanoğlu bu evrenin basurudur..
bkz. stanford hapishane deneyi insanoğlu eline gücün geçtiğini anladığı an vahşi bir hayvana dönüşür bu bir gerçektir nadir azınlık normal kalabilir sadece
Serbestlik tanınan insan nötr ve tepkisiz kalan tanımadığı bir insana nasıl yaklaşır hangi limitten sonra yaklaşımları değişir tepkisizlik öfke şiddet güç kulanımını ne derece etkiler yani şartlarımızdan dolayı sakladığımız ama hiç kaybolmayan hayvani içgüdülerimizin dizginlenme sınırları. Ne kadar çok benziyor Stanford hapishane deneyine (Zimbardo) Toplumsal hastalıkları anlamak için değişmeyecek örnekler. Güç olmak veya tapacak bir güç otorite aramak sadece insanın kendisi için güven ortamı aramasıylada sınırlı değil. Hayvana istediğin kadar medeniyet sun şartlarını stabil tut teknolojiyle oyala ama as olan hiç değişmeyecek zorbalık şiddet en masum görünen insan da bile gizli kalan yanımız. Irkçılıklar, ayrımcılıklar, cinsiyet temelli nefretler, fırsatçılık, sahip olmak hep daha fazlasını istemek gücü para ve mevkiyle eş değer tutup her yolu meşru görmek. Güdüleri dışa çıkarmak için sosyal deneylere de gerek yok bire bir bilinçli olarak her gün yaşıyoruz zaten.