UNESCO, insanlığın kültürel ve toplumsal hayatına dair bir liste yapıyor. Bu listeye girme kriterlerinden önce, liste için aday olma süreci ve kültürün hala yaşayıp yaşamadığı, ne kadar etkili olduğu gibi kriterler göz önünde bulunduruluyor. Daha çok geleneğimizin ve toplumsal değerlerimizin bu listede yer almasını ümit ediyoruz.
Mevlevilik, Mevlana Celaleddin Rumi'nin görüşleri ve tasavvuf öğretileri üzerine 1273'te Konya'da ortaya çıkan bir tarikattır. Dünyanın pek çok yerinde tarikat mensupları bulunsa da en etkin ve kalabalık olunan yerler Konya ve İstanbul'dur. Mevleviler, öğretilerinin yanı sıra kendilerine özgü hareketleri ve felsefesi bulunan sema ile tanınırlar. 1925'te diğer tüm tarikatlar gibi kapatılan Mevlevihaneler, 1950'lerde halk arasında tekrar yayılmaya başlamış. 2008'de de UNESCO listesine dahil edilmiştir.
Tek kişinin tiyatral bir hava ile karşısındaki topluluğa hikayeler anlatması ve taklitler yapmasıdır. Asya, ve Kafkasya'da da görülür. 2008'de listeye dahil edilmiştir.
Yeni yıl ve baharın gelişi olarak kutlanan nevruz, Azerbaycan, Hindistan, İran, Pakistan, Özbekistan ve Türkiye'nin mirası olarak listede yer alır. Her kültürde farklı törenler ve kutlamalar yapılır. Hesaplamalara göre 21 Mart'tır. 2009'da listeye alınmıştır.
Arkadan ılık vuran küçük bir sahnenin önüne gerilmiş bezin üzerine, arkadaki tasvirlerin gölgesinin düştüğü bir gölge oyunudur. Özellikle Ramazan ayının popüler eğlenceleri arasındadır. 2009'da listeye dahil edilmiştir.
Geleneksel kıyafetler ile saz çalan, düğünlerde ve insanların bir araya geldiği yerde sazlı ve sazsız olarak doğaçlama ya da yazarak şiir okuma geleneğidir. 2009'da UNESCO listesine dahil olmuştur.
Halk müziği ve oyunlarının sergilendiği, toplum için kıymetli olan ve özellikle köy hayatının vazgeçilmez bir parçasıdır. Erkeklerin kış aylarında kapalı mekanlarda toplanıp, genel dertler ya da ortak işler ile ilgili fikir alışverişinde bulunduğu ve müzik yapıp oyunlar oynadığı bir etkinliktir. 2010'da UNESCO listesine alınmıştır.
Semah, mistik ve estetik hareketlerden oluşan bir törendir. Cem törenlerinde genellikle müzikle dönülür. Bir tür dans olmaktan ziyade Hakk'la bütünleşme gayesi taşır. 2010'da listeye dahil edilmiştir.
Her sene haziran sonu Temmuza başında başlayan geleneksel festivaldir. Kırkpınar Ağası'nın önderliğinde davul ve zurnayla açılış yapılır, 3 gün pehlivanlar er meydanında güreşir. Son gün başpehlivan belli olur. 2010'da listeye dahil olmuştur.
Kadın ve erkek gruplarının toplu olarak iş paylaşımı ve katılımıyla büyük kazanlarda ve açık ateşlerde, buğday ve etin birlikte pişirilmesiyle yapılan tören yemeğine keşkek, gerçekleşen ritüellere de Tören Keşkeği Geleneği adı verilmektedir. Keşkek geleneği, toplumsal katılımın yüksek olduğu törenlerde ortak iş gücü ve paylaşıma dayalı olarak gerçekleştirilen dayanışmacı bir sosyal pratiktir. UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası listesine 2011'de girmiştir.
Şifalı bir yiyecek olduğu kabul edilen mesir macununun ortaya çıkışı tarihsel bir öyküye dayanır. Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi Hafsa Sultan, Manisa’da nedeni anlaşılamayan bir hastalığa yakalanır. Bu hastalığa çare için Sultan Cami Medresesi’nin başhekimi Merkez Efendi, 41 çeşit bitki ve baharatın karışımından oluşan bir macun hazırlar. Mesir macunu ismiyle günümüze kadar ulaşan bu şifalı karışım, Hafsa Sultan’ı kısa sürede sağlığına kavuşturur. Yardımsever kişiliğiyle bilinen Hafsa Sultan, iyileşmesini sağlayan mesir macununun her yıl Nevruz haftasında halka dağıtılmasını ister. 2012'de listeye girmiştir.
Kahve hazırlamada kullanılan geleneksel yöntemler, sanatsal değeri olan, cezve, fincan, havanlar gibi özel araçların ve gümüş takımlarının gelişimine yol açmıştır. Zaman gerektiren hazırlama teknikleri sayesinde, Türk kahvesi damağınızda uzun süre tadını ve tazeliğini bırakır. Diğer çeşit kahvelerden daha yumuşak, aromalı ve yoğundur. Türk kahvesini kendine özgü olan aroması, telvesi ve köpüğüyle diğer kahvelerden ayırmak oldukça kolaydır. 2013'te listeye alınmıştır.
Ebru, kendine özgü tekniklerle hazırlanan ve tekneye alınan suyun üzerinde boyalarla oluşturulan desenlerin kağıda aktarılmasıyla yapılan geleneksel bir sanattır. 2014'te listeye alınmıştır.
Öylesine değerli geleneklerimiz var ki, anlatmaya kelimeler yetmez. Günümüzde bazı gelenekler çarpıtılmış durumda, özünden çok başka yerlere sapmış ama yine de çok değerli ve geniş bir kültürümüz, geleneklerimiz var. Sahip çıkılmaya değer. Fakat sahip çıkmamız gereken ilk şey dilimiz, ki buna da o kadar özen göstermiyoruz. Dil tüm geleneklerin, tüm kültürün temeli. O yüzden bu kadar önemli işte, dilimiz yok olursa, çarpıtılırsa, kocaman bir kültür de yok olacak... Türkçeyi koruyun!
macun şekeri ? meyan şerbeti ? atçılık valla cüneyt abinin içi sızlar o kadar at üstünde gezdi
en adam akıllı kahve ve ebru sanatı geri kalan her şey iğrençç