Rusya ile Ukrayna'nın savaşması ayçiçek yağında arz sıkıntısına yol açmıştı. Bu sorunun sosyal medyada yayılması ile halka marketlere akın etmiş, yağ fiyatları bir anda fırlamıştı. Savaş nedeniyle limanlarda kalan ham yağ yüklü gemilerin Türkiye’ye gelmeye başlaması ile ayçiçek yağı fiyatlarının nasıl etkileneceği merak edilmeye başlandı.
Rusya’nın Ukrayna'yı işgali sonrası yağ yüklü gemiler Türkiye'ye gelememiş, yurt içinde de bir iki aylık stok kaldığının öğrenilmesi üzerine yağ fiyatları ciddi şekilde artmıştı.
Vatandaşın marketlere panik alışverişine koşması üzerine yaşanan talep patlaması, ayçiçek yağının iki gün içinde yüzde 25 zamlanmasına yol açmıştı.
Peki şimdi ithal ham yağların Türkiye’ye gelmeye başlaması ve önce Çukurova sonra Trakya’da hasadın yaklaşıyor olması fiyatlarda gerileme yaşatır mı?
Sözcü'den Gamze Bal haberine göre, bitkisel yağ üreticileri ve perakendeciler, şu an fiyatı market raflarındaki bitkisel yağlar, eski maliyetlerle üretilen ürünler olurken, savaştan sonra tüm ham madde fiyatlarındaki ciddi artışların yeni ürünlerin fiyatına yansıması ve mevcut pahalılığı daha da artırması bekleniyor.
Fiyatlardaki artış hızını bir miktar da olsa yavaşlatmak için ise Çukurova ve Trakya’da yapılacak hasat bekleniyor.
İstanbul Perakendeciler Derneği (PERDER İstanbul) Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Güzeldere, bir ay önce 1400-1500 dolar bandında olan ham yağ fiyatlarının, savaş nedeniyle 2 bin 300 dolar seviyesine kadar çıktığını iletiyor.
Nihai ürünlerin ambalajlandığı tenekelerin ve ürünlerin marketlere geldiği kolilerin de artan ham madde fiyatlarının etkisiyle ciddi şekilde zamlandığı bilgisini veren Güzeldere, “Petrol fiyatlarındaki artış sadece nakliyeyi değil, ambalajı da etkiliyor. Karton koli ve teneke fiyatları adeta uçtu. Geçen yıl 6 liradan aldığımız boş bir karton koli, bu yıl 17 liraya çıktı. Benzer şekilde boş bir teneke ise 5-6 liradan 17-18 liraya çıkmış durumda. Maliyetlerdeki tüm bu artışlar ister istemez nihai ürün fiyatlarını etkiliyor” diye konuşurken sözlerine şöyle devam etti:
Arz konusunda sıkıntı yaşamayız. Rusya’dan gelen gemilerden sonra, önce Çukurova sonra Trakya Bölgesi’nde başlayacak hasatla birlikte elimiz daha da rahatlayacaktır. Ancak fiyatlar nasıl olur, onu kestirmek çok güç. Dünya borsalarındaki ham yağ fiyatları belli. Artan maliyetlerden sonra yurt içinde özel sektörün fiyat düşüşü yapacağını tahmin etmiyorum.
Türkiye’de üretilen ayçiçeğinin yılda ortalama yüzde 30-50’sini satın alan ve 40 bin ortağıyla faaliyet gösteren bir kooperatiften aldığımız bilgiye göre, maliyetler son dönemde yüzde 70’in üzerinde arttı.
Şu an market raflarında satılan bitkisel yağların eski maliyetlerden üretilen yağlar olduğunu söyleyen yetkili, ham yağ fiyatlarının geldiği seviyeden dolayı bugün market raflarında satılan bir litre yağın fiyatının 50 TL olması gerektiğine dikkat çekti.
Yetkili, “Ham yağ ithal edildikten sonra rafine ediliyor. Bunun ayrı bir maliyeti var. Sonra ambalajlanıyor ve satış noktalarına giderken nakliye bedeli oluşuyor. Bunlara üretici, toptancı ve market karını da eklediğinizde yani maliyetlerle bir litre yağın raftaki fiyatının 50 lira olması lazım” değerlendirmesinde bulundu.
Yaz aylarında yapılacak hasattan sonra yeni ürünlerin yeni maliyetlerle satılacağına, bu yüzden de fiyatlarda yeni bir artış yaşanacağına işaret eden yetkili, “Ancak ülke genelinde üretimimiz nasıl olur, görmek lazım. Ürün bol olursa fiyatlar bir miktar geri çekilebilir” diye konuştu.
Üreticiler ve sanayicilerin dikkat çektiği bir diğer nokta da, Rusya’dan yola çıkan ve Türkiye’ye gelmeye başlayan yağ yüklü gemilerin devamının da gelip gelmeyeceği. Bir üretici, “3-4 geminin geldiği belirtiliyor. Bu, 15-20 günlük yağ demek. Arkası gelir mi, fiyatlarda bu da önemli bir etken” ifadelerine yer verdi.
türkiye'de çıkan bir şey inmez millet. unutun onu. 180'e çıkardılar, 160'e iner. indirimmiş gibi pompalarlar. asıl fiyatının 120 lira olduğunu unuttururlar.