Dolar/TL Fed'in faiz artışı ile dünyanın sorunu olmaya devam ediyor. 20 Aralık'tan bu yana stabil tutulmaya çalışılan dolar kuru bu hafta yükselişte sınır tanımazken, uzmanlar bu konuda önce Fed'e dikkat çekerken, bozulan iç dengelere ve sistemdeki sorunlara değiniyor ve yükselişin süreceğini öngörüyorlar.
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine göre, İş Yatırım Araştırma Direktörü Serhat Gürleyen, doların tüm dünyada arttığına dikkat çekti ve 'Türkiye vahşi finansal baskılama ve bozuk dış dengesiyle şoklara açık durumda. Açıklanan önlemler kalıcı bir çözüm getirmez' dedi.
Ekonomi yazarı Uğur Gürses, ise iktidarın yanlış politikalarına dikkat çekerek şunları söyledi:
Havuzun dibi delik olunca kovayla su taşı, bardakla dök olmaz. Temel politika yanlış. Reel faiz 30 puan negatifken ne yapsan boş. Döviz de satsan sonu yok yasak da desen sonu yok. Sonuçta su akar mecrasını bulur. Bundan sonra da devam eder yükseliş. Kısıtlayıcı kurallar koydukça da bu işlem yasak elma haline gelir ve bu döviz bitiyor mu bitti mi bundan sonra hangi adım gelir kaygısıyla gelir vatandaş da şirketler de yani döviz ödemesi olanlar ithalat yapanlardan daha fazla talep olur. Peki neden şimdi? En önemli etken Fed. Geçen yıl ekim kasım ayında Fed’in bizi etkilemeyeceği ve 2023’ten önce faiz artırmayacağı yorumları yapılıyordu. Fed 25-50 hatta 75 gündemde faiz artırıyor. Dış dünyada tahvillerin faizleri yükseliyor, hisse senetlerinde düşüş var. Piyasa şuna ikna olmuş durumda Fed gümbür gümbür faiz artıracak. Bizde bunu göremeyen ekonomi yönetimi reel faizi negatife getirdi. Kısıtlamayla da dövizle olan mal ve hizmet talep görür, dövize talep olur bugünden almaya başlar. KKM ile durduramazsın.
Piri Reis Üniversitesi'nde Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu ise temelde dış kaynaklı hareketlenmeler olduğunu söyleyerek Türkiye’deki yansımalara şöyle değindi:
ABD tahvil faizlerindeki sert yükseliş bütün piyasaları çok tedirgin ediyor. Geçmişte hep enflasyonun üzerinde kalan tahvil faizlerinin benzer bir harekete geçmesi çok tehlikeli olur. Baz senaryo değil ama böyle bir olasılık var. Beklenen enflasyonun bile üzerine gitmeye kalksa bitmemiş bir hareket var görünüyor. İskonto oranı bilinemeyince borsalar fiyatlama yapamıyor ve aşağı gidiyor. Bir süre sonra tüm varlıklara daha çok yansıyabilir. Özetle küresel risk iştahı bayağı düştü, dolar güçleniyor daha da artmaya aday. Güvenli limana yönelme eğilimi bizden para çıkışına yol açıyor görünüyor. Kur riski almak istemeyen reel sektör talebi de buna eklenmiş görünüyor. Kurdaki hareketin temel nedeninin bunlar olduğunu düşünüyorum. Dengeleme açısından kura müdahale de azalmış olabilir. Kısa vadede hareket devam edebilir ama şu aşamada çok güçlü olacağını zannetmiyorum. ABD tahvil faizleri dengelenene kadar stres devam edebilir.
DW Türkçe'den Aram Ekin Duran haberine göre, Finansal Okur Yazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Başkanı Atilla Köksal , Türkiye'de küçük yatırımcıların son 20-30 yılda alışkanlıklarının değiştiğine dikkat çekerken, finansal sistem içindeki varlıkların üçte birinin TL mevduatta, üçte birinin başta dolar olmak üzere döviz hesaplarında, üçte birinin de borsa gibi diğer enstrümanlarda bulunduğunu anlattı. Köksal, 'Genelde TL mevduatlar hep enflasyonla başa baş seviyelerde getiri sağlamıştı Türkiye'de. Vatandaş, TL mevduatın istikrarına güveniyordu. Fakat geçen yıldan itibaren enflasyon yükselirken, faizleri düşürmeye başladık. Mevduatın reel getirisi eksi 40'lar gibi bir seviyeye geldi. Şu an parayı TL mevduatta tutmak, en büyük hata gibi görünüyor. Bu ne yazık ki iyi bir gelişme değil' dedi.
İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer, mevcut gelişmelere bakıldığında yıl sonu için bir kur tahmini yapmanın çok zor olduğunu ifade ederken, dolarda güçlenmenin süreceğine de işaret ederek şunları söyledi:
2022'de güçlü dolar teması, her koşulda bütün finansal piyasalarda hissedilecek. Türkiye'de ise 15 TL seviyesi önemli bir direnç noktasıydı. Bu seviyenin üzerinde kalmaya devam ettiği sürece, ılımlı yöndeki yukarı hareketin de sürmesini bekliyoruz. Yıl sonu kur beklentisi tahmini yapmıyoruz açıkçası. Çünkü bunun bu ortamda, hem yurtiçi ortamında hem yurtdışı ortamında doğru bir şey olduğunu ve iyi bir öngörü sunabilecek ortamın olduğunu düşünmüyoruz. O nedenle bizim yıl sonu tahminimiz yok.
Ekonomist Doç. Dr. Evren Bolgün de Fed'in önümüzdeki aylarda da faiz artışlarına devam edeceğini hatırlatarak, dolarda artışın süreceğini vurguladı ve 'Doların kısa vadede kuvvetlenmemesi için hiçbir sebep yok. O yüzden önümüzdeki 1 ila 3 aylık periyod sıkıntılı' dedi. Bunun Türkiye'ye etkilerine ise CDS'lerdeki bozulma ile başlayarak şöyle değindi:
Dolar değer kazanıyor, dolar endeksi değer kazanıyor. Petrol de nispeten değer kazanmaya devam ediyor. Dolayısıyla Türkiye'nin ithalat maliyeti yükü artmaya devam ediyor ve ülke risk primi artıyor. En önemli sorun aslında bir açıdan bu.
Doç. Dr. Evren Bolgün, KKM'nin Hazine yükü için, 'Bu yükün bütçe üzerine getireceği maliyet zaten bu yılın sonuna kadarki en büyük handikap olacak. Oradaki senaryolar çok geniş. Tabii bu kurun nereye kadar seyredeceği o anlamda önemli' derken, dövizdeki artış ve yüksek enflasyonla birlikte, KKM sistemine geçen vatandaşların da birikimlerini enflasyona karşı koruyamayacağını şu şekilde açıklıyor:
Bugün (dolarda) 15,30'ları görsek ya da yarın görsek, zaten nisan ayında yapmış olduğumuz 3 aylık kur korumalı mevduatı başa baş dolar/TL seviyesini çok kısa bir süre içerisinde yakalamış olacak. Yani bunu şunun için söylüyorum: Artık o taraftaki faizin sizi kura karşı koruması gibi bir durum söz konusu değil.'
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Başkanı Alpaslan Çakar, yakın zamanda katıldığı bir TV programında nisan sonu itibariyle Kur Korumalı Mevduat'ın (KKM) 782 milyar TL'ye ulaştığını açıklamıştı. Çakar, KKM ile Merkez Bankası rezervlerinin 9 milyar dolar arttığını da söylemişti. Döviz kurlarındaki artış ise KKM'nin Hazine üzerindeki yükünü ağırlaştırıyor. Hesaplamalar KKM sisteminin bütçeye yaklaşık 40 milyar dolarlık ek yük getirebileceğini öngörüyor.