Her şeyin bir sonu var, mesleklerin bile!
Her şeyin bir sonu var, mesleklerin bile!
Endüstriyel Devrim'den itibaren Büyük Britanya'da popüler olan bu iş bazı bölgelerde 1970'lere kadar devam etti. Uyandırıcılar ellerindeki uzun bir sopayla camlara vurarak insanları uyandırırdı. Kendinize 'Peki bu insanları kim uyandırıyordu?' diye sorabilirsiniz: Kimse uyandırmıyordu. Bu kişiler gün içide uyuyup geceleri uyanık kalırlardı.
Biraz şaşırtıcı gelebilir fakat bugün eski kraliyet üyelerinden daha iyi hayatlar yaşıyoruz. İşte bu durumun nedenlerinden biri: Merkezi su sistemlerine sahibiz! Bu sistemler kurulmadan önce insanlar kendi başlarına su taşımak, hizmetçilerini su getirmeye göndermek ya da su taşıyıcı kiralamak zorunda kalıyorlardı. Tabii ki yine içme suyu için su teslimi gibi bir hizmeten yararlanıyoruz fakat diğer ihtiyaçlarımız için musluklardan akan suya sahibiz.
Bu meslek 1990'larda daktiloların yerini bilgisayarların ve yazıcıların almasıyla ortadan kayboldu. Fakat 30 yıl önce daktilocular (kadın olmaları gibi bir kural vardı) her organizasyonda yer almaktalardı. Her gün düzinelerce el yazması belgeyi daktilodan geçmektelerdi. Hata yapmak gibi bir lüksleri de yoktu, çünkü hata yapmaları durumunda başta başlamak zorundalardı!
Kendisi de daktilocu olan Bette Graham'ın düzeltme sıvısını icat etmiş omasına şaşmamalı!
İşte size eğlenceli bir gerçek: Belediye Başkanı Henry Barton'ın emriyle 1417 yılında Londra'da sokak lambaları ilk ortaya çıktığında birçok vatandaş bu yeniliğe karşıydı. Yine de sokak lambaları Avrupa^da yayıldı ve birkaç yüzyıl boyunca elle yakılıp söndürülmeleri gerekmekteydi. Tıpkı yakıtla doldurulup zamanında temizlenmelerinin gerektiği gibi.
Bu işleri yapan bir grup insan bulunmaktaydı ve bu insanlara lambacı denirdi. Bu meslek 19. yüzyılın ortalarına kadar revançtaydı. Daha sonraları yağ lambalarının yerini gaz lambaları aldı ve bu lambalar otomatik olarak yakılabiliyorlardı.
Bugünlerde bu insanların görevleri taksi sürücüleri tarafından karşılansa da bu meslek halen turist aktivitesi olarak bazı bölgelerde süregelmekte... Maalesef kullanılan canlılar için zarar verici bir durum olabiliyor.
Otomatik telefon istasyonlarının icadından önce telefon kullanıcıları manuel olarak bağlanılıyordu. Bu işte çoğunlukla kadınlar kullanılmaktaydı. Prestijli sayılan bu işe sadece güzel sesli, sağlıklı, ahlaklı ve iyi karakterlere sahip iyi ailelerden gelen kızlar sahip olabiliyordu. Ayrıca komütatörün en tepesine ulaşabilmek için uzun olmaları gerekmekteydi.
Kesinlikle basit bir alet gibi görünmüyor. Ayrıca telefoncunun aramayı kabul edip doğru fişi seçmek için sadece 8 saniyesi vardı.
Fabrikalar tarafından işçilerin parasıyla okumacılar ya da öğretmenler tutulurdu. Görevleri ise kitap ya da gazete okuyarak insanların monoton görevlerinin başındayken eğlenmelerini sağlamaktı.
Radyonun icadının ardından bu meslek yok oldu. Fakat dünya üzerinde halen süregeldiği ve gayri maddi kültürün bir başarısı sayıldığı bir yer var: Küba. Buradaki sigara fabrikalarında, tıpkı 150 yıl önce olduğu gibi, işçiler çalışırken bir okumacı yüksek sesle işini yapmaya devam ediyor. Adına da 'lectores de tabaqueria' deniyor. Kimi zamansa sadece çeşitli konularda muhabbet edip, çalışanları nazik sözlerle ya da öğütlerle destekliyorlar.
19 ve 20. yüzyıllarda halı ve diğer çöpleri alarak Avrupa, Rus İmparatorluğu ve ABD'nin geri dönüşüm sistemindeki ilk halka olma görevini yerine getiren insanlar vardı. Bu kişiler tekrar kağıt ve kumaş yapımında kullanılmak üzere geri dönüştürülen eski kanvasları, yün halıları, kağıtları, iğleri ve hatta uhu ve gübre yapımında kullanılan kemikleri satın alırdı. Ayrıca temiz şişeleri ve şişe kapaklarını da satın alıyorlardı.
Bu meslek bayağı yaygındı: 1884 yılında sadece Paris'te 50,000 eskici bulunmaktaydı. Fakat endüstri geliştikçe ve yeni teknolojiler tanıtıldıkça, bu çöplerin çoğunun yerini başka şeyler aldı. (Mesela insanlar gübreyi kemikten değil, fosfattan üretmeye başladılar.) İmalatçılar ham madde kalitesi konusunda daha talepkar hale geldiler ve eskiciler de yavaş yavaş kayboldular.
Sıcak mevsimlerde kullanmak üzere buz üretme ve saklama işlemi dünyanın birçok ülkesinde var olan bir durumdu fakat 19. yüzyılda adına 'buz ticareti' ya da 'donmu su ticareti' ortaya çıktı. Kışın donmuş havuzların üzerinden kesilen buzlar bu ticarette kullanılmaktaydı.
Yukarıdaki fotoğrafta 1. Dünya Savaşı sırasında müşterilerinin evlerine buz teslim ederek bu meslekte profesyönelleşmiş kızları görüyorsunuz. Buzu öylece yolun üzerine bırakmış olmalarından anlaşılabileceği üzere 20. yüzyılda hijyen o kadar da önemsenen bir şey değildi.
Bu mesleği yapan kişiler bowlng salonlarındaki lobutları manuel olarak düzeltme ve topları yerlerine taşımakla görevliydiler. Yüksek maaşlı bir iş değildi ve çoğunlukla akşamları yapılıyordu. Bu yüzden de çalışanlar çoğunlukla çocuklar ya da ergenlerdi. 1936 yılında lobut düzeltici makinaların icadına kadar popüler bir meslekken daha sonraları bu mesleğe duyulan ihtiyaç ortadan kalktı.
Nedendir bilinmez, uzun zamandır kadınların matematiksel yeteneklerinin erkeklerden daha kötü olduğu düşünülür. Fakat bu meslek tam tersini gösteriyor: güçlü bilgisayarların ortaya çıkmasından önce insan bilgisayarlarının ya da hesapçılarının işleri neredeyse her zaman kadınlar tarafından yapılmış.
Kadın hesapçı takımları büyük mhendislik yapılarının dizaynlarında, II. Dünya Savaşı sırasında silahların gelişiminde ve ilk elktronik bilgi işlem cihazlarının programlanmasında rol oynadılar.
Fakt maalesef 2016 yılında yayınlanan biyografik film 'Hidden Figures' öncesinde kadınların rolü neredeyse hiç bilinmiyordu.
Sülük toplayıcıları medikal amçlar için sülük bulur ve toplarlardı. Bu hayvanları yakalamak için yem olarak sık sık bacaklarını kullanırlardı. Bu durum sülük toplayıcılarının sağlığını kötü yönde etkiledi. neyse ki bugünlerde bataklıklardan sülük toplamak gibi bir ihtiyaç yok. Çünkü özel kavanozlarda yetiştiriliyorlar.
#12 Filmin adı GİZLİ SAYILAR... Harika filmdir izleyin.. Tam arşivlik yani...
hacı bu sülük muhabbeti ne ya?! nasıl şifa sağlıyor anlamadım...
Fabrikalar tarafından işçilerin parasıyla okumacılar ya da öğretmenler tutulurdu. Görevleri ise kitap ya da gazete okuyarak insanların monoton görevlerinin başındayken eğlenmelerini sağlamaktı.-keşke bu meslek şimdi de uyqulansa.