Albert Camus'un dünya çapında altı milyon satan kitabı 'Yabancı', defalarca okumuş olsanız bile hakkındaki bazı detayları bilmiyor olabilirsiniz. Hep beraber bu detaylara bakalım mı? 👇
Albert Camus'un dünya çapında altı milyon satan kitabı 'Yabancı', defalarca okumuş olsanız bile hakkındaki bazı detayları bilmiyor olabilirsiniz. Hep beraber bu detaylara bakalım mı? 👇
Yabancı, Camus'nün tartışmasız en ünlü romanıdır. Camus öyküsünü ilk olarak 1941 yılında yazar André Malraux'ya göndermiştir. Malraux, o zamanlar tanınmayan yazarın çalışmalarından çok etkilenmiş olsa da, kitabı yayınlamaya karar verdiğinde bir sorunla karşılaştı. İkinci Dünya Savaşı Fransa'yı sert bir şekilde vurmuştu ve her yerde kıtlık vardı yani Yabancı'yı basmak için yeterli kağıt yoktu! Hatta Malraux, Camus'den kitabı basmak için Cezayir'den kağıt göndermesini isteyecek kadar ileri gitti. Sonunda Malraux, kitabın 4.000 kopyasını basmaya yetecek kadar kâğıt bulabildi. Bugün itibariyle Yabancı'nın 10 milyondan fazla kopyası satılmıştır. Tarihte daha fazla satan diğer tek Fransızca kitap, Küçük Prens'tir.
1942'de, o zamanlar henüz yirmi sekiz yaşında olan Camus kendini yazmakla meşgul ediyordu. Yabancı'yla aynı yıl; hayatın anlamı, absürtlük ve intihar sonucu ölüm gibi uç meseleleri irdeleyen Sisifos Söyleni adlı denemesini de yayımladı.
Yabancı daha önceki bir kitabın ikinci taslağı olabilir. Yabancı'nın ilk yayımlanışından birkaç yıl önce Camus, bencil nedenlerle masum bir tanıdığını vicdansızca öldüren Mersault (bu öyküde yazıldığı gibi) adlı bir adam hakkında çarpıcı bir şekilde benzer bir öykü yazmıştı. Orijinal öykünün taslağı, Camus 1960 yılında öldükten sonra bulundu ve 1971 yılında yayımlandı. Mutlu Bir Ölüm başlıklı İngilizce çevirisi ise ertesi yıl yayımlandı.
Camus; yazarlık kariyerine 1930'larda, o zamanlar Fransız sömürgesi olan memleketi Cezayir'de yaşarken başladı ve 1940'ın başlarında gazete editörü olarak işe girmek üzere Paris'e taşındı. Sadece birkaç ay sonra, Nazi Almanyası şehri işgal etmek için harekete geçtiğinde Camus; Paris'ten kaçmak zorunda kaldı. Sonraki birkaç yıl boyunca Clermont-Ferrand, Bordeaux ve Lyon'a taşınıp evlenen Camus, nihayetinde Cezayir'e dönerek öğretmen olarak çalıştı. Seyahat yılları boyunca Yabancı'nın taslağına olabildiğince sıkı sarıldı.
Yabancı, Nazi işgali sırasında Fransa'da yayınlanmıştı, bu da yayıncı Gallimard'ın kitabı rejime onaylatması gerektiği anlamına geliyordu. Bunun bir sorun olmadığı ortaya çıktı: Alman Propaganda Ekibi'nin başı Gerhard Heller yıllar sonra, Gaston Gallimard'ın sekreterinden Yabancı'nın taslağını aldığında bütün gece uyumayıp kitabı okuduğunu ve hemen onayladığını söylemişti: Kitap 'asosyal' ve 'apolitik' olduğu için sansüre gerek olmadığını belirtmişti. Hikayenin düzen karşıtı duyarlılıkları sansürden geçecek kadar ince olabilirdi ancak alt metin, giderek güçlenen Almanya'dan düşmanlık besleyenler için yüksek ve net bir şekilde okundu: Yabancı, Nazi Partisi karşıtı aktivistler arasında hemen popüler oldu.
Yabancı'nın etkilendiği yazarların çoğu Amerikalıdır. Camus'nün tarzı ve ideolojisi genellikle bir zamanlar arkadaşı olan Fransız yazar ve filozof Jean-Paul Sartre ile ilişkilendirilir. Ancak onun başlıca edebi etkileri -en azından Yabancı'nın inşasını şekillendirenler- çoğunlukla Amerikalı romancılardır. Camus; Ernest Hemingway, William Faulkner, John Dos Passos ve James M. Cain'in eserlerinden ilham almıştır.
Camus, Sartre'ın tarzı ve felsefesiyle karşılaştırılmasına içerlemekle kalmamış, yazar kendisinin veya eserlerinin varoluşçuluk şemsiyesi altında kategorize edilebileceği fikrine de karşı çıkmıştır. Yazar bunun yerine eserlerinin absürdizme daha yakın olduğunu belirtmiştir.
Yabancı'nın 1955'te Amerikan Üniversitesi için yapılan baskısına yazdığı önsözde Camus, kitap hakkında daha önce nasıl konuştuğunu gözden geçirme fırsatı buldu. 'Yabancı'yı uzun zaman önce, son derece paradoksal olduğunu kabul ettiğim bir sözle özetlemiştim: 'Bizim toplumumuzda annesinin cenazesinde ağlamayan her erkek ölüme mahkûm edilme riskiyle karşı karşıyadır,' diye yazmıştı.
'Ben sadece kitabımın kahramanının oyunu oynamadığı için mahkum edildiğini kastettim. Meursault'nun nasıl olup da oyunu oynamadığı sorulacak olursa, karakter hakkında çok daha doğru ya da en azından yazarın niyetine çok daha yakın bir fikir ortaya çıkacaktır. Cevap basittir; yalan söylemeyi reddeder. Bu nedenle Yabancı'yı, hiçbir kahramanlık yapmadan gerçek uğruna ölmeyi kabul eden bir adamın hikâyesi olarak okumak pek de yanlış olmaz. Ayrıca yine paradoksal bir şekilde, karakterime hak ettiğimiz tek Mesih'i çizmeye çalıştığımı da söyleyebilirim.'
Kitapta Meursault tarafından öldürülen isimsiz Arap adam, metindeki orijinal görünümünden yetmiş yıl sonra biraz daha parlak bir kadere sahip oldu. Cezayirli yazar Kamel Daoud, 2013 yılında Yabancı'nın isimsiz cinayet kurbanının kimliğini ve arka planını açıklayan 'The Meursault Investigation' (Meursault Soruşturması) adlı bir kitap yayınladı.
1999 yılında Paris'in Le Monde gazetesi, okurlarından 20. yüzyılda yayımlanmış en iyi ve en kalıcı edebiyat eserlerini seçmelerini istedi. Yabancı; Marcel Proust'un Kayıp Zamanın İzinde, Franz Kafka'nın Dava ve Antoine de Saint-Exupéry'nin Küçük Prens adlı eserlerini geride bırakarak listenin başında yer aldı.