Bir zamanlar barışın, refahın ve bütünleşmenin simgesi olan Avrupa Birliği, bugünlerde çatırdıyor olabilir mi? Brexit’in ardından yaşanan şok dalgası henüz tam olarak atlatılamamışken, artan milliyetçilik, göçmen krizleri, enerji savaşları ve ekonomik eşitsizlikler Avrupa’yı adeta test ediyor. Almanya-Fransa eksenindeki liderlik bocalamaları, Doğu Avrupa’daki otoriterleşme eğilimleri ve halkın artan AB karşıtı söylemlere yönelmesi, birlikte daha güçlüyüz mottosunu sorgulatır hale getirdi. Avrupa Birliği içinde artık herkes aynı gemide olduğunu hissetmiyor çünkü bu gemi kimine göre bir yelkenli, kimine göre bir batık. Yapay zekaya tüm detayları sorduk! Haydi birlikte bakalım.
Yapay Zekaya Sorduk: Avrupa Birliği Çöküşün veya Dağılmanın Eşiğinde mi?
0
Brexit’in yankıları hala sürüyor.
Birleşik Krallık’ın AB’den çıkması sadece bir üye kaybı değil, aynı zamanda psikolojik bir kırılma noktasıydı. Brexit, AB’nin yenilmez birlik algısını yerle bir etti ve diğer ülkelerde de çıkmak mümkünmüş demek düşüncesini tetikledi. Özellikle İtalya ve Polonya’da bu yönde halk desteği zaman zaman yükseliyor. Ayrıca İngiltere sonrası AB, küresel politikadaki ağırlığını ciddi şekilde kaybetti. NATO ve G7 gibi platformlarda artık daha düşük bir profil çiziyor. Üstelik Brexit’in ekonomik etkileri hala tamamen bertaraf edilebilmiş değil. Özellikle Kuzey İrlanda’da siyasi tansiyon düşmüş değil. Bu durum, AB içinde bir domino etkisi yaratabilecek potansiyele sahip.
Doğu ve Batı Avrupa arasındaki çatlak derinleşiyor.
AB içinde Polonya, Macaristan ve kısmen Slovakya gibi ülkelerle Brüksel arasında hukukun üstünlüğü, basın özgürlüğü ve demokrasi gibi konularda ciddi görüş ayrılıkları yaşanıyor. Bu ülkeler egemenlik vurgusuyla AB’nin bazı kararlarına karşı çıkarken aynı zamanda Batı Avrupa bu durumu birliğin temel değerlerine tehdit olarak görüyor. Macaristan lideri Viktor Orbán’ın açıkça illiberal demokrasi söylemini benimsemesi ve Rusya’ya yakın durması Brüksel’i çıldırtıyor. Bu durum ortak karar alma süreçlerini felç ediyor. Doğu-Batı ayrımı artık sadece ekonomiyle değil ideolojiyle de keskinleşmiş durumda. Bu da AB’nin iç bütünlüğünü giderek daha kırılgan hale getiriyor.
Ekonomik uyum giderek zorlaşıyor.
Avro Bölgesi içinde Almanya-Fransa gibi güçlü ekonomilerle, Yunanistan, İtalya ve İspanya gibi borç batağındaki ülkeler arasında büyük uçurumlar var. Tek para birimi, kriz dönemlerinde zayıf ekonomilerin elini kolunu bağlıyor çünkü para politikası üzerinde kendi kontrolleri yok. Almanya gibi ülkeler kemer sıkmayı savunurken, Güney Avrupa daha fazla kamu harcaması talep ediyor. Bu da kriz dönemlerinde AB içindeki dayanışmayı test ediyor. Avrupa Merkez Bankası zaman zaman çare olmaya çalışsa da siyasi uzlaşı olmadan ekonomik denge sağlamak neredeyse imkansız. Ayrıca Ukrayna savaşının etkisiyle enerji fiyatlarındaki artış, kıta genelinde enflasyonu tırmandırdı ve halkın alım gücünü düşürdü.
Göç krizleri, birliği test ediyor.
2015’teki Suriye merkezli göç dalgası AB içinde büyük bir bölünme yarattı. Almanya ve İsveç gibi ülkeler yüz binlerce mülteci alırken Polonya, Macaristan ve Çekya bu konuda net şekilde karşı durdu. Bu durum AB'nin ortak değerler dokusuna darbe vurdu. Göç meselesi hala çözülmüş değil. Afrika ve Orta Doğu kaynaklı yeni dalgalar kapıda. Ayrıca göç karşıtı sağ popülist partiler neredeyse tüm Avrupa’da yükselişte. Bu da AB içindeki siyasal dengeleri sağdan sağa savuruyor. İtalya’daki Meloni hükümeti bunun en net örneği.
Enerji krizi ve Rusya gerilimi büyüyor.
Rusya-Ukrayna savaşı, AB’nin enerji bağımlılığını gözler önüne serdi. Almanya başta olmak üzere birçok ülke Rus gazına bağımlıydı ve bu krizle birlikte enerji fiyatları uçtu. AB, alternatif enerji kaynakları arayışında ancak bu süreç zaman alıyor ve her ülkenin imkanları farklı. Ayrıca bu enerji krizi, sanayinin rekabet gücünü de zayıflatıyor. Tüm bunlar halkta “AB bizi koruyamıyor” algısını besliyor. Aynı zamanda Rusya karşısında ortak dış politika geliştirmekte de zorlanıyorlar zira üyeler arasında ciddi görüş ayrılıkları mevcut.
Popülizmin yükselişi ve AB karşıtı dalgalar.
Fransa’da Le Pen, İtalya’da Salvini, Hollanda’da Wilders gibi figürler, AB karşıtı, milliyetçi, popülist söylemleriyle oy topluyor. Bu siyasetçiler genellikle Brüksel bürokrasisinin halktan koptuğunu savunuyor. Her seçimde biraz daha güç kazanıyorlar. Avrupa Parlamentosu seçimleri de bu yükselişi teyit ediyor. Eğer bu trend devam ederse gelecekte AB karşıtı partiler birçok ülkenin yönetiminde söz sahibi olabilir. Bu da AB’nin merkezi otoritesini zayıflatır, karar alma süreçlerini içinden çıkılamaz hale getirir.
Dijitalleşmede geri kalma ve küresel rekabet.
AB, ABD’nin Silikon Vadisi ve Çin’in yapay zeka devleri karşısında ciddi şekilde geride kaldı. Ne bir Google’ı var, ne bir TikTok’u. AB dijitalde daha çok regülasyoncu, yasakçı bir tutum takınıyor ama yenilikçi değil. Bu durum kıtanın ekonomik dinamizmini yavaşlatıyor. Gençler arasında da bu farklar hissediliyor: “Biz burada pasaport, vize ve veri güvenliği tartışırken, Amerika’da insanlar Mars’a gidiyor.” tarzı bir eleştiri dalgası var. AB teknolojik sıçramayı yapamazsa hem ekonomik hem kültürel liderliğini kaybedebilir.
Birlik devam eder mi yoksa dağılır mı?
Yapay zekaya göre şu an AB tamamen çökmeye yakın değil ama açık açık risk altında. Bu bir sessiz kriz dönemi. Görünürde işler yürüyormuş gibi dursa da içerideki fay hatları sürekli titreşim halinde. Eğer reformlar yapılmazsa karar alma süreçleri kolaylaştırılmaz, ekonomik dayanışma arttırılmaz, ortak vizyon güçlendirilmezse çöküş kaçınılmaz hale gelebilir. Dağılma illa herkes ayrılıyor şeklinde olmaz. Önce etki gücünü, sonra ruhunu kaybedebilir. Avrupa, şimdi “Birlik mi, bireycilik mi?” sorusuyla yüzleşiyor.
