İffet filminde o kadar çok alt metin var ki, bunları okuyup yeniden filmi seyretmeniz lazım.
Türk Sineması'nın dönüm noktalarından birisi olarak kabul edilen İffet'in senaryosu Yavuz Turgul'a aittir. Çok bilinmez ama yönetmeni de usta isim Kartal Tibet'tir.
Bir mahallede başlayan filmin ilk platosu Yedikule olarak belirlenmiştir. Dedikodu yapan kadınlar, sokakta koşturan çocuklar, küçük dükkanlar, cumbalı evler gibi klişeler bu mekan için oldukça uygundur.
Filmin en büyük ironisi tahmin edebileceğiniz gibi filmin adı olan"İffet"tir. Sözlükte "cinsel konularda ahlak kurallarına bağlılık" olarak tanımlanır İffet.
Ancak bu ahlak kuralı, toplum nezdinde sabitlenmiş bir bakış açısı da doğurmuştur. Mahalle çok ahlaklıdır ama kimse İffet'in tecavüze uğramasıyla ilgilenmez. Çünkü İffet zaten göze batan kadındır mahalleli için, ahlak onu kapsamaz.
Zaten filmin en büyük tartışması da, bu tecavüz sahnesinin tecavüzü normalleştirme algısı üzerine kurulu olduğu yönündedir. Çünkü İffet başından beri yakası bağrı açık gezen, dişiliği ile dikkat çeken bir kadındır ve Cemil'i seviyordur. Üstelik o da istiyordur ama bu şekilde değil; beyaz çarşaflı yatakta olsun diye düşünmüştür. Kurgusu böyle olan kriminal bir olay, "içinde sevgi olduğu(!)" için tecavüz olarak değerlendirilmekten uzaklaşmıştır.
Filmde Cemil rolünü canlandıran Faruk Peker'in cam sahnesiyle ilgili açıklaması da şöyle olmuştur: " Cam sahnesi Kartal Tibet’in başarısıdır. Senaryoyu yazan Yavuz Turgul o sahneyi açık bırakmıştı. Kartal Tibet, ‘Faruk öyle bir sahne çekelim ki, 50 sene, 100 sene konuşulsun’ demişti. 30 sene geçti hâlâ o sahne konuşuluyor. "
Hatta Faruk Peker o sahnenin tecavüz değil fantezi olduğunu da söylemiş. Bu noktada sorulması gereken çok fazla soru var aslında ama benim fikrimi soracak olursanız, senaryonun bütününü düşündüğümüzde düpedüz tecavüz.
Peki İffet mahallede yakası bağrı açık gezerken dedikodu yapan kadınlar, hatta İffet'in babasını ölüme götürecek kadar gıybetin dibine vuranlar, İffet'in kemerle sokak ortasında dövülmesinden zevk alanlar ahlaktan mahrumlar mıdır? Bu da işte filmin en başarılı ironilerinden bir tanesidir ve insanlara bu kavramları çok güzel sorgulatır.
Filmdeki en dikkat çekici olaylardan biri de İffet'in kardeşi Nimet'e tecavüz eden Cemil'in "Çok içmişim, kardeşin bana gel der gibi baktı" açıklaması, taciz ve tecavüzcülerin yıllardır yaptıkları mesnetsiz savunmalarının aynasıdır adeta. Ahlaksızlık ve suç, yıllardır aynı şekilde kendine kılıf buluyor.
Sonuç itibariyle İffet, Türk Sineması'nda bastırılmış cinselliği, ataerkil toplumu, mahalle baskısını, ahlakı ve ahlaksızlığı sorgulatan ve yıllardır tartışması bitmemiş bir filmdir. Ve yeniden "ahlak satanlar en büyük ahlaksızlardır" özetini bize hatırlatır.
Sözde ahlak bekçilerinin gerçek ahlaksızlar olduğunu o dönemden halkın yüzüne tokat gibi atmış ama değişen bir şey yok daha da yobazlaşan gerileyen, tacizi tecavüzü kendisine hak gören erkekler ve hep tacizciden tecavüzcüden yana olan bir toplum ve hukuk sistemi...
aradan otuz yıl geçmiş hala ilkel düşünceler sürüp gidiyor, her şey çok basit aslında ama yediremiyorlar karşılık alamamayı, cinsel arzularının karşılıksız olduğunu ve sözde kuyruk sallıyordu diyerek zırva detaylar öne sürüyorlar. Peki neden? çünkü hepsinin aynı şekilde kanı bozuk ve yarın bir gün o da azıp birinin ırzına geçmeye çalışırsa arkasından bu şekilde konuşulsun, yaptıkları normal görülsün istiyorlar
Hatırladığım kadarıyla cam sahnesinden sonra hala sarılıp sohbet ediyorlardı. İlk başta istememesi ve zorlanması tecavüz demek. Ama sonra oturup onu affedişi de fantezi olarak gördüğünün işareti değil mi? Partnerinizle hard seks yapıyorsunuz. Biraz ileri gidiyor ama güvenli kelimeye de ihtiyaç duymuyor idare ediyorsunuz. Burada kadın olayı fazla büyütmezken biz dışarıdan bakanlar (o nasıl şeyse amk) yok yok tecavüzdü sen anlamadın mı diyeceğiz? Çok garip bir durum, hakikaten tam yargı veremiyorum. Hani yatakta bana tokat at, orospu de diyen kadın gibi. Böyle bir durumda bunu asla normal görmeyip yapmamak mı lazım yoksa alt tarafı fantezi ciddi değil diye görmezden gelmek mi lazım? Şimdi olay Cemil kötü niyetli olduğu ve zorladığı için tecavüz mü, yoksa İffet fazla büyütmediği için fantezi mi? Hakikaten 40 yıl sonra hala tartışıyoruz bak...
Zaten 40 yıldır tartışıldığı için yıllardır bu düzen devam ediyor! İçeriği tam okumadığın belli, ne diyordu yazıda? Kadın onu affetti diyorsun da, neden? Çünkü onu seviyordu! Fantezi demişsin, fantezi "iki tarafın onayı ile yapılan bir şeydir", bir erkeğin partnerinden habersiz, istemediği bir şeyi zorla yapmasına "TECAVÜZ" denir! Klasik Türk erkeğinin savunma mekanizmasını bizzat dışa vurmuşsun yorumunla, "affetmiş, o yüzden fantezi gibi görünmüyor mu". Oldu, bir gün sevgilin senden habersiz kafanı klozete sokup götünü pandiklesin, fantezi nasıl olsa?
Sözde ahlak bekçilerinin gerçek ahlaksızlar olduğunu o dönemden halkın yüzüne tokat gibi atmış ama değişen bir şey yok daha da yobazlaşan gerileyen, tacizi tecavüzü kendisine hak gören erkekler ve hep tacizciden tecavüzcüden yana olan bir toplum ve hukuk sistemi...
aradan otuz yıl geçmiş hala ilkel düşünceler sürüp gidiyor, her şey çok basit aslında ama yediremiyorlar karşılık alamamayı, cinsel arzularının karşılıksız olduğunu ve sözde kuyruk sallıyordu diyerek zırva detaylar öne sürüyorlar. Peki neden? çünkü hepsinin aynı şekilde kanı bozuk ve yarın bir gün o da azıp birinin ırzına geçmeye çalışırsa arkasından bu şekilde konuşulsun, yaptıkları normal görülsün istiyorlar
Hatırladığım kadarıyla cam sahnesinden sonra hala sarılıp sohbet ediyorlardı. İlk başta istememesi ve zorlanması tecavüz demek. Ama sonra oturup onu affedişi de fantezi olarak gördüğünün işareti değil mi? Partnerinizle hard seks yapıyorsunuz. Biraz ileri gidiyor ama güvenli kelimeye de ihtiyaç duymuyor idare ediyorsunuz. Burada kadın olayı fazla büyütmezken biz dışarıdan bakanlar (o nasıl şeyse amk) yok yok tecavüzdü sen anlamadın mı diyeceğiz? Çok garip bir durum, hakikaten tam yargı veremiyorum. Hani yatakta bana tokat at, orospu de diyen kadın gibi. Böyle bir durumda bunu asla normal görmeyip yapmamak mı lazım yoksa alt tarafı fantezi ciddi değil diye görmezden gelmek mi lazım? Şimdi olay Cemil kötü niyetli olduğu ve zorladığı için tecavüz mü, yoksa İffet fazla büyütmediği için fantezi mi? Hakikaten 40 yıl sonra hala tartışıyoruz bak...