Türkiye olarak depremlerle sarsılmaya alışkınız ama her deprem sonrası aynı soruyu sormaktan kendimizi alamıyoruz: 'Neden hala hazırlıklı değiliz?' Dünyanın farklı köşelerinde ise durum bambaşka. Japonya’dan Şili’ye, Yeni Zelanda’dan diğer deprem kuşağındaki ülkelere kadar birçok yerde deprem, hazırlıkla kontrol altına alınan bir gerçek.
Gelin, o ülkelere ve aldığı önlemlere bakalım.
Japonya Meteoroloji Ajansı'nın (JMA) kurduğu deprem gözlem ağları sayesinde, 5 ve üzeri büyüklükteki depremler otomatik olarak vatandaşlara uyarı mesajlarıyla bildiriliyor.
2011'deki 9,0 büyüklüğündeki deprem sırasında 27 tren, büyük sarsıntıdan önce durduruldu ve büyük bir facianın önüne geçildi. Bakın, burada 2011 yılından bahsediyoruz. Kim bilir, kendilerinin daha bilmediğimiz nice önlemleri var.
Bu hazırlıklar, ülkenin her geçen gün daha dayanıklı ve bilinçli bir toplum haline gelmesini sağladı.
Risk Reduction (Risk Azaltma)
Readiness (Hazırlıklı Olma)
Response (Yanıt Verme)
Recovery (Kurtarma ve Geri Kazanma)
Bu kayıplar acı olsa da alınan önlemler sayesinde daha büyük felaketlerin önüne geçildi.
Deprem Yönetmelikleri: 2007 yılında “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” güncellenerek yürürlüğe girdi. Bu yönetmelikte yapıların deprem dayanıklılığına dair yeni standartlar belirlendi. Ancak bu yönetmelikler uygulamada ne kadar etkili, orası tartışmalı.
Yapı Denetim Kanunu: 31 Temmuz 2001’de 4708 sayılı Yapı Denetim Kanunu çıkarıldı. 2011 itibarıyla tüm Türkiye’de uygulanmaya başlandı. Bu kanun, projelerin ve yapıların denetimini aynı kuruluş aracılığıyla yapmayı zorunlu kıldı. Ama denetim sisteminde hala ciddi boşluklar ve eksiklikler mevcut.
6306 Sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun” 2012'de yürürlüğe girdi. Amaç, riskli yapıların yıkılarak daha güvenli binalar yapılmasıydı. Ancak uygulamada ranta dönüştüğü iddia edilen projeler ve yavaş ilerleyen süreçler eleştiri konusu oldu.
Kadercilikle ya sınıfta kalırsın ya da enkaz altında. Bununla beraber kentsel dönüşüme giren yapıların büyük bir çoğunluğu kâr sağlanabilecek gece kondu tipi ya da 2-3 katlı evler oldu. Olamayanlar imar affından faydalandı. Ayrıca deprem korkusu kullanılarak 105 metrekareye karşılık verilen 75 metrekare evin ne kadar sağlam olduğu bir başka tartışma konusu.
malesef insani ve doğa değerlerine önem veren bir sistem anlayışı yok