Enflasyon Z kuşağının yeni karşılaştığı bir süreç olsa da Türkiye'nin geçmişinde kanayan bir yara olarak günümüzde de yeniden canlandı.
Uzmanların henüz pik yapmadığını düşündükleri enflasyonla Türkiye'nin mücadelesi geçmişte nasıldı?
Bu dönemde yapılan mücadele ise iktisat kurallarına uygun mu? Dünyada yükselen enflasyon bizi nasıl etkiliyor?
'Türkiye'de enflasyonun dünü ve bugünü' başlıklı Meraklısına Güncel İktisat yayında Prof. Dr. Şevket Pamuk ve Prof. Dr. Refet Gürkaynak anlatıyor.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Refet Gürkaynak enflasyonun tanımını yaparak başlıyor söze; enflasyonun pahalılık değil yani fiyat artışı değil fiyat artış hızı olduğunun altını çiziyor. Yani fiyatlardaki artış oranından ziyade artış hızının yüzde oranı ile gösterildiğini belirtiyor. Hane halklarının ortalama harcama ya da tüketim sepetlerinin bir ortalaması gibi düşünülebilecek olan enflasyon herkesin harcama durumu farklı olduğu için bir miktar farklılıkların hissedilebileceğini de hatırlatıyor.
Konuşmasının ikinci bölümünde de enflasyonun en temel belirleyicisinin beklenti olduğunun altını çizerken, bu beklentileri de merkez bankalarının yönettiğini hatırlatıyor. Paranı değerini yöneterek enflasyonun kontrol altına alınabileceğini belirten Gürkaynak, şu dönem yaşananların ise bizim iç dinamiklerimizin eseri olduğunu dünyadaki enflasyonist ortamdan ayrışmamızın normal olduğunu da ekliyor. Aralık ayı enflasyonunun ABD'nin 10 yıllık birikimli enflasyonun eşit olduğunu da belirtiyor.
Ekonomi tarihçisi Prof. Dr. Şevket Pamuk Türkiye tarihinde enflasyonun her dönemde var olduğunu belirtiyor. Osmanlı'da enflasyonun daha çok savaş dönemlerinde çıktığını, Türkiye tarihinde en yüksek enflasyon süreçlerinin de yine savaş dönemlerinde olup 1. ve 2. Dünya Savaşlarında yaklaşık yüzde 300-400 oranında enflasyon görüldüğünü belirtiyor. Osmanlı'da toplumsal huzursuzlukların da genel olarak enflasyonist dönemlerde meydana geldiğini açıklıyor.
Pamuk, Türkiye'de fiyat düşüş dönemlerinin de 1929 buhranı döneminde 1930'larda yaşandığının altın çiziyor.
Türkiye 'deki enflasyonun nedeni, bu ülkede yaşayanların ta kendisidir. Son 1-2 yıldır Türkiye siyasi tarihini inceliyorum, ortalama her 20 senede 1 büyük kriz yaşanmış. Halk Y yönetimini değiştirmiş, gelen X yönetimi, önceki yönetimin neden olduğu sıkıntıları gidermiş. Halk sıkıntıları gideren X yönetimine tam destek vermiş. X yönetimi bu tam destekle güç zehirlenmesi yaşayıp, sıkıntılı kararlar almaya başlamış. Halk "en azından eskisinden daha iyi durumdayız" demiş, X yönetiminin sıkıntılarını görmezden gelerek destek vermeye devam etmiş. En sonunda bu sıkıntılı kararlar krize neden olmuş. Ancak kriz meydana geldikten sonra X yönetimini değiştirmiş, Z yönetimi gelmiş. Özetle kriz yaşanana kadar bu ülke yönetimini değiştirmiyor. Cebi biraz para görünce, o yönetime ölümüne destek veriyor. Cebindeki para bittikten sonra desteğini kesiyor. Desteği kesmek için cebindeki paranın bitmesini bekliyor.