Zamlar Yakamıza Yapıştı Bırakmıyor: Çanlar Süt ve Süt Ürünleri İçin Çalıyor! Tarımda Kuraklık Seçimden Önemli

26.01.2023 - 16:42

Geçen yıldan bu yana enflasyona suç attığımız ortamda belki de tek suçlu o değildi. Sonuçta 2022'yi, hissedilen nemli yaz sıcağı gibi, yüzde 64,27 ile bitirdiğimiz TÜFE'de, yüzde 77,87 oranında gıda enflasyonuyla taçlandırdık. Tüm dünyada da olduğunu duyduğumuz ancak Türkiye'den bakınca göremediğimiz enflasyonda gıda fiyatları Birlemiş Milletlerin Gıda Örgütü düştüğünü açıklamıştı. Tüm dünyada olduğu gerçek olan sorun kuraklık olurken, havaların iyi gitmesine Rusya doğal gazı yolu gözleyen Avrupa sevindi. Türkiye'deyse kuraklık gümbür gümbür gelirken, et, süt ve tarımda sorunlar aslında yeni değil. Yıllardır bağıran üreticiyi duymayınca 1 haftada 2 kez süte zam gelmesini izlemek zorunda kalıyoruz.

Kasım ayında gıda enflasyonunda artış yüzde 102,55 ile zirve yapmıştı. Yaz aylarında dahi TÜFE'de gıda kalemi yüzde 90'ın altına inmemişti.

Tarım ve hayvancılık yapan çiftçiler uzun süredir isyandalar. Yıllardan beri tarım politikalarında sorun olduğu konuşulurken, son yıllarda bu sorunlar görünür hale gelmeye başladı.

Geçtiğimiz 10 gün içinde süt ürünlerine 2 kez zam geldi. Et fiyatlarında da uzun süredir artışlar durmuyor.

Son günlerde yeniden ithalat çözümüne başvurulurken, gelen ürünlerin de Tarım Kredi marketlerinde ya da Et ve Süt Kurumu'nda satılacağı belirtiliyor.

Uzmanlar 13 yıldır çözüm yerine farklı yöntemler seçilmesinin bu sonu hazırladığını belirtirken, 2007-2008 yıllarda da yaşanan kuraklıklardan Türkiye'nin çok etkilendiğini hatırlatırken, süt fiyatlarındaki düşüşle o dönem 1 milyonun üzerinde süt ineğinin kesime gittiğini vurguluyor.

Et fiyatlarında hayvan azalımına bağlı bir yükseliş görülüyor.

Tarım yazara Ali Ekber Yıldırım, Bakanlığın tespit ettiği sorunlara çözüm üretmek yerine çiğ süt ve karkas etin fiyatında baskı kurulduğunu belirtiyor. Yıldırım, 'daha önce defalarca denenmesine rağmen başarılı olmamış ithalatla' fiyatların düşürülmeye çalışıldığını belirtirken, baskının da zincir marketler ve sanayiciler üzerinden kurmaya çalışıldığını söylüyor.

2013 yılında 1 TL olan çiğ süt fiyatı 6 yıl bu seviyelerde kalırken, 2019 Mayıs'ında 2 TL, 2021 Temmuz'da 3,2 TL, yıl sonunda 4,70 TL, 2022 Nisan'da 5,70 TL ve 1 ay sonra 7,5 TL oldu.

Eylül ayında fiyat değişmeyince süt inekleri yine kesime gitti, sanayi süt bulamadı, Ulusal Süt Konseyi süt bulamayınca piyasa kendi fiyatlarını oluşturmaya başlayarak kısa sürede 12 TL'yi bulan alımlar görüldü.

Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği'nden (ASÜD) Hakan Kazancıgil, Ekonomi gazetesine yaptığı açıklamada, ilk zammın arz-talep dengesizliğinden oluştuğunu sonrasında da yem fiyatlarında ve asgari ücret artışlarıyla sütün maliyetinin yükseldiğini belirtti.

Hayvanlar kesime gidince et de azaldı. Et ve Süt Kurumu dahil olmak üzere alım fiyatları ve doğal olarak satım fiyatları da yükseldi.

Diğer yandan da kuraklık tehlikesi büyüyor. Tarımda teamüllere aykırı olarak Ocak ayında tarlalarda sulama yapıldığı belirtilirken, yine ithalat çözüm olarak görülüyor. Tarım alanlarında sulamalardan kaynaklı maliyet artışları da beklenirken, mart nisan aylarında da beklenen yağışların olmaması halinde sorunun daha da büyüyeceği söyleniyor.

Kuruyan ve çürüyen tohumlar da zararın boyutunu artırıyor.

TÜİK Tarımsal girdi endekslerinin alt kalemlerine bakıldığında 2016 Ocak ayından bu yana tohumda yüzde 249, mazotta yüzde 641, gübrede yüzde 845, tarım ilaçlarında yüzde 240, yem fiyatları yüzde 458, bina ve çiftlik yapılarında da ortalama yüzde 595 oranında yükseliş görülüyor. Yükselişlerdeki ana kopuşun 2022 yılında gerçekleştiği aşikar.