Namık Kemal'in 93 Harbi (1877 Osmanlı-Rus Savaşı) üzerine yazdığı Vatan Mersiyesi adlı şiiri oldukça duygusal olup her vatanperverde derin izler bırakır. Mustafa Kemal Paşa da bir Namık Kemal hayranı olarak daha okul yıllarında diline dolar bu şiiri ve belki de her dara düştüğünde hatırlar.
Kaynak: Ali Fuat Cebesoy / Sınıf Arkadaşım Atatürk
'Harbiye senelerinde siyaset fikirleri baş gösterdi. Vaziyet hakkında henüz nafiz nazar hâsıl edemiyorduk. Sultan Hamid devri idi. Namık Kemal Beyin kitaplarını okuyorduk. Takibat sıkı idi. Ekseriyetle ancak koğuşta yattıktan sonra okumak imkanını buluyorduk. Bu gibi vatanperverane eserleri okuyanlara karşı takibat yapılması, işlerin içinde bir berbatlık bulunduğunu ihsas ediyorduk. Fakat bunun mahiyeti gözlerimiz önünde tamamiyle tebellür etmiyordu.'
Büyük vatan şairi Namık Kemal'i, okul idaresinin aldığı bütün tedbirlere rağmen yatakhane de gizli gizli okuduğumuzu nasıl unutabilirim? Mustafa Kemal'in bir gece vakti yanıma gelerek, Kemal'in 'Vatan Kasidesi'nin teksir edilmiş bir nüshasını:
- Fuat kardeşim, bunu ezberleyelim.
Diye bana verirken yavaş bir sesle, fakat büyük bir heyecanla okuduğu:
Felek, her türlü esbab-ı cefasın toplasın, gelsin Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azimetten. Mısralarını nasıl unutabilirim.
Bir gün üç beş arkadaş, felaketle sonuçlanan 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşına dair konuşuyorduk. Mustafa Kemal, birden teessürle Namık Kemal'in:
Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini
Yok imiş kurturacak bahtı kara maderini.
Beytini okumuştu.
Milli Mücadele yıllan idi. Heyeti Temsiliye, merkezini Ankara'ya taşımak kararını vermişti. 18 Aralık 1919'da arkadaşlarıyla beraber Sıvas'tan ayrılan Mustafa Kemal, 24 Aralık'ta Kırşehir'e gelmişti. Burada Gençler Derneği'nde bir konuşma yapmıştı. Geceleyin şerefine fener alayları tertip eden halka, yukarıdaki mısraları aşağıdaki şekilde değiştirerek okumuştu:
Vatanım bağrına düşman dayasın hançerini
Elbet bulunur kurtaracak bahtı kara maderini.
27 Aralık'ta Ankara'da kendisini muazzam bir tören le karşılamıştık. Dikmen sırtlarında şehre doğru hareket ettiğimiz zaman otomobilinde ben ve Ankara Valisi Yahya Galip (Cumhuriyet devrinde milletvekili rahmetli Yahya Galip Kargı) de vardı. Mustafa Kemal orada da bu mısraları fısıldar gibi tekrarlamıştı. Yahya Galip, kendisine hitap ediliyor sanmış olacak ki:
- Bir emriniz mi var, paşa hazretleri? Diye sormuştu.
'Milletimiz bugün, bütün geçmişinde olduğundan daha çok ümitlidir. Bunu ifade etmek için şunu arz ediyorum. Kendilerinin tabiriyle, cennetten vatanımıza koruyucu olan merhum Kemal demiştir ki:
'Vatanın bağrına düşman dayadı hançerini
Yok mudur kurtaracak bahtı kara maderini'
İşte bu kürsüden bu Meclisi âlinin reisi sıfatiyle heyet-i aliyenizi teşkil eden bütün âzarım her biri namına ve bütün millet namına diyorum ki:
'Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini
Bulunur kurtaracak bahtı kara kaderini.'