Deniz Soruklu Evren ile yaptığım bu söyleşi, benim için oldukça özel bir anlama sahip. 2016 yılında Mardin Masalcılar Buluşması’nda yollarımız kesişti ve o günden bu yana dostluğumuz, masalların büyüsüyle pekişti. Türkiye’nin en iyi “hikâye anlatıcısı” Deniz’i dinlemekten büyük keyif almıştım. Kendisine ait birçok anlatım tekniğini de öğrenme fırsatım olmuştu.
Deniz, Beykent Üniversitesi Sahne Sanatları Gösteri Yönetimi bölümünden mezun olup, Eğiticinin Eğitimi Drama Lideri ve Arkabahçe Psikolojik Danışmanlık Dışa Vurumcu Sanat Terapisi eğitimlerini tamamlamış bir isim. 27 yıllık eğitim ve sahne tecrübesiyle, oyunculuktan yaratıcı drama liderliğine, hikâye anlatıcılığından proje yöneticiliğine kadar geniş bir yelpazede çalışmalar yapmış.
Onun eğitmenlik serüveni, TFF Malatya ve Karabük Kız Futbol Köyü’nde drama eğitmenliğiyle başladı. Ekol Drama Sanat Evi’nde Ayla Algan liderliğinde 9 yıl boyunca çocuk ve yetişkin gruplarına yaratıcı drama eğitimleri verdi. Ayrıca İş Bankası Müzesi’nde “Beş Kuruşa Beş Hikâye” tasarruf atölyesi, Sabancı Müzesi’nde drama ve müze atölyeleri gibi pek çok projede yer aldı.
Borusan Contemporay’de Hikâye Anlatıcılığı Atölyesi, İş Sanat Atölyesi’nde “Sakar Cadı Vin'in Maceraları” masal atölyesi gibi etkinliklerle hikâye anlatıcılığını farklı alanlarda yaygınlaştırdı. İstanbul Kültür Sanat Vakfı ile İstanbul Masalları Çoğulculuk Atölyesi düzenleyerek İstanbul Tiyatro Festivali’nde seyirciyle buluştu. Borusan Kocabıyık Vakfı’nın hikâye evi atölyelerinde ve Hatay deprem bölgesinde psiko-sosyal destek atölyelerinde önemli projeler gerçekleştirdi.
2017 yılında, Mardin Müzesi iş birliğiyle somut olmayan kültürel mirası yaşatmak amacıyla Hatay’dan Mardin’e 25 gün süren bir yürüyüş yaptı. Bu süreçte köylerde ve yerleşim yerlerinde masallar anlattı ve dinledi. Mardin Müzesi Masalcılar Buluşması’nda danışmanlık ve anlatıcılık yaptı, 'Masalanası' olarak anılmaya başladı. Türkiye Arkeoloji Enstitüsü’nün antik kentlerde düzenlediği çalışmalarda da masallar anlatarak tarihle masalları buluşturdu.
Deniz Soruklu Evren'in bu zengin ve ilham verici hikâyesini dinlemek ve onun masal dünyasına bir yolculuk yapmak için bu söyleşi sizleri bekliyor.
On beş yaşında tiyatro eğitimi ile başlayan süreçte oyunculuk deneyimi ile hikâye anlatıcılığı ile tanıştım öncesinde hikâyeleri oynuyordum ama şimdi anlatıyorum. Oyunculuk deneyimi içerisinde bir metne sadık kalarak ezber üzerinden bir karakterin hikâyesini oynarsınız masal anlatıcılığında ise yaşam deneyimini de içine katarak yorumlayarak uydurarak anda sahnede yaratım ve anlatım sürecine geçersiniz bu sizi seyirciyle buluşturan en büyülü andır.
-Hikâye anlatıcılığı yolculuğunuzda en büyük ilham kaynağınız kim ya da ne oldu?
Çocuklar ve çocukların hikâyelere masallara verdiği doğal tepkiler ve insanı merak etmek her insana bir hikâye gözüyle bakmak okumaya çalışmak insanı anlamak anlatmak önemli ve zorlayıcı bir deneyimdi ama beni etkileyen en önemli hikâyelerden biri Yaşar Kemal’in hayat hikâyesi idi daha on beş yaşındayken hayata bakış açımda önemli bir pencere açmıştı. Gördüğü kötülük karşısında iki yol olduğunu söylüyordu “Ya alim olacaksın ya da zalim olacaksın.” Bana göre dünyada insanlar ikiye ayrılıyordu iyiler ve kötüler masallarda iyiler her zaman mutlu sonla karşılaşıyor kötüler cezasını çekiyordu bu da benim için önemli bir yol haritasıydı.
Hikâyeleri ve masalları hayat tecrübesinin içinden süzerek deneyimleyerek yola çıkarak araştırarak bende yarattığı etki ile zamansız ve merak uyandıran tarafı hikâyenin peşine düşmemi sağlıyor bu zaman zaman şehir değiştirerek masalın kaynağına gitmek zaman zaman yürüyerek (Hatay’dan Mardin’e 25 gün ipek yolu üzerinden bir yürüyüş gerçekleştirdim) köy köy insan insan dolaşıp sohbet edip tıpkı bir arkeolojik kazı gibi ince çalışarak insan hazinesine ve hikâyesine tanık olmak anlatmak hikâye anlatıcılığında benim için bir teknik, aslında içgüdüsel bir yolculuk.
-Dinleyicilerinizi etkili bir şekilde etkilemek için hangi teknikleri kullanıyorsunuz?
Doğallık samimiyet ve kendime doğru elbiseyi giydirebilmek sözün hakkını vermeye çalışmak. Söz kendini duyurabilmenin önemli araçlarında biri anlatıcı ile dinleyici arasında bir bağ kuruluyor bu alanda yaratılan etki karşılıklı bir alışverişe dönüşüyor her buluşmada yeni bir an yaratılıyor ve sen o anın içinde dinleyici ile her seferinde yeni bir deneyim elde ediyorsun.
Bu çok değişken sıklıkla canımın istediği sevdiğim masallar oluyor zaten masalın ya da hikâyenin mesajı herkesin kendi üstüne almak istediği kadar oluyor. Masal anlatıcılığında ben bir mesaj kaygısı taşımıyorum daha çok bana hissettirdiği şeyle ilgileniyorum.
-Hikâyelerinizde işlemeye karar verdiğiniz temaları nasıl seçiyorsunuz?
Temalar gelip beni buluyor bende onların beni bulmasına izin veriyorum.
-Hikâye anlatıcısı olarak karşılaştığınız en büyük zorluklar nelerdir?
Hikâye anlatıcısı olarak karşılaştığım en büyük zorluklardan biri çoğunlukla gönüllü bütçesiz masal anlatma talepleri. Bunun Türkiye’de anlaşılmaması benim gibi birçok arkadaşım için de sorun, hem talep ediliyorsun hem de sömürülmek isteniyorsun.
Hikâye anlatıcılığının en ödüllendirici yanı anlatılan hikâyelerin insanlarla buluşması insanların hafızasında kalması ve süreç içerisinde bu geri dönüşleri alabilmek.
-Farklı dinleyici kitleleri için hikâyelerinizi nasıl uyarlıyorsunuz?
Büyükler ve küçükler olduğunda kullandığınız dili herkesin anlayabileceği ortak bir dile dönüştürüyorsunuz. Karşılaştığım dinleyici kitlesinin enerjisine göre son anda seçtiğim masalı değiştirebiliyorum ihtiyaca göre ya da tepkilere göre beraber dinleyici ile şekillenmesine alan açıyorum.
-Bir hikâyenizin bir kişi üzerinde önemli bir etki yarattığı bir deneyimi bizimle paylaşır mısınız?
Masallar her zaman anlatımdan sonra dinleyici üzerinde bir etki bırakıyor. Bazılarında bu anlar daha özel anılara dönüşebiliyor. Urfa’da karşılaştığım bir anı: Hikâyeyi anlattım sonra bunu dinleyen bir dinleyici ne zaman beni görse Nasib’in hikâyesini anlatmamı istiyordu. Bir gece bir toplulukta tam yedi saat durmadan masal anlatmıştım ve en son gecenin ilerleyen saatlerinde masalı yarıda bırakıp sonra anlatırım dedim ve ertesi gün ekip peşimde masalın sonunu anlatmam için ısrar edip bayağı baskı yapmıştı. Sonrasında herkes masala kendine göre bir son yazıp paylaşmıştı bu eğlenceli bir deneyimdi.
Bir ekolojik masal köyü kurma hayalim ve adımlarım var.
-Keşfetmek istediğiniz yeni hikâye anlatım araçları veya teknikleri var mı?
Her zaman mekân değiştirmek ve yeni insanlarla tanışmak benim için bir teknik anlatma sanatı lebiderya, kendini beslemek gerçekleştirmek için anlatma heyecanını diri tutmak merak uyandıran hikâyelerin peşinden gitmek bir yöntem.
-Çalışmalarınızda ilham ve motivasyonu nasıl koruyorsunuz?
Sanırım bu işe bir tutku duyuyorum (kesinlikle duyuyorum). Bu da yolumu yürümemde etkili oluyor. Bu uzun bir yol, sonuçtan çok yolda olmak yeterince heyecan verici.
Farklı hikâye anlatıcılarını dinlemelerini eğitimler almalarını araştırmalarını okumalarını bu yolda yürüyen insanların deneyimlerini dinlemelerini kendilerine bol bol soru sormalarını heveslerinin peşlerinden gitmelerini kafaya takmalarını gözlemlemelerini doğanın insanın toprağın vb. birçok bilginin peşinden gitmelerini ve bu işi neden yapmak istediklerini kendilerine tekrar tekrar sormalarını kendi elbiselerini kendi sözlerini bulmalarını bu yolda sonuna kadar azimli tutkulu bir şekilde gitmelerini tavsiye edebilirim.
Deniz, çok teşekkür ederim. Yozgat’ta vakit ayırıp sorularıma cevap yazdın.
Gökten üç elma düşmüş, biri benim başıma biri Deniz’in diğeri de okuyucunun başına düşmüş…
Instagram hesabı: denizsorukluevren.masalanasi
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio