Ufuk Tarhan Yazio: E-Ticaretin Disneyland’i: Pinduoduo

Aşağıdaki yazı tamamen, sevgili arkadaşım ve alanının açık ara en iyi bilenlerinden Ercan Altuğ Yılmaz’ın Medium’daki sayfasında“E-Ticaret ve Oyunlaştırma: Kafa Topu oyunundaki gibi her sipariş nasıl gol olur? Çin e-ticaret lideri Pinduoduo’dan oyunlaştırma dersleri” başlıklı son derece detaylı yazısından alıntı. Hatta büyük ölçüde onun yazısının tekrarı.

Sevgili Altuğ böylesine değerli ve önemli bir konu için öyle güzel bir toparlama yapmış, o kadar ciddi bir emek vermiş ki! Sadece 10 küsur okuma aldığını görünce dayanamadım. Bu önemli platforma, Onedio’ya da taşımak istedim. Tabii ki kendisinden de izin aldım. Çok ama çok daha fazla kişiye erişmesi lazım. E-Ticaret işinde olsun olmasın, herkesin okuması şart!

Bir kez daha emeğine sağlık diyorum. Ufak tefek kendi yorum ve görüşlerimi de ekleyerek hepinizi bu keyifli ve bilgilendirici içeriği okumaya davet ediyorum.

E-Ticaret’te devrim; oyunlaştırma

E-Ticaret özelikle son beş yıldır zaten dünyanın her yerinde çok hızla yükseliyor, gelişiyor ve yaygınlaşıyor. Pandemi de bu gidişatı iyice hızlandırdı. Yepyeni kanalların, sektörlerin, işbirliklerinin, iş modellerinin, alt sektörlerin, vb. gelişmesine neden oldu. Ayrıca insanların izolasyon ve kapanmalar sırasında sağlık, sosyal, psikolojik ve ticari açılardan ayakta kalmasını, kıtlık ve yoksunluk paniği yaşanmamasını sağladı. Hayatlarımızı kolaylaştırdı. Kısacası neredeyse tüm E-Ticaretle ilintili işlerde artışlar, gelişmeler, patlamalar yaşandı. Daha önce E-Ticaretten alınıp-satılmaz zannettiğimiz şeyler de E-Ticarete hiçbir şekilde adapte olamaz dediğimiz kişiler de online alışverişe altın çağlarından birini yaşattı.

Bence bu gelişmeler güzel de oldu, ancak aşırı ambalaj-çöp üretimi, yüksek/gereksiz tüketimi teşvik etmesi açısından da oldukça olumsuz sonuçlar doğurdu. Bunun zararlarını sanırım ilerleyen zamanlarda daha çok hissedeceğiz. Bu açıdan bakınca aslında E-Ticaretçilerin ve tedarikçilerinin karbon ayak izi ve sürdürülebilirlik notlarını kırsak da pek çok açıdan, farklı ihtiyaçlara cevap verdiği ve ekonominin can damarı olduğu apaçık bir gerçek.

Evet E-Ticaret insanlık var oldukça sürecek diyebiliriz, fakat tıpkı diğer iş modelleri gibi o da müthiş dönüşümler geçirecek. Hiç kuşku yok ki kastettiğimiz artan talebi yönetebilmek ve bazı küçük deneyim geliştirmeleri için operasyonel iyileştirmeler yapılması değil. Daha devrimsel bir dönüşümden bahsediyoruz, yani ve kısaca “E-Ticaret’in oyunlaştırılarak gelişecek” diyoruz…

Ve bunu yaparken de 2015’te kurulmasına rağmen 2021’de sadece Çin’in değil, dünyanın en büyük E-Ticaret siteleri arasında başı çeken Çinli Alibaba ve JD gibi küresel devleri geçerek ülkenin en büyük E-Ticaret platformu olan Pinduoduo’dan gerçek örnekler vereceğiz. (*)

Pinduoduo’nun sloganı: “More saving, more fun!” Yani “Daha fazla kazanç, daha fazla eğlence”

E-Ticaret’in yaygınlaşması ile hayat kolaylaşsa da insanların fiziksel alışveriş sırasında aldıkları hazzın önemli nedenleri, yani tek bir bluz için saatlerce dolaşma macerası, merak, eğlence, sosyalleşme, etkileşim / interaktivite, vb. gibi deneyimler azaldı ya da tamamen kayboldu.

Bu eksiklikleri ve dönüşümü fark eden Pinduoduo’nun 41 yaşındaki kurucusu Colin Huang, platformu salt alışveriş yapmanın ötesine taşıyarak her adımı, son derece inovatif uygulamalarla donattı. Kullanıcılara oyunlaştırılmış bir sosyalleşme ve eğlence deneyimi yaşatmak vizyonu ile yola çıktı. Bir kaç yıl denebilecek kadar kısa bir sürede dünyanın en büyük 50 şirketi arasına giren Pinduoduo böylece yarışmalar, sosyal takım kurguları, sürpriz kartlar ve mini oyunlu kuponlarlarla dolu bir çevrimiçi alışveriş deneyimi sunan ilk şirket haline geldi.

Pinduoduo bu yazının yazıldığı tarihte (2021 Mayıs-Haziran) ayda 490 milyon ziyaretçi ağırlıyor. Çin’in E-Ticaret pazarının yüzde 14’ünü kontrol ediyor, Çin ve New York borsasında işlem görüyor.

Nasıl başarmış?

50 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin 28. kişisi olan Colin Huang, 2006 yılında yeni mezun bir mühendisken Çin’de açılan Google ofisinde mühendis ve proje yöneticisi olarak çalışmış. Burada gösterdiği başarı ve kurduğu network onu çok hızlı bir şekilde Google Amerika’ya ve Larry Page ekibinde yer almaya taşımış. Amerika’dayken kendi girişim fikirleri için Microsoft’un kurucusu Bill Gates, NetEase’in kurucusu William Ding, Google’ın kurucusu Larry Page, BBK’nin kurucusu Duan Yong Ping, Berkshire Hathaway’in başkanı Warren Buffett ve Tencent’in kurucusu Pony Ma gibi isimlerden uzun soluklu mentorluk alma fırsatı bulmuş. İlk olarak 2007 yılında Oukku E-Ticaret sitesini kurup, 3 yıl sonra milyon dolarlık bir rakamla satmış.

Colin, Leqee’yi yönetirken Texas Holdem ve Mafia City gibi oynadığı çevrimiçi oyunlardan esinlenerek bu tarz oyunlar geliştirmek için küçük bir mobil oyun stüdyosu kurmuş.

Huang’ın aklına Sosyal E-Ticaret fikri, işte tam da bu, Çin’in süper uygulamalarından biri olan WeChat’te oyun geliştirme deneyimi sırasında gelmiş. Colin, 2015 yılında “gerçek dünyanın Farmville’i” denebilecek PinHaoHuo’yu başlatmış ve WeChat’te kullanıcıların çiftçilerden ürün satın alabilecekleri ve alışveriş yapanların arkadaşlarını da satın almaya yönlendirerek indirimler kazanabilecekleri bir pazaryeri yaratmış. Bir müddet sonra da “Oyunlaştırma bozuk yolda arabayı hızlandırmak değildir” diyerek Pinhaohuo’nun en iyi özelliklerini alıp, Pinduoduo’yu lanse etmiş.

1-) Hedef kitle iç görülerini çok iyi değerlendirip, ürün ile kişiselleştirmeye odaklandı.

Çin’deki harcama artışının yüzde 60’ını gerçekleştiren 25 ve 35 yaş kadınların online platformlarda çok yoğun iletişim içinde olduklarını ve daha çok temel ihtiyaçlar, günlük meyve, sebze, süt ve kadınlara özel bazı eşyaları aldıklarını anlayınca bir çok üründe maliyeti yükselten dağıtıcı, market gibi ara lojistik noktalarını devre dışı bırakıp, taze ürün zincirini kırmadan kendi lojistik noktalarından hızlı teslimata başladı. Zaten bizim “Getir'imiz de bu noktayı iyi yakaladığı için hızlı büyüdü ve yurt dışına açıldı. (**)

2-) Satın alma opsiyonlarında sosyalleşme ile oyunlaştırmayı çok iyi kullandı.

Team Purchase-Takım Satın Alma modeli:

Pinduoduo’nun ürün listelemesi Amazon türü E-Ticaret sitelerinden çok Tiktok benzeri sosyal medya platformlarına benziyor. Görseller hem özel filtrelerle destekleniyor hem de kullanıcıya has görseller düzenleniyor.

Mesela Pinduoduo’da eğer çoklu sayıda ürün satın alınırsa tüm ürünlere ikinci bir özel fiyat daha sunuluyor. Bu fiyata ulaşmak içinse Çin’in Facebook’u diyebileceğimiz WeChat üzerinden özel bir ara yüzle bağlanıyor, arkadaşlarınızla sohbet ederek onları özel bir linkle bu üründen indirim kazanmanızı sağlayan adette satın almaları için ikna ediyorsunuz.

Örneğin 30 Yuan olan 30 adet yumurta paketi indirimde 15.99’a alınabilirken eğer bu alımı WeChat görüşmesinde toplu olarak, arkadaşlarınızla birlikte yaparsanız fiyatı 9.99 Yuan’a düşürüyorsunuz. Bunun için yaratacağınız linkten 24 saatte gerekli alışverişlerin tamamlanması gerekiyor.

Pinduoduo böyle toplu alışverişler için “İndirimde Ayakkabı sevenler”, “Nutellayı 10 Yuan’a kaçırmayanlar”, “Fazladan 100 adet tuvalet kağıdına yerim var tabii ki diyenler” gibi topluluklar oluşmasını sağlamış. Çıtayı iyice yükseltmiş.

“Team Purchase-Takım Satın Alma” denen bu tip sosyal alışveriş ile bu topluluklar, eğlenceli ve etkileşimli oyunlaştırma ve ödüllerle bir araya getiriliyor ve çok gelişmiş yapay zekâ algoritmaları sayesinde kişiselleştirilmiş önerilerle deneyim daha da keyifli hale getiriliyor.

Pinduoduo bu tür farklı özellikleri geniş kitlelere anlatmakta tabi ki zorlanmış, çünkü çoğu kişi bu uygulamaları Grupon tarzı toplu indirimlerle ya da Avon tarzı bir kişinin gelir elde ettiği doğudan satış modelleriyle karıştırmış. Ancak Pinduoduo web sitesinde yaptığı çok net bir açıklamayla bu modeldeki kazancın tümüyle ‘’bir seferde daha çok ürün siparişinin tedarik ve lojistik avantajlarından” kaynaklandığını paylaşıyor. (***)

Price Chop Modeli:

Burada daha ciddi bir oyunlaştırma kurgusu da devrede. İstediğiniz bir ürün için diyelim; 500 kişiye ürünün sayfasını ziyaret ettirirseniz (alışveriş yaptırmadan) o ürünü ücretsiz alabiliyorsunuz. Bunların yanı sıra sadece check-in yaparak puan kazanmak, arkadaşını davet edip ilave puan kazanmak ve toplu alışverişlerden kazandığın bir sanal kartta biriktirmek, indirim kuponları kazanıp arkadaşlarınla paylaşmak veya bağış yapmak gibi kurgular da yoğun biçimde kullanılıyor. Ne kadar akıllıca değil mi? Sistem herkesi doğal pazarlamacı haline getiriyor… (****)

Alışveriş sonrası çevrilen bir çark, ürünlerin içine konulan sürpriz ürün kutusu ya da sanal bir ağaç ve yetiştirilen ürünlerin ücretsiz size yollanması, sanal ağaçta yetişen meyvelerin gerçek sipariş yanına eklenmesi, ağaç yetiştirecek kadar zamanı olmayanlara “şeker patlatma” gibi eğlenceli, kolay seçenekler sunulması, Candy Crash benzeri kurgular ve tabii hepsinde puanlar, indirimler, hediyeler kazanmak, arkadaşlarla, gruplarla paylaşmak, chat, vb. olanakları… Neler var neler… Her gün de yenilikler ekleniyor.

Pinduoduo’nun kurucu CEO’su Colin Huang, China Digital Summit 2021’de sırada ne var sorusuna “tarım ve tekstilden sonra ilaç sektörünü” de sisteme entegre ettiklerini ve hem lojistik olarak hem de deneyim olarak pek çok yenilik ilave edeceklerini açıkladı.(******)

Nasıl? Yazının başlığı uygun olmuş değil mi Pinduoduo sanki E-Ticaret sitesi değil de adeta bir oyun, eğlence sitesi gibi… Tam anlamı ile “E-Ticaretin Disneyland’i”…

“Oyunu ciddiye alan genç nesiller için büyük bir heyecanla yazılmıştır” diyen sevgili Ercan Altuğ Yılmaz’a bu ufuk açan çalışması için bir kez daha teşekkür ediyor, E-Ticareti çok acayip ve heyecanlı günlerin beklediğinin, oyunlaştırmanın kapıya omuz atmakta olduğunun altını bir kez daha çizerek noktalıyorum… Kolay gelsin E-Ticaretçiler ve tabii müşteriler.😊

* How Pinduoduo Beat Alibaba to Become China’s Top Shopping Site - WSJ

** Pinduoduo and the Rise of Social E-Commerce: China, Founding Stories, Growth | Y Combinator

*** Explainer: The difference between Pinduoduo's Duo Duo Grocery and community group buying (pinduoduo-global.com)

**** Pinduoduo and Vertically Integrated Social Commerce - Turner’s Blog (substack.com)

***** Oyunlaştırma Sadakat Programlarının Geleceği | Ercan Altuğ Yılmaz - Kına Demirel - YouTube

****** Pinduoduo’nun başarı öyküsü - Fast Company Türkiye

Pinduoduo uygulama videoları için; Pinduoduo (拼多多) App - Social and group shopping | UI Sources