UNESCO Dünya Mirası Listesi kültürel ve fiziksel olarak önemli yerleri içeren bir liste. Ülke olarak birçok medeniyete ev sahipliği yapan canım vatanımızda da elbette değerli yerler bulunuyor. Yıllara göre listeye giriş tarihlerini baz aldığımız, her biri birbirinden değerli kültür miraslarımızı gelin birlikte inceleyelim.
Listede ilk olarak yer alan İstanbul’da bulunan Zeyrek Cami, Süleymaniye Cami, Sultanahmet ve Konstantinopolis Surları UNESCO Dünya Mirası Listesine 1985 yılında girmiştir.
İçinde Derinkuyu ve Kaymaklı Yeraltı Şehirleri, Karain Güvercinlikleri, Karlık Kilisesi, Yeşilöz Theodoro Kilisesi ve Soğanlı Arkeolojik Alanı bulunan Göreme Milli Parkı 1985 yılında listede yerini aldı. Erciyes ve Hasan Dağının tüflerinin zaman içinde su ve rüzgar aşındırmasıyla bugünkü halini almıştır.
Mengücek Beyi Ahmet Şah ve eşi Turan Melek tarafından Hürrem Şah adında bir mimara yaptırılmıştır. İki kubbeli bir türbesi bulunan cami Anadolu’nun geleneksel taş işçiliğine en güzel örneklerden birisidir. Ayrıca Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası Türkiye'den listeye giren ilk mimari yapıdır.
Hititler’in Genç Tunç Çağı döneminde MÖ 17. ile 13. yüzyıllar başkentlik yapan Hattuşaş Çorum’un Boğazkale ilçesindedir. Yapılan kazılar ve ortaya çıkan birbirinden değerli eserler sayesinde “Bin Tanrılı Şehir” olarak bilinir.
Adıyaman ve Malatya sınırlarında bulunan Nemrut Dağı MÖ 1. yy civarlarında burada hüküm süren Kommagene Krallığının bulunduğu bölge. Bölgede aynı zamanda Antiochos tümülüsü ve buradaki dev heykeller, Eskikale, Yenikale, Karakuş Tepe ve Cendere Köprüsü bulunmakta.
Khantos Kaş’ın Kınık köyünde bulunan, Antik Lidya’ya başkentlik yapmış antik bir kent. Homeros’un Truva Savaşı’nı anlatan ve İlyada’da geçen destansı metinlere göre, M.Ö.1184 yılında yapılan Truva Savaşı sırasında Likya liderleri Glaucus ve Sarpedon’un, Xanthos Nehri’nin topraklarından geldiği yazılı.
Letoon, Fethiye yakınlarında bulunan bir diğer antik kent. Şair Ovidius'un öyküsüne göre Letoon, Zeus'tan hamile kalan Leto'nun adına kurulmuştur. Ören yerinde yan yana üç tapınak bulunur. Kuzeydeki Leto, ortadaki Artemis, güneyindeki tapınağın Apollon'a adandığı söylenir.
Pamukkale, Denizli’den 20 km uzaklıkta bulunan bembeyaz pamuklar üstündeymiş hissinin yanı sıra kalp rahatsızlıkları, romatizma, sindirim, solunum, dolaşım ve deri rahatsızlıklarına iyi geldiği bilinen travertenlerdir.
Hierapolis, Pamukkale yakınlarında bulunan Frigler döneminde ana tanrıça Kibele kültünün merkezi olarak faaliyet göstermiş bir antik kenttir. Yapılan kazılar sonucunda Frigya kenti olduğu ortaya çıkmıştır.
Karabük’ün turistik ve tarihi ilçesi olan Safranbolu klasik Osmanlı kent mimarisini yansıtan bir başka güzel ilçemiz. Bu evlerin hala güzelliğini koruması Dünya Mirası listesinde yer almasını sağlamış. UNESCO'nun 17 Aralık 1994'te Dünya Miras Listesi'ne aldığı Safranbolu, Türkiye'de bulunan yaklaşık 50.000 korunması gerekli kültür ve tabiat varlığının 1.125'ini barındırır. Bu nedenle, müze kent durumundadır.
Çanakkale l sınırları içerisinde Kaz Dağları eteklerinde bulunan Troya Antik Kenti Athena tapınağı ile tanınmaktadır. Yapılan kazılar sonucu aynı yerde yedi kez -farklı dönemlerde- kent kurulduğu ve farklı dönemlere ait 33 katman olduğu saptanmıştır.
Osmanlı Padişahı II. Selim tarafından Mimar Sinan’ın “ustalık eserim” dediği cami aynı zamanda Osmanlı mimarisinin en önemli eserlerindendir. Kubbesi, minareleri ve iç süslemeleriyle öne çıkan cami 2000 yılında cami, 2011 yılında ise camiyle beraber külliye de listeye dahil edilmiştir.
Neolitik ve Kalkolitik çağ yerleşim yeri olan Çatalhöyük Konya’nın Çumra ilçesindedir. Çatalhöyük'ün diğer neolitik yerleşimlerden temel farkı, bir köy yerleşmesinden kent yerleşimine değil direkt kentleşme evresini yaşamakta olmasıdır.
2000 yılında kalıcı 2014 yılında kalıcı olarak Dünya Mirası listesinde yer alan Bursa ve Cumalıkızık sekiz bölgeyi ve içerisinde yer alan Hanlar Bölgesi (Orhan Gazi Külliyesi ve çevresi), Hanlar Bölgesi (Orhan Gazi Türbeleri), Hüdavendigar Külliyesi, Eski Kaplıca Hamamı (Hüdevandigar Külliyesi'nin hamamı), Yıldırım Külliyesi, Yeşil Külliye, Muradiye Külliyesi ve Cumalıkızık'ı kapsamaktadır.
İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentidir. Kibele Kutsal Alanı, İlyas Tepe, Yığma Tepe, İkili, Tavşan Tepe, X Tepe, A Tepe ve Maltepe Tümülüslerinin bulunduğu alanı kapsayan alan Helenistik, Roma ve Osmanlı izlerini taşımakta.
Yaklaşık 9bin yıllık tarihi geçmişe sahip olan Diyarbakır Kalesi Çin Seddinden sonra dünyanın en geniş ve en uzun savunma duvarıdır. Ayrıca Diyarbakır'ın çok eski yapısı olan Keçi Burcu da Sur ilçesinde yer almakta. Hevsel Bahçeleri Diyarbakır Kalesi ile nehir vadisi arasında yer alan yaklaşık yedi yüz hektarlık verimli arazidir.. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kuş cennetidir. 180'den fazla kuş türü bulunmaktadır.
Dünyanın 7 harikasından biri olan yakındaki Artemis Tapınağı (M.Ö. 550 BC; civarında tamamlandı) ile ünlü olan Efes İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunmakta. Dünya üzerinde kazılan en büyük Grekoromen şehir olma özelliğinin yanı sıra Yunan medeniyeti ve ardından Roma medeniyeti kontrolünde olan antik kent bu iki zengin medeniyetin mimari ve kültürel izleri taşımakta.
“1001 kilise kenti” olarak da anılan Ani Antik Kenti; Ermeni kültürü, sanatı, mimari ve kentsel tasarımlardaki gelişim kalıntılarını hala bizimle paylaşmakta. Ani Harabelerinde bulunan Zerdüşt Ateşgedesi, kiliseler ve Türkler’in Anadolu’da yaptırdığı Selçuklu dönemine ait ilk bilinen cami Ebu’l Menûçihr Camisi en bilinen kalıntılar. Farklı dinlere ait yapıları bir arada bulunduran antik kent bu nedenle dini açıdan da çok önemli bir merkez haline gelmiş.
Aydın'ın Karacasu ilçesine bağlı Geyre mahallesinin bulunduğu yerde bulunan Tanrıça Afrodit'e adanmış birçok eski çağ kentinin ortak adıdır. MÖ 1. yüzyıl ile MS 5. yüzyıllar arasında, başta heykelcilik olmak üzere önemli bir sanat merkezi haline gelmiş, Afrodit tapınağıyla ve Afrodit adına yapılan törenlerle ün salmıştır.
Dünyanın şu ana kadar bilinen en eski tarihî yapısı, bazı popüler kaynaklarda 'tarihin sıfır noktası' nitelendirilen Göbeklitepe dünyanın en bilinen en eski megalitleri olan taş sütunların oluşturduğu dairsel bir yapıdır. Bölgenin en erken döneminin Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'a, yani günümüzden en az 11.600 yıl öncesine dayandığı ileri sürülmekte.
Türkiye’deki en büyük höyüklerden biri olan Aslantepe Fırat üzerindeki Karakaya Baraj Gölü’nün batısında yer almakta. 30 metre yükseklikteki höyük iskan edilerek önce Roma köyü olarak, daha sonra da Bizans nekropolü olarak kullanılmış. Ayrıca ilk erken devlet yapılanmasının ortaya çıktığı dini ve kültürel bir merkez olarak kabul edilmiştir.
Pek çok medeniyete ev sahipliği yapan bu yer daha çok Friglerin başkenti olmasıyla bilinmekte. Gordion'un en önemli cazibe merkezlerinden biri olan Midas Höyük Tümülüsü, babası için Kral Midas tarafından yaptırılmıştır ve Türkiye'nin batısındaki Alyattes tümülüsünden sonra en büyük yapı bu antik kent içinde yer almaktadır.
Türkiye'de yer alan ve Selçuklu mimarisi ile inşa edilmiş beş ahşap camiyi kapsar. Listedeki camiler Afyonkarahisar ilindeki Afyonkarahisar Ulu Camii, Ankara ilindeki Arslanhane Camii, Konya ilindeki Eşrefoğlu Camii, Kastamonu ilindeki Mahmut Bey Camii ve Eskişehir ilindeki Sivrihisar Ulu Camidir.