Türkiye’de ev fiyatlarındaki yükselişle dar ve orta gelirliler ev alabilmenin hayalini bile kuramazken, kiralardaki artış ise daha da büyük bir sorun haline dönüşüyor. Türkiye'de son 4 yılda 6 kat artan kiralar, büyükşehirlerde daha da yüksek olurken, yabancı alımları yeniden tartışılıyor. Bu açıdan ev alabilecek Türkler de yurt dışına gidiyor. Hem Avrupa'da serbest dolaşım hem eğitim, yatırım, hem de daha uygun olması nedeniyle hangi ülkeler tercih ediliyor?
BBC Türkçe'den Fundanur Öztürk'ün aktardığına göre, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökçe’nin verilerinde, 2019-2023 arasındaki 4 yılda Türkiye'de kiralar yüzde 583 oranında artarken, büyükşehirlerde bu oran ortalama yüzde 697 oranında oldu.
En yüksek artışı Rusya-Ukrayna savaşı etkisiyle yüzde 1109 oranında Antalya'da gerçekleşirken, onu yüzde 963 ile Mersin, yüzde 935 ile Muğla, yüzde 833 ile Ankara ve yüzde 713 ile İstanbul izledi.
Tüm Emlak Müşavirleri Federasyonu Başkanı Hacı Ali Taylan, kiralardaki yükselişi dolardan 3-4 kat fazla olarak nitelerken, 'gayrimenkul tarihinde bir ilk' dedi.
Türkiye nüfusunun yüzde 75'i 30 büyük şehirde yaşarken, ortalama kiralar asgari ücreti yüzde 79 oranında aşıyor. Hatta Türkiye'de 2019 yılı Nisan ayında kiralar ortalama ücretin yüzde 27'si oranındayken, artık yüzde 45'e ulaştı.
Türkiye’de alt ve orta gelirli vatandaşların bulunduğu yüzde 40’lık kesim için konut ihtiyacı bulunurken, Taylan, açığın kapanmasının zor olduğunu, krizin en çok kendine ait evi olmayan ve yüksek kiralarla karşı karşıya kalan bu kesimi vurduğunu belirtiyor.
Dar ve orta gelirli için yeterince konut üretilmediği belirtilirken, devletin bu alanda var olması gerektiği, özel sektör için kârlı bir alan olmadığı için bu alana girmediği belirtiliyor.
Vatandaşlarında dağ taş ev olurken, kiralık ev bulamadığını, bir kesimin 20. evini aldığını ve kiraları belirleyecek güce kavuştuğu da belirtiliyor.
TÜİK verilerine göre, 2017-2022 döneminde 5 yılda yabancılar toplam satışların yüzde 5’ine yakın konut alırken, 2022'de yabancıların en çok konut aldığı 3 il olan İstanbul, Antalya ve Mersin'in en çok kira artışı yaşanan illerin başında geldiği görülüyor.
Kahramanmaraş merkezli deprem felaketlerinin de “güvenli konut” talebini artırmasıyla, kimsenin uygun kiralık ev bulamadığı görülüyor. Depremden sonra göç alan Ankara, Mersin, Adana, Kayseri ve Antalya’da da fahiş kira artışları görülüyor.
Sorunun çözümü için de Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Başkanı Hakan Akçam, mevcutta olan konut arzı eksiğine depremzedelerin de eklenmesiyle fiyatların arttığına dikkat çekiyor. Lokasyona göre tavan kira bedelinin ve kent kurullarının oluşturulmasını, aksi halde cezaların uygulanmasını savunuyor.
Kira artışlarında yıllık yüzde 25 sınırının pratikte daha yüksek kiralara neden olduğu da belirtilirken, sınırın sulh ceza mahkemelerini de kiracı davalarıyla doldurduğu hatırlatılıyor.
Dünya'dan Hamide Hangül'ün haberi de bugün sosyal medyada yorumlara neden oldu. Yurt içinde balon haline gelen konut kredileri, ev almak isteyen Türk vatandaşlarını yurt dışında konut edinme eğilimine sürüklüyor.
Son iki yıldır yaşanan fiyat artışlarını Vesta Global Kurucu Ortağı Teuta Narazan, “İstanbul’daki fiyatların Avrupa'yla yarıştığını, yeni bir konut almak isteyenin de yurt dışına' yöneldiğini belirtiyor.
Yurt dışından konut alımı ayrıca AB'de serbest dolaşım hakkı gibi yan getiriler de sağlıyor. Narazan, Türk vatandaşlarının İspanya, Portekiz, Yunanistan ve Malta’yı kapsayan Golden Visa ile oturma izni ve vatandaşlık alabildiğini belirtirken, eşi, 21 yaşına kadar olan ya da okuyan çocuklarını ve bakmakla yükümlü oldukları ebeveynleri de kapsadığını belirtiyor.
Kira sınırlaması ile ilginin en az yüzde 40 arttığını belirten şirket yetkilisi, Portekiz'de 280 bin euroya daha büyük metrekarede ev alırken, küçük çocuklu ailelerin yüzde 80'inin Portekiz’i tercih ettiğini söylüyor.
Golden Visa'nın son dönemde bazı ülkelerde gözden geçirilmeye başlandığı, Portekiz’in de bu ülkelerin başında geldiği belirtilirken, yaz sonu bu uygulamanın kalkabileceğine de dikkat çekiyor.
Ekonomim'den Leyla İlhan da Londra'daki durumu anlatıyor. Eğitim olanaklarının etkisiyle Londra’da konut alımının tercih edildiği, Türklerin son yıllarda yüzde 30-50 oranında artan ilgisini belirtiyor.
Hong Kong ve Çinlilerden sonra en fazla alımı Türklerin yaptığı belirtilirken, ortalama alım tutarı 425 bin pound oluyor.
Alımların yüzde 70'i yatırım amaçlı olurken, yüzde 30’u da aile için oluyor. Yüzde 90 oranında Londra tercih edilirken, Manchester, Liverpool gibi şehirler de revaçta görülüyor.
Temmuz ayından sonra çadır talebi bayağı bir artacak görünüyor. :)