Gelişmiş ülkelerdeki pek çok şirket, iş mülakatlarında yapay zeka teknolojilerinden olabildiğince faydalanmaya çalışıyor. Peki bu yapay zeka sistemleri nasıl çalışıyor ve ne kadar güvenilir? Gerçekten tarafsız davranabilir mi? İnsanlarla mülakat yapmak tamamen tarih mi olacak?
'Açıkçası, başvurumun bir insan tarafından değil de bir bilgisayar tarafından değerlendirildiğini bilmek biraz stresliydi'
BBC İş Dünyası Muhabiri Andrea Murad, yapay zeka ile girdiği iş görüşmesini böyle tanımlıyor. Profesyonel bir gazeteci olarak yakın zamanda yeni bir işe başvurduğunu belirten Murad, yapay zeka deneyimini şu sözlerle anlatıyor:
'İşe alım sürecinin ilk aşamasında ise yayıncı, evde çevrimiçi olarak bana bir dizi basit oyun oynattı.
Oyunlar arasında iki kutudaki noktaların sayısını hızlıca saymak, para kazanmak için bir balonu patlatmadan şişirmek ve duyguları yüz ifadeleriyle eşleştirmek vardı.
Sonra bir yapay zeka yazılımı kişiliğimi değerlendirdi. Hiçbir insanın sonucuna karışamadığı bu değerlendirme sonucunda da testi ya geçtim ya da kaldım.
Ama ben şunu merak ediyorum: Bir bilgisayarın iş başvurunuzu kabul etmesi veya reddetmesi adil mi?
O halde yapay zekayla işe alımın hızla büyüyen dünyasına hoş geldiniz!
Yapay zeka işe alım uzmanları tarafından 10 yıldır kullanılsa da, teknoloji son yıllarda büyük ölçüde gelişti. Covid-19'un herkesi eve kapattığı günlerde hızlı sonuçları sayesinde de epeyce ilgi gördü.
Beni yukarıdaki teste tabi tutan yapay zeka yazılımı, Pymetrics adlı New York merkezli bir firma tarafından üretildi.
Sorular ve onlara vereceğiniz yanıtlar, iş arayanın kişiliğinin ve zekasının çeşitli yönlerini, risk toleransını ve durumlara ne kadar hızlı tepki verdiğini değerlendirmek için tasarlandı. Ya da Pymetrics şirketinin dediği gibi, 'bilişsel ve duygusal özellikleri sadece 25 dakikada adil ve doğru bir şekilde ölçebilmek' için.
Bu yapay zeka yazılım McDonald's, JP Morgan bankası, muhasebe firması PWC ve gıda grubu Kraft Heinz gibi bazı çokuluslu şirketlerin ilk işe alım süreçlerinde kullanılmakta.
Bu testi geçmeniz durumunda bir insan kaynakları uzmanı ile görüşebiliyorsunuz.'
BBC Türkçe'nin haberine göre Pymetrics'in kurucusu Frida Polli, söz konusu yapay zeka uygulamasının, firmaların çok daha geniş bir başvuru havuzuna sahip olmak ve adayların hangilerinin o işte daha başarılı olacağına dair fikir edinmek amaçlı olduğunu söylüyor.
Herkesin amacının doğru iş ya da doğru işçi olduğunu söyleyen Polli, yapay zeka sistemlerini akıllıca kullanmanın herkesin yararına olduğunu dile getiriyor.
Bunlarla birlikte 2019'da yayımlanan bir rapor, yapay zeka yazılımlarının işe alımdaki kullanımının 2029'dan önce sektör işlerinin yüzde 16'sının yerini alacağını bildiriyor.
Utah merkezli yapay zeka işe alım yazılım sağlayıcısı HireVue'nin CEO'su Kevin Parker, yapay zekanın bir insan mülakatçıdan daha tarafsız olduğunu söylüyor:
'İşe alımlarda adil bir sürece sahip olma arzusu var. Yapay zeka yazılımları da tüm bu adayların çok tutarlı bir şekilde değerlendirilmesine yardımcı olabiliyor.'
Pymetrics ayrıca, sistemlerinin daha fazla adalet sağladığını ve 'her algoritmanın önyargı için titizlikle test edildiğini' söylüyor. Polli yazılımın, şirketlere özgeçmişler konusunda güvenmekten daha iyi olduğunu belirtiyor:
'Bir özgeçmiş kişinin işini yapabilmesi için bilmesi gereken becerileri (hard-skill) hakkında bilgi verebilir. Ancak araştırma ve sağduyu bize, doğru alışkanlıklar, iletişim becerileri ve sosyal zerafet gibi gibi becerilerin (soft-skill) de iş başarısına katkıda bulunduğunu söylüyor.'
Peki, yapay zeka yazılımları ile işe alım, kaygı duyulacak bir şey değil mi?
Online perakende devi Amazon, 2018'de kadın adayları dezavantajlı kıldığı için işe alımda kullandığı sistemden vazgeçtiğini bildirildi.
Reuters haber ajansında, Amazon'un yapay zeka sisteminin erkek adayların daha tercih edilebilir bulduğuna yönelik bir haber yer aldı. Bunun sebebi olarak da erkek özgeçmişlerinde teknoloji endüstrisi deneyiminin daha sık yer alması gösterildi. Amazon ise konuya ilişkin yorum yapmayı reddetti.
Oxford Üniversitesi'nde yapay zeka alanında uzman bir araştırma görevlisi Prof. Sandra Wachter ise 'Eğer ki, insanlar işe alımda yapay zeka kullanmanın sadece faydalarından söz ederse bu beni epey endişelendirir' diyor.
Prof. Wachter sözlerine şöyle açıklık getiriyor:
'Makine öğrenimi aynı temel üzerinde çalışır: Bir sürü veriyi gözden geçirir, kalıplar ve benzerlikler bulur. Yani işe alımlarda da sahip olduğunuz veriler, geçmiş başarılı adaylara bakmaktır. Geçmişteki tepe kadrolarınız kimlerdi, geçmişte Oxford profesörleri kimlerdi? Bu durumlarda algoritmalar hep daha fazla erkek seçecektir. Risk şu ki, zorlu testler olmazsa, kadınlar ve beyaz olmayan insanlar gözden kaçacaktır.'
Prof. Wachter geçtiğimiz yıl, şirketlerin ve diğer kuruluşların yalnızca işe alımları için değil, tüm ticari operasyonlarında kullanılan yapay zeka sistemlerinde önyargılı olmaktan kaçınmak adına bir makale kaleme aldı. Daha sonra ise çözüm önerileri Amazon tarafından kabul edildi.
Bunlarla birlikte, işe alım sektöründe yapay zeka yazılımların kullanıldığı başka alanlar da var.
Seattle merkezli Textio, kapsayıcı bir dile sahip, çok daha geniş bir kitleye hitap edebilecek iş ilanları yazmak üzere bir yazılım hizmeti sunuyor.
Dünya Bankası'ndan Dropbox, Spotify ve Tesco'ya kadar pek çok şirket tarafından bu yazılım kullanılıyor.
Bir de potansiyel iş adayları için internette gezinen Los Angeles merkezli Korn Ferry var. Bu yazılımla şirketler adayların kendilerine başvurmak yerine, doğru adayları proaktif bir süreçle kendileri bulabiliyor.
İnsanlardan daha tarafsız ve ön yargısız olacakları kesin...
Ülkeye normal zekayı alıştıralım yapay zekayı da bir şekilde getiririz sorun yok.
ya yapay zekanın algoritmasının insana göre daha mantıklı olduğu kanaatindeyim. gazlı içecek devlerinden birinin ilanına başvurdum mevcutta yaptığım iş olarak tam onların aradığı tanıma uygunum genel yetenek ve ingilizce sınavını geçtim ilk görüşmeyi de geçtim sizinle çalışmak isteriz maaş konusunda anlaşırsak dendi. beni vaka çalışması diye bir çalışmaya dahil ettiler tabi devamında sürecin. benim çevre müh/isg uzmanı olarak başvurduğum pozisyon için satış ve pazarlama müdürü pozisyonunda vaka çalışmasına girdim.