Türkiye'nin günün ikinci yarısında bayram tatiline girdiği gece, Fitch kredi notunu düşürdü. Not açıklamasında görünüm negatif kalmaya devam ederken, Türkiye'nin risklerine dair yapılan açıklama metni çok anlaşılır görünmüyordu. Fitch'in kararının perde arkasında neler vardı?
Özetle Soydan, not düşürmenin hikayesini şöyle anlatmış:
Notu kırmasının nedeni “Yörüngenin oldukça belirsizliğini koruması” filan değil. Fitch özetle, “Türkiye ağır bir kriz riskiyle karşı karşıya. Şansı yaver giderse krize girmekten kurtulabilir ama şansının yaver gideceğinin garantisi yok” diyor.
Enflasyon sarmalı
Makro politikalar ve artan dış riskler
Müdahaleci politikalarda artış
Finansman ihtiyacında artış, sınırlı girişler
Baskı altındaki rezervler
Yüksek finansal dolarizasyon
Kaynak: Fitch
Enflasyonun 2022'de ortalama %71,4 gerçeklemesi tahmin edilirken, bu da önümüzdeki aylarda da enflasyon düşüş olmaması anlamına geliyor. Döviz kuru geçişkenliğinin hem hız hem de büyüklük olarak arttığına dikkat çekilirken, artan geriye dönük endeksleme riskleri, artan beklentiler ve liradaki ek değer kaybı belirsizlikleri koruyor. Enflasyonun seneye de ortalama %57 olması bekleniyor.
Merkez Bankası'nın siyasi kaygılar eşliğinde enflasyondaki hızlı yükselişe ve Ukrayna'daki savaşın özellikle enerji emtia piyasaları üzerindeki etkisi ile gelişmiş ekonomilerdeki sıkılaşan para politikalarına rağmen politika faizini Aralık 2021'den bu yana %14'te tuttuğu hatırlatılıyor. Hükümetin yüksek büyümeyi sürdürmeye odaklanması ile döviz talebinin canlı kaldığını ve TL üzerinde baskının sürdüğü belirtiliyor. Rezervlerdeki düşüş ve enflasyonun, yüksek cari açık finansmanında ihtiyaç duyulan sermaye girişlerini engellediğine de dikkat çekiliyor.
Hızlı kredi büyümesinin hızını azaltmak için alınan açıklanan makroihtiyati politikaların ve sermaye akışında sıkılaşan önlemlerin riskleri azaltmadığı düşünülüyor. Şirketlerin döviz varlıkları üzerinden TL kredilere getirilen düzenlemenin de müdahaleci ve öngörülemez olduğu söyleniyor.
Mevduatlarda ya da banka ve şirketlerin finansman erişiminin bozulması halinde ise rezervleri baskı altına alınması riski bulunduğuna dikkat çekiliyor.
Enerji fiyatlarındaki yükseliş ile dış talepteki zayıflama, turizmde görülen toparlanmaya karşın 2022'de GSYİH'nın %5,1'i oranında cari açık beklentisi bulunurken, son yıllarda ödemeler dengesinde desteklenen görünümün rezervler üzerinde riskini sürdürdüğü belirtiliyor.
Önümüzdeki 12 ayda (Nisan sonu) vadesi dolacak dış borcun 182 milyar dolar olduğu hatırlatılırken, dış finansmana erişim daha sıkı küresel finansman koşullar ile artan finansman maliyetleri de göz önüne alınarak savunmasız kalıyor.
Rezervlerin 101 milyar dolar, net rezervlerin de 7,5 milyar dolara gerilediği belirtilirken, Merkez Bankası net döviz varlık pozisyonunun Haziran ayında bir miktar negatife döndüğünü ve eksi 64 milyar dolara düştüğün tahmin ediliyor. Rezervlerin 2022 sonunda 94 milyar, 2023'te ise 88 milyar dolara gerileyeceği tahmin edilirken, mevcut dış ödemelerin rezerv kapsamında 2,7 ay dönüş süresi olduğuna bunun Türkiye ile aynı notta olan ülkelerde 3,8 ay olduğuna dikkat çekiliyor.
Yabancı para cinsinden ve yabancı paraya odaklı mevduatların toplam mevduat içinde %71 oranında pay aldığına dikkat çekilirken, döviz oynaklığına karşı hassasiyetin altı çiziliyor. KKM'nin maliyeti dışında dönüşlerdeki azalışın döviz talebini de artırabileceği belirtiliyor.
Merkezi yönetim bütçe açığının GSYİH'nın %3,3'üne ulaşacağı ve 2022 bütçe hedefinin %3,5'ini aşacağı tahmin ediliyor. Yüksek enflasyon ile maaşlardaki artış, artan borçlanma faizleri ve KİT'lere, özellikle BOTAŞ'a yapılan transferlerin etkisi olduğu söyleniyor. Bütçeye giderek daha fazla bağımlı hale gelen ekonominin enflasyon etkisini hafifletmeye yönelik tedbirlerinin maliyetinin artacağı ve doların yıl sonunda 20 lira olması öngörülüyor.
Kamu borcunda düşüş yabancı para cinsinden borçlanmanın 2017'deki yüzde 39'dan yüzde 67'ye çıkması ile kur riskine karşı savunmasız kılıyor.
Enflasyon ile tüketimde yavaşlamanın, AB'nin büyümesindeki görünümde düşüşün Türkiye büyümesine de etki edeceği ve yavaşlatacağı belirtiliyor.
Kısaca siki tuttunuz diyor.