Japonya'da 'yeniden programlanmış hücreler' anlamına gelen iPS hücreleri ilk kez insana nakledildi.
Dünyada bir ilke imza atan bilim insanlarından Masayo Takahaşi, sanayi ülkelerinde 55 yaşın üzerindekilerde körlüğün başlıca nedeni olan 'Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu'na (YBMD) yakalanan 70 yaşındaki kadın hastaya iPS hücrelerinin nakledildiğini belirtti.
Bu yöntemin güvenilirliğini test etmek için kolları sıvayan Takahaşi ve ekibi, hastanın kolundan deri hücreleri alıp bunları pluripotent kök hücrelerine (iPS) dönüşmesi için yeniden programladı ve daha sonra bunları retina hücreleri olarak nakletti.
Japonya Sağlık Bakanlığı, Takahaşi ve ekibinin bu projesine geçen yıl yeşil ışık yakmış ve bu tür klinik deneylere onay veren ilk ülke olmuştu.
İlk deneylerin Japonya'da başlaması rastlantı değil.
Kyoto Üniversitesi'nden Japon bilim adamı Shinya Yamanaka, 2012'de İngiliz John B. Gurdon ile klonlama ve kök hücreler konularındaki çalışmaları nedeniyle Nobel Tıp Ödülü'ne layık görülmüştü.
Japon bilim insanı, 2006'da hücrelerde yeniden programlamanın yumurtadaki dört belirli gen kontrol ajanı ile yapılabileceğini keşfetmiş, bu dört ajanı yetişkin bir hücreye enjekte ederek o hücreyi kök hücreye çevirmeyi başarmıştı.
Bu yolla üretilen ve iPS (induced pluripotent) hücreleri denen kök hücreler, herhangi türde bir başka yetişkin hücreye dönüştürülebiliyor.
Dünya genelinde YBMD'nin tedavisi için embriyo kök hücreleri kullanılıyor. Bu yöntem, etik nedenler ve dokunun reddine sık rastlanması yüzünden tartışmalara yol açıyor.
Gözün, okumak, dikiş dikmek ya da araba kullanmak gibi işlerde gerek duyulan 'merkezi keskin görme' yeteneğini etkileyen YBMD, retinanın maküla adı verilen merkezi bölgesini etkiliyor.
YBMD, Türkiye'de de oldukça sık rastlanan bir hastalık.
- AA