Yüzyıllar Boyunca İnsanlara Dehşet Salan Karabasanların Uykularınızı Kaçıracak İlginç Tarihi

19.02.2023 - 14:37

Kaynak: https://wellcomecollection.org/articles/...

Halk arasında karabasan olarak bilinen uyku felci yaşayanları dehşete düşüren bir deneyim, orası kesin. Günümüzde karabasanların bilimsel açıklaması yapılmış olsa da binlerce yıldır her kültürden insanı bir şekilde etkilediğini görüyoruz. Dolayısıyla insanlar da kendilerince buna açıklama getirmeye çalışmışlar. Cinler, periler, cadılar ve şeytanlar gibi doğaüstü varlıklar karabasan hikayelerinin merkezine oturmuş tabii. Biz de tüm bu hikayeleri ve karabasanların aslında ne olduğunu sizler için derledik! O zaman sizi şöyle alalım. 👇

'Karabasan' veya bilim dünyasındaki adıyla 'uyku felci' günümüze gelene kadar yüzyıllar boyunca efsanelere konu oldu.

Tabii şimdilerde karabasanın zihin ve beden arasındaki bir arızadan kaynaklandığı bilinse de tarihte şeytanlarla, cadılarla ve birçok başka paranormal unsurla özdeşleştiriliyordu. Biz de karabasanın geçmişten günümüze nasıl evirildiğini, farklı kültürlerde kendine ne şekilde yer bulduğunu araştıralım dedik! Buyurun detaylara... 👇

Batı dünyasında uyku felcinin, 'incubus' adı verilen bir şeytandan dolayı gerçekleştiğine inanılıyordu.

'Incubus' aslında bizim kültürümüzdeki 'karabasan'la benzer özellikler taşıdığı için ona da böyle seslenmemizde pek bir sakınca yok. M. Ö. 2000 yılında hüküm sürmüş Mezopotamya uygarlığından Roma İmparatorluğuna kadar kabuslardan 'karabasan' sorumlu tutuluyordu. Bu şeytan gece göğsün üstüne oturup insanların kötü rüyalar görmesine ve hareket edememelerine sebep oluyordu.

M.Ö. 400 yıllarında Çin'de de benzer hikayelerin anlatıldığına rastlıyoruz.

Uyku esnasında tuhaf olaylar yaşadığını öne süren birçok yazıya ulaşıldığı söyleniyor. Benzer şekilde 1664 yılında Isbrand Van Diemerbroeck adlı bir doktor hatıralarında yoğun kabuslar gören hastalarının şeytan tarafından ele geçirildiklerine inandıklarından bahsediyor.

Eskimo kültüründe de karabasan benzeri hikayeler söz konusu.

Eskimolarda yaşlı nüfus insanların uyku esnasında korunmasız olduğuna ve şamanlar ile kötü niyetli ruhların bu durumdan faydalandığına inanıyorlar. “Uqumangirniq” adı verdikleri uyku felci, onlarda da doğaüstü bir olay görülüyor. Tabii genç nesil bilimsel açıklamalarla gelmiş olsa da bazı bölgelerde bu inanış hala geçerli.

Tanzanya'ya bağlı özerk bölgelerden biri olan Zanzibar'da karabasan 'Popobawa' adlı bir şeytan olarak biliniyor.

İnanışa göre bu şeytan geceleri köylülere musallat olup kötü rüyalar görmelerine sebep oluyor. Ancak Kuran-ı Kerim veya İncil gibi kutsal kitapları yanınızda tutarsanız bunların koruma sağlayacağına inanılıyor. Bu bölgede Müslümanlık oldukça yaygın.

Bizim kültürümüzde de karabasan, genelde cinlerle ilişkilendirilen doğaüstü ve kötü bir varlık olarak görülüyor.

Türk kültürüne yakın coğrafyalarda da benzer isimlerle anılan bu şeytani varlığın insanların kabuslar görmesine ve hareket edememelerine sebep olduğuna inanılıyor. Hatta İslam'la tanıştıktan sonra karabasan gelince bazı duaların onları kovacağı inancı da oldukça yaygın. Sizin de büyükleriniz böyle telkinlerde bulunmuştur mutlaka.

Yine Batıdaki bir başka örneği ise 'uyurken gelen yaşlı cadı' efsanesi...

Bu efsaneye göre uyurken yaşlı bir cadı üstlerine oturup yavaş yavaş insanların ruhunu emermiş. İnsanların uyku felci sırasında kötü şeyler görüp üzerlerinde bir ağırlık hissetmesinin nedeni buymuş.

Karabasanın ismi değişse de aslında temelde aynı inanışlar yatıyor diyebiliriz. Üstelik sadece efsaneleri değil resim, müzik ve sinema gibi sanat dallarını da yıllar boyu etkileyen bir konu olduğu da doğru.

Örneğin Henry Fuseli'nin 1781 yılında yaptığı 'Kabus' adlı eseri, karabasanları konu edinen ilk tablolardan biri.

Gördüğünüz gibi burada uyumakta olan genç bir kadının üstüne oturmuş şeytan biçimli bir yaratık resmedilmiş. Efsanelerde ve inanışlarda betimlenen karabasanın tuvale aynen aktarıldığını söyleyebiliriz. Sinema dünyasında da Philip Guzman'ın 'Dead Awake' filmi gibi örnekler mevcut.

Hatta bu konu günümüzde de sanatçılara ilham olmaya devam ediyor. Nicolas Bruno'nun eserlerine buradan göz atabilirsiniz. 👇

Uyku Felci Esnasında Gördüğü Kabusları En Ürkütücü Halleriyle Tekrardan Canlandıran Sanatçı Nicolas Bruno

Gelgelelim tüm bunlar efsaneden ibaret. Yine de uyku felcinin ne olduğunun bilinmediği zamanlarda dünyanın her yerinde benzer şekilde açıklanması gerçekten etkileyici.

İnsanların bir şekilde yaşadıkları bu deneyimi anlamlandırmaya çalışması sanatı da etkileyen birçok hikayenin doğmasına yol açmış. Elbette günümüzde bu hikayelerin ve inanışların hiçbir geçerliliği yok çünkü bilim dünyası çoktan son noktayı koydu. Peki yüzyıllarca karabasan zannedilen uyku felci aslında ne? 👇

Basitçe özetlersek uyku felci, uyku esnasında beyinle ile bedenin uyumunun bozulması sonucunda gerçekleşiyor.

Normal bir gece uykusunda beynimiz sinir sistemine bir mesaj göndererek vücudumuzdaki kasların gevşemesini sağlıyor. Bu gevşeme sayesinde uyurken bize zarar verebilecek fiziksel hareketlerde bulunmamız engellenmiş oluyor.

İşte uykuya dalma veya uykudan uyanma esnasında gerçekleşen bu süreçte beyinle kasların aynı hızda çalışamaması uyku felciyle sonuçlanıyor.

Örneğin beyin uyanma esnasında kasların normale dönmesi için gerekli mesajı zamanında vermediğinde bilincimiz yerine geldiği halde vücudumuzu hareket ettiremiyoruz. Bu uyanış psikolojik olarak bizde korku ve paniğe sebep oluyor; özellikle de can sıkıcı bir rüya görürken başımıza geldiyse korku ikiye katlanıyor. Bu da rüyada gibi halüsinasyon görmeye neden olabiliyor.

Uyku felci çoğunlukla zararlı bir durum değil, birçok insanda çeşitli sebeplerden dolayı görülebiliyor.

İyi uyuyamamak, aşırı derecede stresli günler geçirmek gibi nedenler uyku felci ihtimalini artırıyor. Ayrıca travma sonrası stres bozukluğu veya narkolepsi denen uyku hastalığı gibi psikolojik sorunlar da uyku felcini tetikleyebiliyor.

Uyku felcinin genelde beklenmeyen anlarda yaşanmasından dolayı nedenini bilsek de korkmamız oldukça normal. Ancak bu kesinlikle doğaüstü bir durum değil, o yüzden uyku felci geçirdiğinizde bunu kendinize hatırlatmayı unutmayın!

Karabasanlar hakkında siz ne düşünüyorsunuz? Haydi yorumlara! 👇