'Tüp bebek tedavisi nedir' ve 'Embriyo dondurma işlemi nasıl gerçekleştirilir' diye merak edenler için Stanford Üniversitesi tüp bebek uzmanı Barry Behr en çok sorulan soruları cevaplıyor.
'Tüp bebek tedavisi nedir' ve 'Embriyo dondurma işlemi nasıl gerçekleştirilir' diye merak edenler için Stanford Üniversitesi tüp bebek uzmanı Barry Behr en çok sorulan soruları cevaplıyor.
'Hücre dondurma işlemi aslında yıllardır hücrelerin içindeki buz kristallerinin dondurulmasıyla yapılan bir işlem. Buz kristallerinin ise hücre zarına zarar verebilecek keskin köşeleri var. Aslında dondurma işlemi sadece embriyolar için geçerli değil. İnsanlar buzluğa balık attıklarında bile bu işlemi yapmış oluyor. Taze balığa kıyasla tadının kötü ve yapısının sert olmasının sebebi de hücre ölümünden dolayı oluyor.'
'Yumurtalıkların, spermin ve embriyonun dondurulması işlemleri nispeten farklı yapılıyor. Şu an en fazla 'blastokist' adı verilen 100-120 hücreli embriyoları dondurabiliyoruz. Boyut olarak yaklaşık milimetrenin onda biri büyüklüğünde oldukları için dondurulmaya oldukça elverişliler.'
'Dehidrasyon işlemi de bu koruma sürecinin önemli bir adımıdır. Kurutma işlemi, özellikle boyutları ve hücre sayıları düşük olan embriyo ve spermleri dondurma konusunda başarılıdır. Karaciğer veya böbrek milyarlarca hücreye ve nispeten büyük yapıda olan organlarda bu durum farklı oluyor.'
'Geleneksel yöntemlerde 10 veya 20 dakikalık bir süre boyunca kriyoprotektan bileşenleri kademeli olarak hücrelere eklenir. Ardından hücreleri dakikada yaklaşık 2 dereceden -196 dereceye düşüren ve yaklaşık iki saat süren bir işlem yapılır. Soğutmanın yavaş yapılmasının nedeni de koruyucu bileşenlerin hiçbir buz kristali oluşmayacak şekilde hücrelere nüfuz edip kurumasına izin vermektir.'
'Ama bu işlemin de beraberinde gelen birtakım sorunlar var. Öncelikle ihtiyaç duyulan yüksek kriyoprotektan konsantrasyonu hakkında belli endişeler var. En önemlisi ise bu soğutma hızını elde etmenin tek yolu, hücrelerin sıvı nitrojen ile doğrudan temas etmesini sağlamaktır. Fakat sıvı nitrojenin hastalık bulaştırma riski var!'
'Bu işlemi yapmak için pahalı makineler yerine sıvı nitrojen dökebileceğiniz bir Strafor kutusuna ihtiyacınız var.'
'Standart yöntem yaklaşık iki saat sürer. -196 derece mutlak sıfıra yakındır ancak hiçbir biyolojik aktivitenin oluşmaması için yeterli bir ısı değildir. Yine de çoğu biyolojik aktiviteyi durdurarak 14 yıl boyunca dondurulan embriyolardan bebeklerin doğmasına izin verecek bir ısıdır. Bildiğim kadarıyla 14 yıl, başarılı doğumla sonuçlanan bir embriyonun dondurulduğu en uzun süre.'
'Teorik olarak 200 yıla kadar saklanabilir ancak bir miktar bozulma söz konusu olacaktır. Dondurulan ilk embriyo işleminden bu yana koruma hakkında çok şey öğrendik. Ancak tabii ki insanlar çocuk sahibi olmak için 14 yıl beklemiyor. Durum böyle olsaydı insanlar kendi kardeşlerini bile doğurabilirdi! Tüp bebek işleminden doğmuş bir insanın kardeş embriyoları hala dondurulabilir ve ileride kısır kalırlarsa bu embriyoları kendileri de kullanarak hamile kalabilirler. Tabii böyle bir olay henüz yaşanmadı ancak imkansız değil.'
'Bu sefer de işlem tersine dönüyor. Çözülme sırasında önemli olan faktörlerden biri hücreye su verirken şişmemesine dikkat etmektir. Hücreleri havada veya su banyosunda ısıtıyoruz ve bu ısıtma hızı, soğutmaya kıyasla çok daha hızlı oluyor. Hücrelerin önce oda sıcaklığına ardından da vücut sıcaklığına indirildiği sırada kriyoprotektanlar da aynı seviyede seyreltilir. Daha sonra dinlenmelerine izin verilir ve vücut sıcaklığına ulaştıktan 2-4 saat sonra yerleştirme işlemi başlatılabilir.'
'Dondurulmuş embriyolardan ilk bebek 1986 yılında doğdu. Dondurulmuş embriyolarla tüp bebeğin başarı oranı, taze embriyolarla ulaşılan oranın yaklaşık üçte ikisi kadar. Kesin bir rakam vermek zor çünkü bu durumu etkileyen birçok etken var. Hamilelik oranı ise yaşa göre belirleniyor yani 40 yaşındaysanız başarılı olma şansınız 30 yaşındaki birisine göre daha düşüktür.'