Türkçenin zenginliği anlatmakla bitmez. Çok köklü ve zengin bir olan Türkçe, çok çeşitli kelimeler, deyimler ve atasözlerinden oluşur. Dilimizin ifade gücü oldukça güçlüdür. Öyle ki bazı Türkçe ifadeleri yabancı bir dile çevirmek istediğinizde bu ifadelerin yüzeysel kaldığını görürsünüz.
Fakat Türkçede de her dilde olduğu gibi farklı anlamlara gelen tek bir kelime var.
Mesela, 'çıkmak' kelimesinin birbirinden farklı 56 anlama geldiğini biliyor muydunuz?
Köklü bir geçmişe sahip olan Türkçenin tarihi çok eskilere dayanıyor. Orta Asya'da, Göktürk ve Uygur alfabeleriyle yazılmış metinler, dilimizin ilk metinleri olarak biliniyor.
'Yüz, ay, pazar, ocak...' Türkçede birçok eş sesli kelime bulunuyor.
Bu kelimelerin en çok anlama sahip olanlarından biri ise 'çıkmak'
Bir Ekşi Sözlük yazarının aktardığına göre, 'çıkmak' sözcüğü tam 56 farklı anlam taşıyor.
Bunlardan ilki, 'bir sayfada paylaşılmak, televizyona çıkmak' anlamına gelen çıkmak.
1. -den içeriden dışarıya varmak, gitmek:
'ortalık ağarırken bir arkadaşımla yorgun adımlarla konaktan çıktık.' - falih rıfkı atay
2. nesnesiz elde edilmek, sağlanmak, istihsal edilmek:
'bu mülakatımızdan esaslı bir netice çıkmadı.' - atatürk
3. nesnesiz bir meslek veya bilim kurumunda okuyup yetişmek, mezun olmak:
'çiçeği burnunda subay çıkar çıkmaz, ben size bir emir eri bulurum.' - haldun taner
4. -den bulunduğu yeri bırakıp başka yere geçmek, taşınmak, ayrılmak, ilgisini kesmek:
'yeni evimizden çıkıp eski evimize taşındık.' - yusuf ziya ortaç
5. -den süresi dolduğunda ayrılmak:
daireden çıkmak. hastaneden çıkmak. cezaevinden çıkmak.
6. nesnesiz yapılmak, yürümek:
bu dairede işler kolay çıkmaz.
7. -den yetişecek ölçüde olmak:
bu kumaştan bir palto çıkar mı?
8. -den eksilmek:
dörtten iki çıkarsa iki kalır.
9. -den meydana gelmek:
'uygunsuz dediğim vakalardan biri bir salon oyunu yüzünden çıkmıştır.' - reşat nuri güntekin
10. nesnesiz sıyrılmak, ayrılmak:
bebeğin patiği çıktı.
11. nesnesiz herhangi bir durumda olduğu anlaşılmak:
borçlu çıkmak. kârlı çıkmak. alacaklı çıkmak.
12. -den bir durumla ilgili niteliklerini yitirmek, bir durumdan başka bir duruma geçmek:
'çok sonra öğrenecek bunu. çok sonra, çocukluktan çıkıp kocaman adam olduktan sonra.' - tarık dursun k.
13. -i bir şeyin yukarısına doğru yürümek:
'uzun, dik merdivenli bir yokuşu çıktık.' - refik halit karay
14. nesnesiz, -de bir inceleme, bir araştırma sonucu bulmak:
sularda bakteri çıktı.
15. -e yetkili birinin makamına iş için gitmek:
başkana çıkmak.
16. -e talihine veya payına düşmek, isabet etmek, vurmak:
arkadaşa piyango çıkmış. bize yine gezi çıktı. bu işten size de bir şey çıkar.
17. nesnesiz bir konu yetkililerce karara bağlanmak.
18. -e mal olmak:
bu ev dört milyara çıktı.
19. -e oyunda herhangi bir rolü oynamak:
'arsız ve aptal mahalle çocuğu rolüne çıkmıştı.' - bedri rahmi eyuboğlu
20. -e bir yere ulaşmak, varmak:
'karşı kaldırıma geçtiler, sağa sola saptılar, demir yoluna çıktılar.' - memduh şevket esendal
Evet, tam 56 farklı anlam demiştik.
Hepsini merak edenleri ise şöyle alalım.
Arapça'da 6 milyon, İngilizce 'de 1 milyon, Türkçe 300 bin kelimeye sahiptir. Konuşmanın özgür olmadığı dillerde kelime sayısındaki artıştan ziyade kelimenin anlamı artar, en azından böyle biliyorum. Bu bilgiyi doğrulama imkanım olmadı ama mantıklı geldi.
Üzgünüm ama bu zenginlik anlamına geliyorsa, yüzlerce durumu 5-10 farklı ifadeyle (öksürük, ağlama, hırıltı,çığlık, horultu...) veren taş devri ahalisiyle hiç bir dil boy ölçüşemezdi
Ondan sonra neden çeviriler hatalı diyorlar. Yukarı ne güzel anlatmışlar, az bir kelime haznesi olanların insanlarla iletişim kurma çabasını. Yukarıdaki cümlelerin çoğu çok saçma. Anlayabilmek için uzun uzadıya düşündüm. Bu cümleleri kuran insanlar umarım açıp biraz kitap okur...