Tarım ve hayvancılık zor günler geçiriyor. Üreticinin sorunu büyürken, TÜİK hesaplamalarında dahi görülen yükselişlere karşın artmayan arz fiyatları tüketiciye raflarda yansıyor. Sütten sonra süt ve et ürünlerinin de lüks haline geleceği konusunda hem üreticiler hem de muhalefet temsilcileri seslerini yükseltiyor.
Hayvancılıkla ilgili önemli kalemlerden olan veteriner harcamaları yıllık bazda yüzde 33,90 oranında, hayvan yemi fiyatlarıysa yüzde 145,25 oranında arttı. Tarımsal girdilerde bina bakım masraflarında da yıllık artış oranı yüzde 151,70 olurken, çiftlik binalarında artış yüzde 111,90 oldu.
Tarım politikaları ve yüksek maliyetlerin altında ezilen üretici, bir de son olarak süt tozuna getirilen ihracat yasağıyla kesime giderken, süt üretimi hızla eridi. Azalan arzla süt ve süt ürünlerinin fiyatlarında yaklaşık 2,5 yılda yüzde 170'e varan oranlarda zamlar görüldü.
İlk vakanın görülerek Türkiye'de de resmen pandeminin başladığı Mart 2020 tarihinde ortalama 7 lira seviyelerinde olan bir litre süt fiyatı 2022 Ağustos ayında 18 liraya yaklaşırken, eylül ayında 19,5 liraya ulaştı.
Sözcü'den Sayime Başçı'nın aktardığına göre, üretimde son veriler pandemide hayvan sayısının azaldığını gösteriyor. Buna karşılık da artan nüfus ve turizm mevsimiyle turist sayısındaki yükseliş, et ve süt ürünlerindeki talebi de canlı kılıyor.
2020 Haziran ayında büyükbaş hayvan sayısının 18 milyon 615 bin olduğu görülürken, bu sayı 2022 yılı aynı ayında 17 milyon 876 bin olarak görülüyor. 2 yılda yüzde 3,9 oranında kayıp olurken, 2020'nin ilk 7 ayında 925 bin 907 ton içme sütü üretilirken, 2022'de aynı dönemde üretim 873 bin 968 tona gerileyerek yüzde 5,6 oranında azaldı.
Sözcü'den Veli Toprak ve Latif Sansür'ün aktardığına göre, İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk, çiğ süt maliyetinde hesaplamayı TÜFE'ye benzeterek, sütün litre maliyetinin 8,30 TL'ye ulaştığını belirtirken, 7,10 TL gösterildiğini ve 7,5 lira fiyat belirlendiğini hatırlattı. Süt üreticilerinin mutsuz olduğunu söyleyen Öztürk, çiğ süt desteğinin en az 1 lira olması gerektiğini de sözlerine ekledi.
DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Candan Karlıtekin de, çiğ süt fiyatının en az 9 TL olması gerektiğini söylerken, süt üreticisinin ayakta kalma mücadelesi içinde olduğunu, sürdürülebilir üretim için, kalite yem kullanılması gerektiğini belirtti. Hesabı da şu şekilde yaptı Karlıtekin:
1 litre çiğ süt, 1,5 kilo yeme denk olmalı. 1 litre süt, 1,3 kilo yeme denk ise üretici ölür.
CHP Balıkesir Milletvekili Ensar Aytekin ise peynirin bu fiyatlarla lüks olacağı konusunda uyarırken, DP Genel Başkan Yardımcısı Neslihan Çevik, de enflasyondaki yükselişe süt sektörünün kurban edildiğini belirterek, 'Çiftçiye, üreticiye, besiciye darbe' olarak durumu açıkladı.
Aydın'ın Çine ilçesinde 40 yıldır besi hayvancılığı yapan Ziya Yılmaz da süt fiyatlarının değişmemesiyle, 280 baş sığır bulunan, son teknolojiye ve 5 dönümlük kapalı alana sahip çiftliğini satılığa çıkardı. Yılmaz, satış kararındaki en büyük etkenin maliyetler olduğunu belirtirken, 3 kat artan maliyetlere karşın et ve süt fiyatlarında değişim olmasını şöyle anlattı:
Gelirler giderleri karşılayamıyor. Her ay açık oluşuyor. Artık bıçak kemiğin yarısına dayandı.