Türkiye’nin sadece 375 km uzağında ve denizin derinliklerindeki gizemli batık, sırrını koruyor. Bu buluntu kimilerine göre teknoloji tarihini yeniden yazdıracak nitelikte. Uzmanlar, Antik Yunanlılar’ın teknolojik gücüne ışık tutan bu mekanizmanın basit çarklı bir düzenekten çok daha fazlası olabileceğini düşünüyor.
Milliyet'ten Betül Yasemin Keskin, o batığın sırrını yazdı.
Datça'ya yaklaşık 375 km uzaklıkta bulunan Antikytera Adası’nda dalgıç gurubunun üyelerinden biri bir batık keşfetti.
M.Ö. 1. yüzyılda batmış bir yük gemisini keşfeden dalgıçlar, denizin dibinde batığın çevresine saçılmış heykellere ve birkaç ilginç buluntuya rastlayınca çok etkilendiler.
Batık geminin çevresinde bulunanların arasında mücevherler, çömlekler, mobilyalar, bronz eşyalar ve amforalar dolusu şarap vardı ancak içlerinden biri, ötekilerden oldukça farklıydı.
Boyutu ayakkabı kutusu büyüklüğünde olan bu kutunun içinde, bir tür mekanik düzenek olduğu görüldü.
Batık geminin yakınlarında bulunan bu düzeneğin varlığıyla ilgili bilim insanları ikiye bölündü. Kimileri bunun bir mekanizmadan çok daha fazlası olduğunu düşünürken, kimileri de basit çarklı bir düzenek olduğunu düşündü. Yunan arkeologlar ve dünyanın çeşitli bölgelerinden bilim tarihçileri mekanizmayı incelemeye başladı.
Yale Üniversitesi’nden bilim tarihçisi Solla Price, bulunan aygıtın, Eski Yunan gökbilimci Rodoslu Geminus tarafından yapılmış olabileceğini öne sürdü.
Ancak bu tez kabul edilmedi çünkü o dönemin uzmanlarına göre, Eski Yunanlar böyle bir düzeneği yapmak için gerekli kuramsal bilgilere sahip olsalar bile çarkları tasarlayacak teknolojiye sahip değillerdi. Fikirler ve tahminler birbirini kovaladı. Yıllarca kimse bu düzeneğin ne için ve ne amaçla kullanıldığı hakkında ortak bir fikre varamadı.
Ancak bunu söyleyebilmek için eksik olarak çarkların da tamam olması gerekirdi ki düzeneğin eksik birçok parçası bulunuyordu.
Araştırmacılar bu parçaların bulunması gerektiğini düşünerek yeni bir keşif yapılmasının daha sağlıklı olacağına karar verdiler.
Düzenekle ilgili 2012 ve 2017 yılında iki bilimsel keşif daha gerçekleştirildi. Deniz arkeologları bu son araştırma sırasında, bronz heykel parçaları ve üzerinde bir çark dişlisi gibi görünen dört çıkıntılı bronz disk dahil olmak üzere yeni bulguları denizin derinliklerinden çıkardılar.
Bulunan disklerin üzerinde boğa resmi olduğunu fark eden araştırmacılar, bulunan bu diske de boğa diski adını verdiler. Ancak uzmanlar bulunan bu diskin ilk bulunan düzeneğin bir parçası mı yoksa başka bir düzenek mi olduğu konusunda kararsız kaldı ve bunu kanıtlamanın zor olduğunu düşündüler.
Hâlâ sırrı ortaya çıkarılamayan bu keşif kim bilir ne için kullanılıyordu?
Mekanizmanın ne olduğunu tam olarak bilemesek de belli ki bu o gemide seyahat eden biri için oldukça kıymetli ve önemliydi. Belki de bu düzenek tarihin akışını değiştirecek özellikteydi. Kimilerine göre ilk bilgisayar olan bu mekanizma bir bilgisayardan daha fazlasıydı.
Bugün, Antikythera düzeneğinin aslı Yunanistan’ın Atina kentindeki Ulusal Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.
Hemen yanında da, uzmanlar tarafından yapılmış çalışır vaziyette olan bir kopyası bulunuyor. Düzeneğin bir başka kopyası ise ABD’de, Montana’daki Amerikan Bilgisayar Müzesi’nde sergileniyor.