Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan savaş en çok Türkiye'yi etkileyecek. Ekonomik alanda yaşanılan zorlukların bu çatışmadan yara almadan çıkması beklenmiyor.
Enerji, tarım, turizm birçok başlıkta ikili ilişkilerin yoğun olduğu iki ülkenin durumuna karşı en kırılgan ülke konumunda olan Türkiye'de öncelikli olarak enflasyondaki kontrolün kaybedilmesi olasılığı risk oluşturuyor.
Ukrayna Savaşı büyürken, Batı gittikçe sertleşen yaptırımlar açıklamaya hazırlandığını açıkladı. Riskli varlıklar küresel piyasalarda satış baskısı altında seyrederken, Rusya’nın Ukrayna’ya dönük askeri harekatının başlamasıyla birlikte Avrupa’da doğalgaz fiyatlarında çok sert artış görüldü.
Döviz kurunda TCMB’nin yıl başından bu yana özenle savunduğu 13,50 çıpası kırıldı. Ukrayna Savaşı şoku, TL’yi de etkiledi.
Gelişen ülke para birimlerinden Ruble, gelişmelerin ana oyuncusu olarak bu hafta düne kadar yüzde 2,5 üzerinde gerilemişti bugün dolar ruble karşısında yüzde 5'in üzerinde değer kazandı.
TL ise bu hafta rubleden sonra en çok düşüş yaşayan para birimi olarak negatif ayrıştı. Bu hafta yüzde 1.4 yükselen doların sakin seyri bozulurken, bugün dolardaki değer artışı öğle saatlerinde yüzde 2,55 oranında seyrediyor.
Risklerin yükseldiği dönemlerde TL’nin en çok düşenlerden olması kırılganlığının ne kadar yüksek olduğunun da ispatı olarak görülüyor.
Patronlar Dünyası'nın aktardığına göre, Rusya-Ukrayna geriliminin artması ABD Merkez Bankası (Fed) beklentilerini de karmaşık hale getirdi. Moody’s ekonomistleri petroldeki gidişatın Fed’in kararlarında belirleyici olacağına dikkat çekiyor.
Moody’s Analytics Şef Ekonomisti Mark Zandi petroldeki yükselişin önemli olduğunu belirterek “Gerilim nedeniyle petrol yükseldi. Eğer bu yükseliş devam ederse halihazırda yüzde 7.5 olan yıllık enflasyona etkisi 0.5 puan olur. Bu gerilim Fed’in enflasyonu dizginleme ve tam istihdama geri dönme çabalarını karmaşık hale getirecek” dedi.
Para Analiz haberine göre, HSBC Portföy Yönetimi Ekonomisti İbrahim Aksoy sabah yayımladığı notunda şu değerlendirmeyi yaptı:
“Türkiye’nin CDS’inde ve ABD tahvil faizindeki yükseliş Eurobond fiyatlarına dün düşüş yönünde yansıdı. 2047 vadeli dolar cinsi Eurobondun getirisi 17 baz puan yükselerek %8.32’ye çıktı. 10-yıllık TL tahvil faizi 32 baz puan artışla %22.42’ye yükseldi.
Rusya’nın askeri harekatının başlaması sonrasında TL bu sabah Ruble sonrasında dolar karşısında en fazla değer kaybeden gelişmekte olan piyasa para birimi durumunda. Dolar/TL bu sabah %2.8 artışla 14.20 civarında işlem görüyor.
Rusya-Ukrayna konusu nedeniyle petrol fiyatlarında yükselişin devam etmesi ve Türkiye’nin turizm gelirlerinin olumsuz etkilenme ihtimaliyle cari açığın artabileceğine dair endişeler TL’nin negatif ayrışmasında etkili oluyor. 2021’de Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin %27’si Rusya ve Ukrayna’dan gelirken bu iki ülkenin Türkiye’nin turizm gelirleri içindeki payı %14 olarak gerçekleşti. Rusya’dan doğalgaz akışı ekonomik aktiviteye etkileri açısından takip edilmeli. Diğer yandan, Enerji ve hububat fiyatlarında görülebilecek artışlar enflasyon açısından da yukarı yönde risklerin canlı kalmasına neden oluyor. HSBC Portföy Yönetimi olarak tüketici enflasyonunun Nisan-Kasım döneminde %55-60 bandında seyrettikten sonra yılın sonunda baz etkisiyle %40’a düşmesini öngörüyoruz”.
Diken’nin haberine göre, Istanbul Analytics analisti Güldem Atabay ise şu değerlendirmeyi yaptı:
“Türkiye Donbas bölgesinin Rusya tarafından izlenen ilhak sürecinde potansiyel olarak en çok enerji fiyatlarındaki artıştan etkilenecek. Şimdilik yaptırım kararı açıklaması beklenmez ancak NATO içinde kaldığı sürece NATO’nun seçeceği adımlara uymak zorunda. Türk bankalarının Rusya riskleri ve inşaat sektöründeki firmaların aktiviteleri mercek altına alınacak. Rusya ile finansal işlem yasağı büyür ve Türkiye uymazsa bu sefer Türk bankalarının sendikasyonlarını döndürmeleri sorun olacak. Sermaye çıkışlarını tetiklerse etkisinin bankaların borç döndürme oranlarında bir düşüşün etkisinin 15-20 milyar dolar civarında olması beklenebilir.”
Petrol fiyatlarındaki artış cari fazla hedefleyen ve yüzde 50’ye ulaşan enflasyon problemini cari fazlayla çözmeyi amaçlayan Türkiye ekonomisi için önemli bir risk unsuru.
Atabay, şöyle devam etti:
“Yüzde 50’ye ocak sonunda ulaşan TÜFE enflasyonu ve yüzde 94’teki ÜFE enflasyonu artan enerji maliyetleri ve bu durumun tüm sektörlere yansımasıyla yükselme eğilimine devam edecek… MB’nin swap hariç rezervleri halen eksi 48 milyar dolar civarında. TL yoğun baskı altında kaldığında koruyacak atış gücü yok… TL’de engellenemez değer kaybı ve dolar bazında artan enerji fiyatları enflasyonu üç haneye taşıma potansiyeline sahip.”
Rusya, Ukrayna geriliminin Türkiye ekonomisine ilk etkisi petrol fiyatlarındaki yükselişle yansırken turizm ve tahıl/gıda ticaretine etkileri de takip edilecek.
Dünya’dan Elif Karaca’ya konuşan, S&P EMEA Bölgesi Ülke Notları Direktörü, Maxim Rybnikov ve Başekonomist Tatiana Lysenko, emtia piyasalarındaki son gelişmelerle Türkiye’de enflasyonun daha da yükselebileceğini söyledi.
TÜİK verilerine göre tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) ocak ayında yüzde 11,10 artmış, yıllık enflasyon yüzde 48,69’u bularak, 19 yıllık zirveyi yenilemişti.
Rusya’nın Türkiye’ye turizm akışını durdurmasının önemli bir risk olduğunu belirten Rybnikov, 2019’da Türkiye’ye gelen toplam ziyaretçilerin yüzde 16’sının Rusya’dan geldiğini hatırlattı. Gerginliğin etkilerine bağlı olarak iki ülkede satın alma gücünün azalabileceğini ve bunun da Türkiye açısından olumsuz olacağını ifade etti.
Enerji fiyatlarında görülebilecek yeni artışların Türkiye’de enflasyonun kontrolünü iyice zorlaştıracağına dikkat çeken Rybnikov, enflasyonunun 2022’de ortalama yüzde 49,5 seviyesinde beklediklerini ve bunun derecelendirdikleri tüm ülkeler arasında en yüksek seviye olduğunu söyledi.
Lysenko da emtia piyasalarındaki son gelişmelerle Türkiye’de enflasyonun daha da yükselebileceğini söyledi.
Net enerji ithalatçısı Türkiye’nin artan uluslararası enerji fiyatlarının enflasyona etkilerini derinden hissettiğini belirten Lysenko, şöyle konuştu: “Güçlü arz-talep temelleri ve jeopolitik olayların bir araya gelmesiyle petrol fiyatlarının keskin yükseldiğini görüyoruz, gaz fiyatlarının yüksek ve oynak kalması muhtemel.”
Tek başına enerji fiyatlarının tüketici fiyatlarındaki yıllık artışa beş puana yakın katkıda bulunduğunu hatırlatan Lysenko, şöyle konuştu:
“Türkiye ayrıca, yerli üretim ve ihracat için önemli miktarda ara malı ithal ediyor. Enerji de dahil olmak üzere ithalat için artan maliyetler para birimindeki değer kaybıyla birleştiğinde, Ocakta üretici fiyatlarını yüzde 90’ın üzerinde çok yüksek seviyelere itti. Üretici fiyatlarındaki artış ile tüketici fiyatlarındaki artış arasında bir gecikme olduğu için, tüketici fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskı önümüzdeki aylarda da devam edebilir.”
kahkaha attım, ne yazmış degerli editörümüz ?, Enflasyonda kontrol mü kaybedilecekmiş ?