Sceintific American'da yayımlanan bir araştırma toplumdaki sahtekarlığın insan davranışları üzerindeki etkisini ortaya koydu. Buna göre bir yerde insanlar rüşvete ve yalana başvuruyorsa diğer ahlaklı kesim de bu davranışları göstermeye meyilli hale geliyor.
Duke Üniversitesi Psikoloji bölümü Profesör ve Davranış Ekonomisti Dan Ariely tarafından yapılan bir araştırma toplumda ahlaksızlık biliniyorsa ahlaklı kişilerin de sahtekarlık yapmaya meyilli olabileceğini ortaya koydu.
2008 yılında yayımlanan araştırmada katılımcılar üzerinden deney grupları oluşturuluyor. İlk olarak katılımcılardan zar atmaları isteniyor. Birkaç defa zar attıktan sonra çıkan sonuçlara göre yüksek zar atanların para ödülü alacaklarını söylüyorlar.
Sarıkaya, Dr. Ariely'nin gözlemlerini şu sözlerle aktarıyor: 'Bunu yapanların çoğunun 'kendi ahlaki değerlerini korumak için', davranışlarını sadece kendilerine bir miktar avantaj sağlayabilecek düzeyde ayarladığı saptanıyor.'
Katılımcılardan akıllarından zarın üst ya da alt yüzünden birisini tutmaları isteniyor. Oyun bittikten sonra hangi yüzü tuttuklarını söylemeleri gerekiyor.
'Örneğin; atılan zarın üst yüzü 2 alt yüz 5 gelmiş olsun. Çoğu alt yüzü tuttuğunu söyleyerek para ödülünü almak istiyor' diyen Sarıkaya, katılımcıların iki ayrı gruba ayrıldığını ve para ödülünün arttırıldığını belirtiyor.
İki gruba ayrılan katılımcıların birinin daha yüksek para alacağı öğrenilince, düşük ödül alacak olanlara rüşvet verirlerse diğer gruba geçebilecekleri söyleniyor. Buna göre, 'Rüşveti kabul etmeyen grubun, hiç rüşvetten haberi olmayan gruba göre %14 daha fazla sahtekarlık yaptığı gözleniyor.'
'Bu gerçekten insan davranışlarıyla ilgili çok önemli ve üzerinde düşünülmesi gereken bir konu' ifadelerini kullanan Sarıkaya, toplumdaki ahlaklı kişilerin oranı ne kadar yüksek olursa olsun, eğer toplum içerisinde ahlaksızlık yapıldığı biliniyorsa bu durumun diğerlerini de etkileyebileceğinin altını çiziyor.