O kadar 'Ponzi'den bahsetmişken, bu oyunun asıl sahibinden söz etmemek olmaz. Ponzi oyunu, ya da ponzi game olarak bilinen uygulaması ile dönemin en çok konuşulan isimleri arasında yer alan Charles Ponzi, kendisinden yıllarca sonra bile birçok kişiye ilham kaynağı olmayı başardı.
Charles Ponzi kimdir?
1882 yılında İtalya'da doğan Ponzi, 1903'te ABD'ye gelir. İthalatla ilgilenmeye hazırlandığı esnada, uluslararası posta pullarını keşfeder. Her ülkede farklı değerde satılan bu pullar, o dönemde paraya çevrilebilmektedir.
İlk Ponzi oyunu
Dükkanının kapısına, '45 günde % 50, 90 günde % 100 kar' yazan Charles Ponzi, tarihin ilk Ponzi oyununu da başlatmış olur! İlk yatırımcılara, son gelen yatırımcıların ödemelerinden kar payları zamanında ve eksiksiz yatırılınca, kısa süre içinde Ponzi'nin dükkanının önünde kuyruklar oluşur. 1 milyon dolar tahsilatın ardından, Ponzi şube açmaya karar verir.
Yatırımcılar, posta pulları üzerinden arbitraj karı elde ettiklerini düşünüyorlardı, yani o dönemde çok zor olsa da, öne sürülen değerin alım satımı arasındaki kar diyebiliriz.
Oyun nasıl sona erdi?
O günlerde bir gazete, Ponzi'nin bu yatırım vaadinin işleyişindeki sıkıntılar, soru işaretleriyle ilgili bir makale yayınlar. Bu da oyunun sonunu getirir. Nakit girişi birden kesilir, insanlarda bir endişe oluşur ve herkes parasını geri almak için sıraya girer. Aynı gün içinde 1000 kişi parasını Ponzi'den çeker.
Ancak oyun bittiğinden, şirket de iflas eder! 40 bin kişinin parası içeride kalır. Ponzi'nin kasasında 1.6 milyon dolar çıksa da, alınamayan tutar 15 milyon dolar gibi bir rakamdır. Yani aradaki ciddi fark, yüksek kar payı ve komisyon oranlarını, Ponzi oyununun imkansızlığını gösteren bir veri niteliğinde.
Hapse mahkum edilen Charles Ponzi, hapisten çıkınca bir kere de arazi alım satımı üzerine oyun organize etse de yine başarısız olur. 1949'da Brezilya'da kimsesizler yurdunda hayatını kaybeder.