Türkiye’de akrabalık ve aile antropolojisi üzerine çalışan Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nükhet Sirman, bir platforma verdiği röportajda Cumhuriyet rejiminin akraba evliliğine karşı çıkmasının sebeplerini ortaya koyarken söyledikleri tartışmalara yol açtı. Ayrıntılara bakalım...
Türk aile yapısının daha iyi anlaşılması adına program masaya yatırıldı, programda adı geçen ailelerin her bireyi ayrı ayrı incelendi ve çıkarımlar yapıldı. Akraba evliliği, aile içi şiddet, cinci hocacılık ve karanlık sırların hakim olduğu olaylar daha çok konuşulacak gibi görünse de sosyolojik çıkarımlar yepyeni tartışmalara yol açtı.
Gazete Duvar’dan İrfan Aktan’a konuşan Prof. Dr. Nükhet Sirman, her ailenin karanlık bir yüzü olduğunu anlatırken Palu ailesindeki özel durumu şu sözlerle aktardı: “Her ailenin karanlık bir yüzü var. Dolayısıyla Palu ailesinin hikâyesinde akılalmaz olaylar olsa da, bu ailenin karanlık bir yüzünün olması istisna değil. Fakat Palu ailesinin karanlık yüzünün sınırlarının cinayetle, cincilikle, tecavüzle, tehditle, olaya çok fazla bireyin dahil olmasıyla vs. genişlediği bir gerçek. Aslında aile dediğimiz yapının tek değil, çeşitli karanlık yüzleri var. Aile üzerine araştırma yaptığım sırada, görüşmek istediğim ailelerden gördüğüm ilk tepki 'Ne o, ailemizin sırlarını mı öğrenmek istiyorsun?' sorusuydu. Türkiye’de aile sırları korkunç düzeyde yaygın.”
Bu durumun Türkiye’ye özgü olmadığını belirten Prof. Dr. Nükhet Sirman, aile ilişkilerinin Ortadoğu ve Akdeniz’de olduğu gibi Türkiye’de de toplumsal yapının ciddi bir temelini oluşturduğunu ifade etti. Zaman içinde ailenin üzerine iki büyük yapının, İslamiyet ve Cumhuriyet’le birlikte gelen modernizmin inşa edildiğini anlatan Sirman, şu tartışmalı sözlere imza attı: “Türkiye’de Cumhuriyet rejimi, başından itibaren akraba evliliğine karşı çıktı mesela. Fakat buna rağmen yapılan amca çocuklarının evliliği o yüzden bir sırra dönüştü. Kimsenin bahsetmediği ama herkesin bildiği bir sır bu. Yasakların olduğu yerde sır da olur. Bakın, Cumhuriyet, neden başından itibaren akraba evliliğine şiddetle karşı çıktı? Akraba evliliğinin illa sakat çocuğa sebebiyet vermediği açık.”
Prof. Dr. Nükhet Sirman, röportajını şu sözlerle sürdürdü: “Cumhuriyet rejimi, bireyin sadece ve sadece kendisine tâbi olmasını istiyor. Akraba evliliği, aile cemaatinin genişleyip büyümesi sonucunu da getiriyor. Oysa Cumhuriyet, daha kolay kontrol edebileceği çekirdek aile istiyor. Cumhuriyet, bireyle kendisi arasındaki bütün ara mekanizmaları yok etmeye odaklanıyor. Tekke ve zaviyelerin bile din karşıtlığından ziyade, bu nedenle kapatıldığını söyleyebilirim. Çünkü tekke ve zaviyeler, geniş aileler, kabileler, aşiretler, cemaatler cumhuriyetle birey arasında birer bent oluşturuyordu.”
Kadının söylediklerinde bir şey bulamadım. Akraba evliliği iyidir demiyor sadece akraba evliliklerine karşı olmanın tek nedeni sakat doğumlar değil diyor. Cumhuriyetin kurucu kadroları vatandaşlık ve birey duygusunu geliştirmek için cemaat tarikat gibi kafa yıkayan oluşumları engellediği gibi geniş aileleri de bitirmek mi istemiştir onu bilemem tabi
Hanımefendi akraba evliliği ürünü sanırım
Ben okuduğumda karşı çıktığını düşündüm ve haklı buldum. Böyle bir yazıdan bu kötü yorumlar nasıl çıkarılabilir anlamıyorum. Cumhuriyet yönetiminde bireyin kendisiyle öne çıkması gerektiğini ve akraba evliliklerinin dolayısıyla da aşiret vb büyük topluluklarının oluşmasını istemediğini göstermeye çalışmış bence. Akraba evliliğini iyi gösteren yer neresi ben neden göremiyorum?