NASA bir süredir bir gök taşına roket fırlatıp neler olacağını gözlemlemek istiyordu. DART görevi olarak adlandırılan bu programda olabilecekleri hesaplayan bir simülasyon, gök taşının dramatik bir şekilde dönüp istikamet değiştirebileceğini ortaya koydu. DART görevini ve sonrasında olabilecekleri merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Dinozorlar bundan 65 milyon yıl önce bir gök taşının Dünya’ya çarpması sonucunda yok oldu. Onlar kendilerini savunamadılar ama insanoğlu olarak bizler bu konuda bir şeyler yapacağız gibi duruyor. Zira NASA gelecekte, Dünya’ya doğru gelen bir göktaşını yolundan saptırmaya çalışacağı bir uzay görevi başlatacak.
Aksilik olması durumda görev başlangıç tarihi Şubat 2022’ye de ertelenebilir ama her halükârda NASA’nın belirlediği gök taşına ulaşılması 1 yıl sürecek. Bu görev için, Didimos adlı çok daha büyük bir gök taşının yörüngesinde dönen ve bir stadyum büyüklüğünde olan Dimorfos gök taşı hedef belirlendi.
Bir tonun yaklaşık üçte biri ağırlığa sahip ve bir otomobil büyüklüğündeki DART uzay aracı, Dimorfos’a saniyede 6.5 kilometre hızla çarpacak. Beş yıl sonra gök taşına ulaşacak olan Hera adlı Avrupa Uzay Ajansı görevi ise çarpmanın sonuçlarına göre testin başarılı olup olmadığını belirleyecek. Çarpmanın gök taşının yörüngesinde çok ufak bir etkisi olacak.
NASA’nın Vaşington’daki merkezinde DART programında çalışan Tom Statler, “Bunu, gerçekten feci bir doğal felaketi önleyebilmek için yapıyoruz” diyor. Dimorfos’un yörüngesinde meydana gelecek potansiyel değişikliklere iyi çalışan bilim insanları, çarpışmadan sonra gök taşına ne olacağı konusunda pek bir bilgiye sahip değildi.
Maryland Üniversitesi’nden Harrison Agrusa’nın önderliğinde araştırmacılar, çarpmanın momentumunun gök taşının yuvarlanışını, eğilimini ve yalpasını nasıl etkileyeceğini hesaplayarak Dimorfos’un dönüşü ne kadar değiştirebileceğini modelledi. Agrusa dramatik olması muhtemel sonuçlarla ilgili olarak, “Dönmeye başlayarak kaotik bir hâl alabilir. Bu büyük bir sürpriz oldu” diyor.
AUA’nın Hera görevindeki iki küçük uzay aracının gök taşına inmesi zorlaşacak. Ayrıca dönüş hâlinde olması, uzayda kat edeceği yolu etkileyeceğinden gök taşının rotasını saptırmak için bulunulabilecek girişimleri karmaşıklaştırabilir. DART’ın Dimorfos’a çarpması, üç ton TNT’ye eş değer bir enerji patlamasına neden olacak ve gök taşını binlerce parçaya bölmesi de mümkün.
Ancak Agrusa ve ekibindeki araştırmacılara göre birkaç gün içinde işler değişmeye başlayacak. Çarpmanın verdiği momentum, Dimorfos’un dönüş hızında dengesizliğe neden olacak. Uzay boşluğunda gök taşını yavaşlatacak hiçbir şey olmadığından gittikçe yalpalayacak. Önceden görünmeyen tarafını gözlemleyebileceğiz.
Agrusa, daha farklı senaryolarda Didimos’la gelgitinin tamamen yok olup Dimorfos’un ‘baştan aşağıya’ dönebileceğini fark ettiklerini belirtti. Gerçekte olacaklar ise birkaç şeye bağlı. Dimorfos’un şekli çok büyük bir rol oynayacak. Dairesel bir formda değilse daha kaotik bir şekilde dönecektir. DART, hedeften görüntü alana kadar nasıl bir şekle sahip olduğunu tam olarak bilmemiz mümkün değil.
Yaptığımız müdahalenin ardından Didimos’un yörüngesinde çılgınlar gibi dönen bir Dimorfos bulabiliriz. Statler bu durum için, “Hera’nın Dimorfos’u kaotik bir yuvarlanma hâlinde bulma hem ilginç hem de heyecan verici olurdu” diyor.
DART çarpışma sonucunda yok olacak ve Dimorfos, Dünya’dan ayrıntılı bir şekilde görülemeyecek kadar küçük. Çarpışma sırasında görüntü alması için bir de uydu gönderilecek ama bu da sadece birkaç dakikalık görüntü alabilecek.
Gök taşı döneceğinden bu işlemin zor da olsa gerçekleştirilebileceği düşünülüyor. Gök taşının hareketliliğine uygun bir planlama olmadan hareket edilirse, uydular düşünülen yerlere iniş yapamayabilir.
Bu görev, asteroitlerin dönüş hareketliliğinin, güneş ışığını yansıtma miktarları gibi yörüngelerini etkileyen diğer nitelikleri üzerindeki etkisini de ortaya koyacak. Böylelikle gelecekte Dünya’ya düşecek gök taşlarının doğası konusunda daha fazla bilgi sahibi olacağız.
Yabancı bir yayın 2135 yılında Dünya'ya çarpa riski yüksek bulunan Bennu isimli bir asteroitten bahsediyordu. Atmosfere giriş esnasında parçalanmayacak büyüklükte. Bu riski ortadan kaldırmak için çalışmalar yapıyorlardı "yerçekimi traktörü" tekniği demişlerdi sanırım. Diğer gezegenlerin çekim gücüne girip yön değiştirmez ise şimdilik iki planları varmış nükleer ve bennu planı. :)) 2036 yılında da başka bir göktaşı Dünya ile Ay arasından geçecek, Dünya'ya çarpma riski yüzde üç ve zarar verecek büyüklükte olmadığı için tehlikeli görünmüyor. Zaten her yıl Dünya'ya ortalama 40 - 60 bin ton civarında göktaşı veya toz halinde gök cisimleri düşmekte, hayatı sonlandırmaya çapları yetmiyor.
Millet nelerle uğraşıyor, bizim derdimiz ne arkadaş! Ah canım ülkem, herşeye rağmen seni o kadar çok seviyorum ki.
insanlık, medeniyet için en büyük tehlike dev bir göktaşının dünyaya çarparak yaşamı sıfırlaması. diğer felaketler domine edilebilir bu imkansıza yakın.