Sevgili Epikür öncelikle sizinle röportajın benim gibi Tanrı ve ahiret inancına sahip bir kişi için zor olacağını belirtmeliyim. Fikir ayrılıkları yaşayacağımız aşikâr. Ve lakin birbirimizin görüşlerine saygı duyacağımıza da şüphem yok.
O halde ilk soruyla başlayalım,
Tanrı, ya kötülükleri ortadan kaldırmak ister de kaldıramaz; veya kaldırabilir, ama kaldırmak istemez; ya da ne kaldırmak ister ne de kaldırabilir, yahut da hem kaldırmayı ister hem de kaldırabilir. Eğer ortadan kaldırmak istiyor da kaldıramıyorsa, O güçsüzdür ki bu durum Tanrı'nın karakteriyle uyuşmaz; eğer ortadan kaldırabiliyor fakat kaldırmak istemiyorsa, O kıskançtır ki bu da aynı şekilde Tanrı ile uyuşmaz; eğer O ne ortadan kaldırmayı istiyor ne de kaldırabiliyorsa, hem kıskanç hem güçsüzdür, bu durumda da, Tanrı değildir; eğer hem ortadan kaldırmayı istiyor hem de kaldırabiliyorsa, o zaman kötülüklerin kaynağı nedir? Ya da o kötülükleri niçin ortadan kaldırmamaktadır?
-Tanrı kötülüğü önlemek istiyor da gücü mü yetmiyor? Öyleyse o güçsüzdür. Yok, gücü yetiyor da önlemek mi istemiyor? Öyleyse o, kötü niyetlidir. Hem güçlü hem de iyi ise kötülük nereden geliyor?
Ampirist ve materyalist kişilerce kabul görecek bir cevap oldu. Bense özgür iradenin olduğu yerde iyilik ve kötülüğün birada olması gerektiğine dair inancımı belirtmekle birlikte bu görüşünüzü semavi dinlere karşı saygısızca bulacak insanlardan tedirginim.
- Sizce bu bir problem teşkil eder mi diyerek sorularıma devam edeyim,
Dine karşı asıl saygısız kişi, kalabalığın taptığı tanrıları tanımayan değil, tanrılar hakkında kalabalığın inandığını onaylayan kişidir.
Tanrı onların dualarını dinleseydi, sürekli birbirlerinin aleyhine dua ettikleri için, insanların hepsi de yok olurdu.
Zevk mutlu bir yaşamın başlangıcı ve amacıdır. Evrende her şey insan için haz objesidir. Ancak erdemle gelen bilgi arttıkça haz da artar. Bu nedenle yönelim hazza değil bilgiye olmalıdır.
Bilge kişi, gıda konusunda gıdanın bol olmasına değil, lezzetli olmasına önem verdiği gibi, ömrün de uzun olanına değil, en zevkli olanına el atar.
- Ahiretin varlığına inanmadığınızdan referansla özellikle son cümlenizi anlayabiliyorum. Peki ölüm hakkında ne düşünüyorsunuz?
Ölümden korkmak anlamsızdır, çünkü insan için ölüm hiçbir şeydir çünkü mevcutsak, henüz ölüm mevcut değil, ne zaman ki ölüm var, o zaman biz mevcut değiliz. Yaşamıyor olmak hiç de korkunç bir şey değil; bunu tam anlamıyla kavramış bir insan için hayatta katlanılamayacak hiçbir şey yoktur. Biz mevcut olduğumuzda, ölüm hala olmuyor. Ölüm geldiğinde, artık biz mevcut olmuyoruz. Böylece ölüm ne diriler, ne de ölüler için vardır.
İnsan ruhu maddi bir nitеliğе sahiptir, başka türlü var olabilmеsi söz konusu olamaz. Canlıların ruhu bu atomların arasında buluna küçücük parçacıklardır. Ölüm gеrçеklеştiği zaman atomlar parçalanır; bunun ardından ruh parçacıkları da dağılıp gidеr. Dolayısıyla ölümsüzlük ya da ruh göçü diyе bir şеy olamaz. Tеk vе kısa bir ömrü olan birеy, hayatı boyunca mutluluk vе hazza ulaşmak için çabalamalıdır.
Dolayısıyla tanrı vе ölüm korkusundan kurtulmalıdır. Kuruntulardan vе önyargılardan arınarak buna ulaşılabilir. Ölümdеn sonraki hayatı vе ilâhî yargılanmayı rеddеdiyorum. Ruhun da tıpkı bеdеn gibi ölümlüdür.
-Yine fikir ayrılığına düştük. Biz en iyisi felsefeye gelelim. “Felsefi tartışmalarda kaybeden kazanandır, çünkü o, yeni bir bilgelik elde etmiştir.” Bu sözünüz çok hoşuma gidiyor. Felsefe ile ilgili başka neler söylemek istersiniz?
Felsefe mutlu bir yaşam sağlamak için, tutarlı eylemsel bir sistemdir. Yaşlılar da gençler gibi felsefe ile kendilerini yetiştirmeliler. Birinci grup kaderin onlara sunduğu serveti hatırlayarak gençleştiğini hissetmek için, ikinci grup, gençliklerine rağmen gelecek karşısında yaşı ilerlemiş birisi kadar cesur olmak için.
Felsefeyle uğraşma zamanının daha gelmediğini ya da artık geçmiş olduğunu söylemek, mutlu olmanın zamanı daha gelmedi ya da artık geçti demekten farksızdır. Ve değersizdir sözleri hiç bir derde derman olmamış filozofun.
Yasalar bilgeler için konulmuştur, ama haksızlık etmesinler diye değil, haksızlığa uğramasınlar diye.
Evrende her şey insan için haz objesidir. Ancak erdemle gelen bilgi arttıkça haz da artar. Bu nedenle yönelim hazza değil bilgiye olmalıdır.
Akılsız olup mutlu olmaktansa, akıllı olup mutsuz olmak iyidir.
- Mutluluğu ve hazzı önceleyen birisi olduğunuz için bu cevabınıza katılmakla birlikte şaşırdım. Bilge insanın başka ne gibi hayat pratikleri olmalı?
Hayatta rahat yaşamak için akıl, ahlak ve adaletle yaşamak gerekir veya tersine adalet, ahlak ve akılla yaşayarak, rahat yaşamamak mümkün değil.
Bilge doğaya daima minnettar olmak gerekir ki, gerekeni elde etmeyi kolay, gerekli olmayanı ise zor yapmıştır.
Doğayı zorlamak gerekmez, ona itaat etmek gerekir.
- Siz erdemli bir yaşamı dostlukla ilişkilendiriyorsunuz ve toplumun genelinden uzak yaşanmasını ancak bunun yanında kişisel dostluklar da kurulmasını salık vererek yalnızca gerçekten bilge ve erdemli olan bireylerin, böyle sağlam dostluklar kurabileceğine inandığınızı belirtiyorsunuz. Dostluk ve arkadaşlık için başka neler söylemek istersiniz?
Asil ruh en çok bilgeliğe ve dostluğa adanmıştır. Biri ölümlü bir iyilik, diğeri ölümsüz.
Dost bizimle birlikte gülendir. Dostluk bütün dünyayı dolanır ve hepimize olanca sesiyle, mutlu olmak için uzanmaya çağırır.
Yiyip içmeden önce, ne yiyip içeceğinizden ziyade kimle birlikte yiyip içeceğinizi dikkatle düşünün, çünkü arkadaşsız sofraya oturmak kurt veya aslan hayatı yaşamaktır.
Daima çalış. Daima sev. Eşini ve çocuklarını kendisinden çok sev.
Hiç kimseden minnet bekleme ve eğer sana teşekkür etmezlerse üzülme. Nefret yerine öğüt, üzüntü yerine kahkaha. Her zaman kütüphanede yeni kitabın, depoda şarapla dolu şişen, bahçende taze çiçeğin olsun.
Düşman, seni tesadüfen inciten değil, bunu bilerek yapandır. Eğer düşman rica ediyorsa, reddetme, ama dikkatli olmayı unutma.
Doğruluğun en güzel meyvesi ruh sükunetidir. Adil olmanın ürünü ruhsal sakinliktir.
Her istek karşısında insan kendisine soru sormalıdır: Bu istek elde edilirse ne olur, elde edilmezse ne olur?
Başkası öğrendiğinde korkacağın iş yapma.
Hayatını gizle!
Depodaki şarap dolu şişem ve hayatımı gizlemem dışındaki maddeler büyük ölçüde tamam. Şarap sevmediğim için bundan sonra hayatımı gizlemeye dikkat edeyim.
Ve bu keyifli röportaj için çok teşekkür ederim.
Ve tanrı kötülüğü kullarını sınamak için yarattıysa eğer tanrının oyun parkı mı bu dünya ve özgür iradeden nasıl bahsedilebilir,eğer kötülüğü kaldırmak istemiyorsa yazınızda bahsettiğiniz gibi güçsüzdür..
hazır yapmışken manikürle de yapsaydın
Bir Sokrat mudavimi olarak Epikur kankamizla plutonic bir iliski yasiyorum. ''There is only one good, knowledge, and one evil, ignorance.'' Saygiyla,