İstisna Olanlarımız Haricinde Hiçbirimizin Göremeyeceği 13 Muhteşem Doğa Fenomeni

27.02.2016 - 20:53

Altay Şengür

Onedio Üyesi

Doğasın, bir sen beklersin beni, bilirim

Sesimi, düşlerimi, kırık parmaklarımı

Var başka neyimse onları artık.

Doğasın sen, doğasın, yarat beni yeniden

Ey yalnızlığımı kuşatan yalnızlık.

der Edip Cansever, doğa hakkında...

İnsanlık, tarih boyunca pek çok doğa olayı ile karşılaşmış, bunlardan bazılarını kendi zihninde belli yerlere oturtarak çözüme kavuşturmuş, bazılarını da metafizik ya da gerçek üstü olaylarla bağdaştırmıştır. Bazen de dünya dışı yaşam ile ilişkilendirmiş, aklındaki sorulara bu şekilde izah getirmiştir.

Fakat doğayı ve onun işleyişini daha iyi kavradıkça, bize açıklaması yokmuş gibi görünen pek çok olayın ardındaki yatan gerçekleri ve işleyişindeki dinamikleri daha net bir şekilde görmeye başlamış.

İşte bu doğa fenomenlerinden en ilginç ve ilgi çekici olanlarından bazıları...

1. Kuzey Işıkları (Aurora Borealis)

Şüphesiz ki Kuzey Işıkları, Dünyanın biz insanoğluna sunduğu en görkemli doğa olaylarından birisidir.

Güneşten yayılan yüksek enerjili atomaltı parçacıkların, atmosferin üst tabakalarındaki atomlarla çarpışması sonucunda bu fenomen gerçekleşir.

Bu partiküllerden oluşan buluta plazma denir. Güneş’ten gelen plazma akışına ise güneş rüzgarı adı verilir. Güneş rüzgarları Dünya’nın manyetik alanına girince, bazı partiküller bu alana hapsolur ve iyonosfere kadar manyetik kuvvetlerin etkisi altında kalır. İyonosfer, atmosferin yüzeyden 60 km yükseklikte başlayıp 600 km’de biten katmanıdır. Yüklü partiküller, iyonosferdeki gazlarla karşılaşınca parıldamaya başlar, Kuzey ve Güney Işıkları olarak bilinen doğa olayı gerçekleşir.

2. Kümülüs Mammatus (Cumulus Mammatus)

Dışlanmış bulut memecikleri de denir. Daha büyük bir bulutun altından sarkan ve tekrar eden hücresel bohçalara benzerler. Büyük bir kısmı buzdan oluşan bu bulutlar, her yönde kilometrelerce uzanabilir ve tekil oluşumlar 10-15 dakika boyunca gözle görülür biçimde statik kalabilirler. Kaygı verici görüntüsünden de anlaşılacağı üzere, yaklaşan bir fırtınanın veya başka bir ekstrem hava olayının habercisidir.

Bulutun nem oranı, havadaki nem oranından farklı olunca, ağır olanlar aşağı sarkıyor ve bu mükemmel doğa olayı gerçekleşiyor.

3. Kızıl Gelgit

Alg çoğalması olarak da bilinen kızıl gelgit, tatlı su veya deniz yosunlarının suda hızlıca birikip, okyanusu ve plajı kan kırmızısına dönüştürdüğü doğa olayıdır. Bu fenomene su yüzeyine yakın, yoğun ve görülebilir bir bulut oluşturan fitoplanktonlar neden olur. Fitoplanktonların bir kısmı zararsızdır. Ancak zararlı olanları balık, kuş ve deniz memelilerinin toplu ölümlerine sebebiyet veren ölümcül toksinlerin habercisi olabilir. İnsanla teması ölümcül olmasa da bazı vakalarda insanların da zarar gördüğü raporlanmıştır.

4. Ateş Hortumu

Ateş, doğru hava akımı ve sıcaklık koşulları tarafından desteklenirse, dikey bir girdap halini alabilir. Bu girdabın sürekli dönen bir ateş hortumuna dönüşmesi ise nadir görülen bir doğa fenomenidir.

Bu doğa olayı genellikle büyük çaplı orman ve bozkır yangınları sırasında meydana gelir. 50 metrenin üstüne çıkabilir, 3-4m genişliğinde de olabilir. Bu doğa olayının ömrü ise oldukça kısadır, fakat rüzgarın durumuna bağlı olarak süre uzayabilir.

5. Taos Uğultusu

ABD’nin New Mexico eyaletinde bulunan küçük Taos kentini ziyaret eden bazı turistler ve vatandaşlar, yıllardır, çöl havasında gizemli, güçsüz, düşük frekansa sahip bir uğultu ve titreşim duyduklarını anlatıyorlar. Bu iddiada bulunanlar, Taos vatandaşlarının sadece yüzde ikisini oluşturuyor. Bazıları bunun çöldeki garip birtakım akustik sorunlarından kaynaklandığını düşünürken, bazıları da bir çeşit kitle histerisi ya da uğursuz bir sır olduğuna inanıyor. Duyulduğu iddia edilen sese ister vızıltı, ister uğultu, ister titreşim deyin; ister psikolojik, ister doğal, ister doğaüstü olduğuna inanın…

Hakkında bilinen bir tek gerçek var: O da şimdiye kadar hiç kimsenin bu garip sesin kökenini ortaya çıkaramadığı.

6. Susuz Yağmur

Su yerine hayvanların yağdığı ender bir doğa olayıdır. Hayvan yağmuru olarak da bilinir. Çok eski zamanlardan bu yana az da olsa gözlemlenmiştir. Bu fenomen, genellikle hayvanların göç zamanlarında görülür ve basitçe şöyle açıklanır: Fırtınadan sonra oluşan hortumlar hayvanları yerden kaldırır ve kilometrelerce taşıdıktan sonra başka bir bölgeye bırakır.

7. Serap

Serap, atmosferin homojen olmayan seviyelerinden geçen ışığın kırılmasından kaynaklanan optik illüzyonlara verilen isimdir, aklımızın bize oynadığı bir oyundur.

Uzak olan nesnelerin garip şekillerde görünmesi, olduğundan yüksek veya basık görünmesi veya ters duruyor gibi görünmesi serapa birer örnektir. Serap olayı daha çok sıcak iklimlerde, aşırı şekilde ısınmış yerlerde ve özellikle kumla kaplı yüzeylerde yani çöllerde gözlenir.

8. Peri

www.bilimkurgukulubu.com

Periler, fırtına bulutlarının üstünde oluşan kırmızı-turuncu renkli, devasa elektriksel deşarjlardır. Atmosferdeki nitrojenle etkileştikleri için bu renge bürünürler. Fırtına bulutları ve yeryüzü arasındaki pozitif yıldırım deşarjları tarafından tetiklenirler.

Periler fırtına bulutlarının üzerinde oluşup yeryüzüne doğru akarlar ve henüz buluta erişemeden kaybolurlar. Yoğun bulutlar yeryüzündeki gözlemciyle perinin arasındaki görüşü kapatır ve ömürleri inanılmaz derecede kısadır, saniyenin onda biri kadar. Bu yüzden çok kolay fotoğraflanamazlar. Elfler ve Mavi Jetler diye bilinen ve perilere göre daha nadir görülen kardeşleri vardır. Elflerin ömrü saniyenin binde biri kadardır.

Elektrik deşarj olaylarının %5-10’unu perilerin oluşturduğu tahmin edilmektedir.

9. Catatumbo Şimşeği

Diğer adıyla ‘Dinmeyen Fırtına’ dünyada eşi benzeri olmayan bir doğa olayıdır. Venezuela'da Catatumbo Nehri ile Marakaibo Gölü'nün buluştuğu yer üzerinde oluşan bulutların çarpışması sonucu şimşek fırtınası meydana geliyor. 5 kilometre yüksekte oluşan yüksek voltaj nedeniyle yılda 140-160 gece boyunca, her gece 10 saat süreyle şimşekler çakıyor. Şimşekler bazen saatte 280 kez tekrarlanıyor.

10. Yeni Zelanda Üzerinde Asperatus Bulutları

www.bulutsu.org

Bunlar ne tür bulutlar acaba? Oluşumlarına hangi etkenlerin sebep olduğu şu anda bilinemiyor olsa da, böyle olağandışı havaküre yapılanmaları ne kadar tehditkâr dururlarsa dursunlar, meteorolojik bakımdan bir kötülük alameti gibi görünmüyorlar. Gayriresmi olarak 'undulatus asperatus' olarak bilinen bu bulutlar çarpıcı bir görünüme sahip olabiliyorlar, seyrek meydana geliyorlar, nispeten az incelenmiş durumdalar ve yeni bir tür bulut olarak gösteriliyorlar. Alçak bulut tabakalarının pek çoğunda alt kısımlar düz olurken, Asperatus bulutlarının altında önemli miktarda dikine yapı bulunduğu görülüyor. Bu nedenle de Asperatus bulutlarının, dağlara yakın yerlerde ortaya çıkan merceksi bulutlar, gök gürültülü fırtınalarla ilişkili memeli bulutlar veya dağlardan aşağıya doğru esen kuru bir rüzgâr türü olan fön rüzgârları ile bağlantılı olabilecekleri iddia ediliyor. Cantenbury yayı olarak adlandırılan bu tür bir rüzgâr, Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nda doğu sahilleri boyunca esmektedir.

11. Volkanik Şimşek

www.bilimkurgukulubu.com

Kirli yıldırım olarak da bilinen bu doğa olayı, bir yanardağın yükselen duman bulutunun içinde oluşan devasa şimşek fırtınasıdır. Bir araştırmaya göre, tıpkı normal fırtınalarda buz parçalarının çarpışması gibi bu duman bulutunun içindeki toz, gaz, kül, taş ve buz parçalarının birbirleriyle çarpışması sonucunda elektrik yüklenen parçacıklar deşarj olarak şimşeği oluşturur.

12. Aziz Elmo Ateşi

Aziz Elmo Ateşi, gemici ışığı olarak da bilinir, fırtınalı havalarda, kilise kulesi ya da gemi direği gibi sivri uçlu yapıların tepe noktasında görülen ve genellikle parlak bir ışık noktası halinde beliren atmosfer elektriği boşalması olayı. Çoğunlukla çatırtılı bir sesle birlikte oluşur.

Aziz Elmo adı gerçekte, Aziz Erasmus'un İtalyanlar tarafından değişikliğe uğratılmış biçiminden gelir.

13. Top Şimşek

Çok nadir meydana geldiği için kolay fotoğraflanamayan top şimşek, normal yıldırım gibi çakmaz, bunun yerine havada yavaşça süzülür. Çapı 3 metre kadar olabilir ve çok büyük hasarlar verebilir, büyük binaları bile yıktığı söylenir.

Laboratuar ortamında görsel olarak benzer olgular üretilmiştir ama bu fenomen o kadar ender gerçekleşir ki, gerçek olgu ile aynı olup olmadığı tartışma konusudur. Nedenine dair onlarca hipotez geliştirilmiştir ama belki de bu listedeki en gizemli olay olan top şimşek hala gizemini korumaktadır.