Edebiyat, basit bir şekilde yaratıcı şiir ve nesir eserlerine verilen addır. Edebiyat, dil , ulusal köken, tarihsel dönem, tür ve konu dahil olmak üzere çeşitli sistemlere göre sınıflandırılabilir. Bu nedenle de açıklanması ve tanımlanması zor olabilir. Ne kadar anlatılırsa anlatılsın mutlaka eksik bir yönü kalır.
Bu içeriğimizde edebiyat hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.
Edebiyat, insanın kendini ifade etme biçimidir. Ancak sözcüklerle ifade edilen her şey, düzenlenip yazılsa bile, edebiyat sayılmaz. Temel olarak bilgilendirici yazıları, eleştirmenlerin hepsi olmasa da çoğu edebiyat sınıflamasının dışında tutar. Bununla birlikte, bazı yazı biçimleri, evrensel olarak bir sanat olarak edebiyata ait olarak kabul edilir. Bu biçimler, içinde bireysel girişimler, sanatsal değerler taşırlar. Bir eser, sanatsal değerden yoksunsa edebiyat dışı olarak kabul edilir.
Sanatsal değerin doğasını tanımlamak, tanımaktan daha zordur. Yazarın ona ulaşmak için peşinden koşmasına bile gerek yoktur . Tersine, bilimsel bir açıklama büyük edebi değere sahip olabilir veya anlamlı bir şiir sıradan, edebiyat dışı kabul edilebilir.
Edebiyat, dil , ulusal köken, tarihsel dönem, tür ve konu dahil olmak üzere çeşitli sistemlere göre sınıflandırılabilir. Edebiyatı tarif ederken yazı kelimesini kullanmak başlı başına yanıltıcıdır. Bunun nedeni sözlü edebiyattan veya okuma yazma bilmeyen toplulukların edebiyatlarında da bahsedilebilir olmasıdır. Edebiyat sanatı sayfadaki kelimelere indirgenemez; onlar sadece yazma zanaatı nedeniyle oradadırlar. Bir sanat olarak edebiyat, zevk vermek için kelimelerin düzenlenmesi olarak tanımlanabilir.
Edebiyat kelimesi Arapça kökenlidir. Arapçadaki 'edeb' teriminden gelir. Bu terim, görgü, terbiye gibi çeşitli anlamlar taşır. Arapçada yer alan edeb kelimesinin de Sümerlerden geldiği düşünülmektedir.
Türkçede 'Edebiyat' kelimesi Tanzimat Döneminde kullanılmaya başlanmıştır. Bundan önce ise şiir ve inşa, ilm-i edeb gibi kelimeler kullanılırdı. Bu sözcüğü ilk defa kullanan Şinasi ve Namık Kemal'dir.
Bu sözcüğün Latince karşılığı 'litteratura'dır. Bu kelime önce Fransızcaya, buradan da Türkçeye geçmiştir.
Edebiyat türleri, nazım, yani şiir ve nesir, yani düz yazı olmak üzere genellikle ikiye ayrılır. Nazım, belli bir ölçünün ve kalıbın esas alındığı türdür. Bunlara şiir veya şiirsel metinler adı da verilir. Hece vezni ve aruz vezni Türkçede kullanılan yaygın kalıplardandır.
Nesir, serbest ve ölçüsüz düz yazılardır. Hikaye, roman, deneme, gezi yazısı, tiyatro nesir yazılarına örnek verilebilir.
Edebiyatın veya edebi eserlerin özellikleri şu şekilde sınıflandırılabilir:
Edebi eser, okuyanı etkiler.
Eserin anlatımı güzel, düşüncesi sağlam olmalıdır.
Edebiyatın konusu, ait olduğu toplumu yansıtmalıdır.
Edebi eser, toplumun zaman süzgecinden geçtikten sonra kabul görür ve edebiyat olarak kabul edilir.
Duygu ve düşüncelerin anlatılmasında belli bir edebi tür esas alınır.
Eser, estetik ölçülerle yazılmalıdır.
Türk edebiyatının ilk ürünleri 13. yüzyılın sonlarına aittir. Türk edebiyatı, 19. yüzyılın sonlarına kadar İran-İslam medeniyeti üzerine gelişmiştir. Halk edebiyatı ve Divan edebiyatı şeklinde farklı kollar bu süreçte ortaya çıkmıştır.
Osmanlı'nın son dönemleri ve Cumhuriyet'in ilanı ile birlikte Tanzimat, Servet-i Fünun, Fecr-i Ati gibi edebiyat dönemleri ve akımları ortaya çıkmıştır.
Önemli dünya edebiyatlarından birkaçı ise şu şekilde açıklanabilir:
İngiliz Edebiyatı: İngiliz edebiyatında çok sayıda yazar vardır. Bunlar arasında en önemlisi W. Shakespeare olarak kabul edilir.
Fransız Edebiyatı: Dünyanın en zengin ve etkileyici edebiyatlarından biridir. Birçok ülkedeki yazarları etkilemiştir.
İtalyan Edebiyatı: Çoğu zaman Fransız öykülerini uyarlayarak veya bunlara eklemeler yapılarak kaleme alınmıştır.