Psikologlar ve araştırmacılar, belli konular karşısında birbirimize çok benzer şekilde davrandığını söylüyor ve yıllardır da bunu derinlemesine araştırıyorlar. Öğrendiğinizde, 'Yalnız değilmişim oley!' dedirtecek, insanların genelinin aynı şekilde reaksiyon verdiği kanıtlanan 13 psikolojik gerçeği açıklıyoruz!
Çalışmanın sonucuna göre, yedek bir plan yapan katılımcılar, sadece tek bir planı olanlara göre daha kötü performans gösterdiler. Araştırmacılar, bunun sebebinin Victor H. Vroom tarafından 1964 yılında geliştirilen beklenti teorisi olduğu düşünüyor. Yani kısacası biz aslında B planı yaparken, A planımızın yürümeme ihtimalini düşünüyoruz ve bu da farkında olmadan A planına dört kolla sarılmamamıza sebep oluyor. Dolayısıyla istemeden daha düşük performans göstererek mecburen B planına kalmayı kendiniz seçiyoruz!
Yüzde 90, yorgun veya uykusuzluk gibi bir şey yaşamıyor olsanız bile siz de kendinizi esnerken buluyorsunuz değil mi? Esnemenin neden bulaşıcı olduğu hakkında konuşulan birçok farklı teori var ama bu teoriler arasında en yaygın olanı esnemenin, empati göstergesi olduğunu savunuyor. Yani hiç beklemediğimiz bir anda, alakamız olmayan bir kişinin esnediğini gördüğümüzde, biz de karşılık olarak esniyoruz. Eğer enerjimiz de tutuyorsa aniden birbirimize gülebiliyor, bir sohbet bile başlatabiliyoruz… Çünkü ortak bir şeyde buluşmuş birbirimize karşı empati beslemiş oluyoruz aslında!
İlk gruba, aç, kaldırım kenarına çökmüş, ağlayan bir kız çocuğu gösterildi. İkinci gruba, açlık sorunun bir yıl içerisinde kaç kişinin ölümüne sebep olduğunu gösteren istatistikler sunuldu ve anlatıldı. Üçüncü grubuysa her iki durumda anlatıldı. En az bağış, tüm dünyayı etkileyen açlık sorunu istatistiklerinin gösterildiği grup tarafından yapıldı. Onu takiben, her iki durumu da izleyen ve öğrenen grup belli bir miktarda bağış yaptı. Ama en çok bağış sadece küçük kızın videosunu izleyen katılımcılar tarafından geldi. Psikologlar bu durumun, bir olaya müdahale şansımızın daha yüksek olduğunu düşündüğümüz zamanlarda daha çok önem önem verdiğimizi kanıtladığını söylüyor.
Bu muhtemelen, oraya gitmeden önce gidene kadar birçok şey yapmanız gerektiğinde ve sonrasında da yapacak işleriniz olduğunda başınıza geliyor. Çünkü bir şeyleri sıralamaya sokarken hangisiyle başlayacağınız ve hangisiyle işinizin tamamen bitmiş olacağını, arada kalan şeylerden çok daha fazla düşünüyorsunuz. Yani bu bir dikkat problemi değil. Bir günün kaosu içerisinde sadece en baştaki ve en sondaki şeylere odaklanmak bize daha efektif ve kolay geliyor…
Bunu söylememize gerek var mı bilmiyoruz ama bu çok gereksiz bir şey aslında ve hepimizin kendini bu konuda eğitmesi gerekiyor. Neden modumuzu düşürüp, bizi aşağıya çekecek şeylere odaklanalım ki? Bu sürekli kötüyü daha çok düşünme konsepti kulağa ne kadar saçma gelse de, psikologlar ve araştırmacılar, genel olarak insanların tek bir olumsuz şeyi gözden çıkarabilmek için en az beş olumlu şey aradığını söylüyor….
Hepimiz birebir aynısını yapabilecek olsak da “Ay şuranın da yemeği bir başka güzeldir” falan deyip kendimize orada yemek ısmarlamak veya ısmarlatmak için bahaneler uydurmuşuzdur. Bu konuda yürütülmüş araştırmalara göre bu, yemeği yaptığınız sürenin sizi yeterince yorması ve yemek hazır olduğunda sizi heyecanlandıracak bir şey olmaktan çıkmasından kaynaklanıyor.
Az önce bahsettiğimiz negatif şeylere odaklanma yatkınlığı sayesinde “Konuşmamız lazım” cümlesi aklımıza iyi bir şey getirmez. Aksine milyonlarca kötü olasılığı düşünmeye başlar, kendimizi sıkarız. Eminiz ki aramızda sevgilisi böyle bir mesaj attığı için “Ben bununla uğraşamam” diyerek direkt ayrılmayı tercih etmiş arkadaşlarımız vardır! Psikologların yürüttüğü araştırmalar, zihnimiz direkt kötüye odaklanmayı daha çok sevdiğinden, bizim belirsizliği sevmediğimizi ve bir şey konuşulması gerekiyorsa hemen konuya girilmesini istediğimizi gösteriyor.
Frontiers in Behavioral Neuroscience dergisinde yayınlanan bir makaleye göre, “sevimli saldırganlık” denen şey bir bebeği veya bir köpeği gördüğümüzde dolup taştığımız pozitif duyguları seviyeli bir agresyon duygusunun bastırıyor olduğu. Yoğun duygumuz her ne kadar pozitif olsa da her şeyin fazlası zarar veriyor. Dolayısıyla hem pozitif hem de negatif diyebileceğimiz duygular birbirini dengeliyor. Böylece çok şeker olduğu için deli gibi mıncırmak istediğimiz şeylere daha nazik ve temkinli yaklaşabiliyoruz.
Mesela tam olarak da hepimizde var olan bu onaylama yanlılığı yüzünden belli siyasi görüşlerin kayıtsız şartsız en doğrusu olduğunu savunuyor, bazı haber kanallarını diğerlerine kıyasla daha çok tercih ediyor ve öneriyoruz. Halihazırda inandığımız şeylerle uyuşan görüş ve düşüncelerdeki kişilere yanaşarak, kendi inandıklarımızı kendimizce güçlendirmiş oluyoruz.
O dönemlerde yaşadığımız her duygu ve her an inanılmaz bir öneme sahipmiş gibi gelir bize. Bunun içine müzik dinlerken hissettikleriniz ve yaşadıklarınız tabii ki dahil! Araştırmalara göre, gençlik yıllarımızda dinlediğimiz müziklerle, yetişkinken kuramadığımız bağlar kuruyoruz. Bu yüzden de o zamanlarda dinlediğimiz müzik türü her daim en sevdiğimiz olarak kalmaya devam ediyor!
Anılarımız, yüzde yüz doğruyu yansıtan ve hatırlayabildiğimiz görüntülerden çok, bir araya getirdiğimiz birbirinden kopuk birkaç görüntüden oluşuyor. Yani bir anıyı çok iyi hatırladığımızı düşündüğümüzde bile aslında onu eksik, yani kısmen yanlış hatırlıyoruz. Mesela evden çıkmadan önce bulaşık makinesini çalıştırdığınıza inanıyor olabilirsiniz. Eğer evden alelacele çıktıysanız bunun yalnızca beyninizin size oynadığı bir oyun olma ihtimali daha yüksek!
Pygmalion etkisi diğer adıyla beklenti etkisi olarak adlandırılan şey, yüksek beklentilerin performansın artmasına sebep olduğuna inanan psikolojik bir olgu. 1960’lı yıllarda yapılan ünlü bir çalışmada, araştırmacılar öğretmenlere birkaç öğrencinin daha yüksek IQ seviyelerine sahip olduğunu söylemiş. Ardından öğretmenlerin bu öğrencilerinden beklentilerinin daha yüksek olduğunun rahatlıkla anlaşıldığını gözlemlemişler. Bunu fark eden o öğrenciler çok daha fazla çabalamaya ve gerçekten iyi olmaya özen göstermiş. Yani anlayacağınız, eğer birinin bir şeyde daha iyi olmasını istiyorsanız önce sizin ona inanmanız gerekiyor…
Elinizde çok önemli bir iş veya mutlaka halletmeniz gereken bir şey olabilir. Eğer onu halletmek için birkaç haftanız veya ayınız varsa, beyniniz onu öncelikler listesine almayı tercih etmiyor. Hatta böyle durumlarda, göstermemiz gereken gerçek emeği ve zamanı hiç işin içine katmıyoruz bile. O daha uzun süremiz olduğunu düşündüğümüz şeyden önce, daha kısa sürede yapılması gereken basit işleri tamamlamayı seçiyoruz…
Yemişim psikolojisini ramazan bitti için 😅😅