Romatizmal hastalıklar toplumda en sık görülen rahatsızlıklardan. Bu nedenle daha genel bir kategori olan romatizmanın eklem, kas ve bağ dokularını etkileyen spesifik alt dalı olarak geçen romatizmal hastalıklara dair her kafadan bir ses çıkması oldukça normal. Ancak siz de sık bilinen bazı yanlışlar sebebiyle aslında ihtiyacınız olan tedaviyi alamıyor ve boş yere acı çekiyor olabilirsiniz.
O halde gelin doğru bilinen sık yanlışlara birlikte bakalım! 🤔
Evet, romatizmal hastalıkların bir kısmı eklemlere tutunur ama bu durum her hastalık için geçerli değildir. Çünkü romatizmal hastalıkların bir bölümü eklemlerin yanı sıra kaslar, kemikler, bağlar, iç organlar, hatta kan elemanları ile ilgili olabilir. Örneğin; lupus hastalığı bağışıklık sisteminin, kişinin kendi vücut hücrelerine saldırmasına neden olurken, fibromiyalji kas ağrısı ve yorgunluğun yanı sıra uyku problemlerine yol açar. Dolayısıyla her iki tür de eklemlerden farklı olarak pek çok dokuyu etkiler.
Romatizmal hastalıkların birçoğunun neden kaynaklandığı ve nasıl geliştiği kesin olarak bilinmez, bu durum kesin tedaviyi de zorlaştırır. Dolayısıyla ilaç tedavisi sık uygulanan bir tedavi olmakla birlikte genellikle ağrı gibi şikayetleri hafifletmeye yöneliktir. Multidisipliner bir yaklaşım gerektiren bu hastalıklarda ilaca ek olarak egzersiz, fizyoterapi, beslenme ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir.
Romatizmal hastalıkların ciddi bir hastalık olmadığı ve sadece fiziksel ağrıya sebep olduğu da bilinen yanlışlardan. Aksine romatizmal hastalıkların büyük bölümü psikolojik faktörlerden etkilenir ve duygu durumunda ciddi dalgalanmalara neden olabilir. Zamanında tedavi edilmeyen kimi romatizmal hastalıklar ise doku veya organ kullanımını ilerleyen süreçte imkansız hale getirebilir.
Romatizmal hastalıkların büyük bölümü kadınları daha çok etkilese de bu, erkeklerin benzer sorunlardan şikayetçi olmadığı anlamına gelmez. Ayrıca bazı hastalıklar erkeklerde kadınlara nazaran daha ağır seyreder. İltihabi bir sorun olan Behçet Hastalığı ile omurga kaynamasına neden olan Ankilozan Spondilit bunlara verilecek başlıca örneklerdendir.
Çoğu romatizmal hastalığın gelişiminde etkili olan temel faktör kesin olarak bilinmez. Ancak genetik yapı burada belirleyici role sahip olmakla birlikte; çevresel etmenler, geçirilen enfeksiyonlar, yaşam tarzı veya psikolojik faktörler de hastalık gelişimini tetikleyebilir.
Romatizmal hastalıkların sadece yaşlıları etkilediğine dair bilinen bilgi de aslında bir şehir efsanesinden ibaret. Çünkü özellikle romatoid artrit gibi kimi türler her yaştan bireyde ortaya çıkabilir.
Romatizmal hastalıklardaki kulaktan dolma bir diğer bilgi de hareket etmenin ağrı ve diğer şikayetleri kötüleştirdiği şeklindendir. Ancak uzun süreli hareketsizlik; kas güçsüzlüğü, eklem sertliği ve omurga zayıflığı gibi ek problemlere neden olarak bu şikayetleri artırır. Bu nedenle aslında romatizmal hastalığın, hastalık tipine uygun bir egzersizle desteklenmesi ve ilgili kas veya eklemlerin güçlendirilmesi gereklidir. Ancak egzersiz konusunda mutlaka uzman fizyoterapist danışmanlığı alınmalıdır, aksi halde istenmeyen ek sakatlılar gözlenebilir.
Romatizmal hastalıkların hava koşullarından etkilendiği bir gerçek fakat bu durum herkes için geçerli değil. Bu nedenle kişisel özelliklere, genetik kodlara ve bir dizi kesin olarak bilinemeyen faktöre bağlı olarak; kimi hastaların sıcak ve nemli havada ağrı toleransı düşüş gösterebilir. Osteoartrit gibi hastalıklarda pek çok kişi soğuk ve yağışlı havadan kötü etkilenirken; SLE hastalarına güneşe çıkmaları önerilmez. Dolayısıyla hem hastalık tipi hem de yapısal özellikler hava şartları ile ağrı ilişkisini etkiler.
Her romatizmal hastalık ayrı bir durumdur. Ayrıca aynı hastalıktan muzdarip olan farklı kişiler de ayrı birer vaka olarak ele alınmalıdır. Çünkü hastalık aynı olsa bile ortaya çıkan semptomlar kişiden kişiye farklı olabilir.
Romatizmal hastalıkların birçoğunda uygulanan tedavi, genellikle semptomları iyileştirmeye yöneliktir ve bu tür tedaviler hastalığı ortadan kaldırmaktan ziyade hasta şikayetlerini hafifletmeyi hedefler. Dolayısıyla bu maddedeki yanlışın neden doğru sanıldığı kolaylıkla anlaşılabilir. Fakat aslında uzman hekim, yeterli medikal destek ve gelişmiş sağlık hizmeti mevcut ise romatizmal hastalık tamamen ortadan kaldırılabilir. Bunun için holistik ve multidisipliner bir yaklaşım gerekir, dolayısıyla kesin tedavi için hem vakit hem nakit temel şartlar arasındadır.
Romatizmal hastalıkların birçoğu sadece ilaç tedavisi ile tedavi edilmeye çalışılır, bu durum hasta semptomlarını veya gidişatını bir süre sonra olumsuz etkilemeye başlar. Ancak temel tedaviye ek olarak yönelinen alternatif tıp, her vakada aynı başarıyı gösteremez. Ayrıca bu uygulamalar bilimsel olarak doğrulanmayan ve etkinliği kanıtlamayan yöntemlere dayandığından, kimi durumlarda faydadan çok zarar verebilir.
Romatizmal hastalıkların birçoğunda soruna neden olan ana kaynak kesin olarak bilinmediğinden, kesin tedavi de genellikle mümkün değildir. Çünkü tedai edilen vakalarda bile semptomların bir süre sonra tekrarlama riski olur. Bu durum, romatizmal olmayan hastalıklar için de geçerli bir durumdur. Örneğin; grip nasıl ki tedavi edilse bile belirli dönemlerde ortaya çıkabiliyorsa, kimi romatizmal hastalıklar da kronikleşerek tedavi sonrası tekrar edebilir.
Romatizmal hastalıklar; kesin sebebi bilinmeyen, her yaştan ve cinsiyetten bireyde gelişen, semptomları tamamen ortadan kaldırılmayan ve dönem dönem kronikleşen vakalar olduğundan, yaşam kalitesinin artırılması adına sağlık sigortası yaptırmanın önemi son derece fazla. Nitekim doğru tedaviye gerektiğinde erişim avantajı sağlamak, hem semptomların hafifletilmesine hem de hastalığın tamamen tedavi edilmesine yüksek ölçüde katkı sağlayabilir.