Türkiye ve İsrail İlişkilerinde Yeni Dönem

Reuters’a konuşan İsrailli bir yetkili, Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesi için mutabakata vardıklarını söyledi. Yapılan görüşmelerde sona gelinmiş, dün Roma'da gerçekleşen görüşmede mutabakata varılmasının beklendiği ifade edilmişti. Başbakan Binali Yıldırım da bugün yaptığı açıklamada ambargonun Türkiye öncülüğünde 'büyük ölçüde' kalktığını ve İsrail'in Mavi Marmara'da hayatını kaybedenlerin yakınlarına 20 milyon dolar tazminat ödeyeceğini söyledi.

Diğer yandan ilk açıklamasında anlaşmanın İsrail ekonomisinde 'muazzam' etkileri olacağını söyleyen İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, 'önemli bir adım' dedi.

Dün İtalya'nın başkenti Roma'da görüşen Türkiye ve İsrail heyetleri, anlaşma metni üzerinde mutabık kaldı.

Görüşme sonrası uluslararası haber ajansı Reuters'a konuşan İsrailli bir yetkili, Türkiye ile anlaşmaya varıldığını söylemişti.

Al Jazeera Türk'ten Ece Göksedef'in haberine göre Türkiye'yi görüşmeleri başından beri sürdüren Feridun Sinirlioğlu, İsrail'i ise Netanyahu'nun özel temsilcisi Ciechanover temsil etti.

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu Türkiye ile ilişkilerin düzelmesinin İsrail ekonomisinde 'muazzam' etkileri olacağını söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile İtalya'nın başkenti Roma'da görüşmesinin ardından konuşan Netanyahu, dün İsrail ve Türkiye tarafından duyurulan anlaşmanın 'önemli bir adım' olduğunu söyledi.

Netanyahu, 'İsrail ekonomisi üzerinde 'muazzam' etkileri olacak, ki bu sıfatı iyice tarttıktan sonra kullanıyorum' dedi. 

Kerry ise anlaşma hakkında, 'Yönetim olarak biz de elbette memnun olduk. Atılmasını görmeyi istediğimiz bir adımdı' dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile telefonda görüştü. 

Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Erdoğan, Mahmud Abbas'a, Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkileri normalleştirmeye yönelik müzakerelere ilişkin bilgi verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın görüşmede, Gazze'deki insani durumun iyileştirilmesi hususunda İsrail'le mutabakat sağlandığını da belirttiği öğrenildi. 

Filistin Devlet Başkanı Abbas'ın, gelişmeleri memnuniyetle karşıladıklarını ifade ettiği bildirildi. 

Erdoğan ve Abbas'ın, Filistinliler arası uzlaşı konusuna da değindikleri görüşmede, gelişmelerle ilgili sürekli irtibat halinde olma konusunda da mutabık kaldıkları kaydedildi.

Üst düzey bir Türk yetkilinin Al Jazeera'ye verdiği bilgiye göre anlaşmanın detayları şöyle açıklanmıştı: 

• İsrail, Mart 2013’te Türkiye’nin ilk talebini karşılayarak tarihte ilk kez yabancı bir devletten özür dilemişti. Mutabakat kapsamında Türkiye’nin diğer iki şartı da kabul edildi. İsrail, Mavi Marmara saldırısında hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemeyi ve Türkiye’nin Gazze’deki insani duruma müdahalesini kabul etti.

• Mutabakat çerçevesinde Türkiye, Gazze’ye insani yardım dahil sivil amaçlı malzemelerin girişini sağlayacak ve altyapı yatırımlarını gerçekleştirecek. Gazze halkının kullanımı için konutlar inşa edilecek ve 200 yataklı Türkiye-Filistin Dostluk Hastanesi en kısa zamanda hizmete alınacak.

• Gazze halkının en acil ihtiyaçları olan elektrik ve içme suyu sorunu çözülüyor. Gazze’ye verilen elektrik ve su miktarı artırılacak. Yeni santraller yapılacak.

• Gazze’ye ilaveten Batı Şeria’ya yönelik Cenin Sanayi Bölgesi gibi kapsamlı projelerin hayata geçirilmesi kolaylaşacak.

• İddiaların aksine mutabakatta Hamas ile ilgili herhangi bir hüküm bulunmuyor.

Yetkili, 'İsrail ile sağlanan uzlaşma, 31 Mayıs 2010’dan beri sergilediğimiz ilkeli ve kararlı tutum sayesinde kazanılmış bir diplomatik başarıdır' ifadelerini kullandı. 'Türkiye’nin tüm şartları kabul edilmiş; Filistin halkının koşullarının iyileştirilmesi için tarihi bir adım atılmıştır. Mavi Marmara şehitlerimizin arzuladığı şekilde Gazze’ye insani yardım yapılmasının yolu açılmıştır' dedi.

Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010’da uluslararası sularda İsrail’in düzenlediği ve dokuz Türk’ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra Ankara-Tel Aviv ilişkileri kopma noktasına geldi.

Saldırının ardından Tel Aviv'deki büyükelçisini çeken Türkiye, ilişkilerin normalleşmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasını şart koştu.

Mart 2013’te Netanyahu, o dönem başbakan olan Erdoğan’ı telefonla arayarak özür diledi. Resmi özür yazılı olarak da açıklandı. Ardından Türkiye ile İsrail arasında Gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler başladı. 

Görüşmelerde, ambargonun kaldırılması değil ama hafifletilmesi ve esnetilmesi yönünde anlaşmaya varıldığı ifade edilmişti.

Geçtiğimiz günlerde basına yansıyan haberlere göre, tarafların son aşamaya geldiği ve 'anlaşma deklarasyonu' toplantısı için gün belirlediği belirtilmişti.

Al Jazeera, AA ve Reuters