Amerikalı siyaset bilimci ve küresel politik risk analisti Ian Bremmer, ABD merkezli haftalık haber dergisi TIME’a, Türkiye’nin IŞİD ve PKK’ya karşı neden savaşa girdiğini yazdı.
Bremmer, Türkiye’nin Suruç katliamının ardından IŞİD’e karşı verilen mücadeleye katıldığını ancak amacının belli olmadığını savundu.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın birkaç yıl önce önemli bir profil çizdiğini ve Türkiye’nin güçlü bir ekonomisinin olduğunu dile getiren Bremmer, şu anda hem Türkiye’nin ekonomisinin düşüşe geçtiğini hem de siyasetin parçalandığını vurguladı.
Ian Bremmer, Türkiye’nin savaşa girmesine yol açtığını savunduğu beş nedeni şöyle açıkladı:
Türkiye ekonomisi 2010 yılında yüzde 9.2 büyümüştü ancak bu rakam 2013’te 4.1’e kadar düştü. Yavaşlama devam etti ve 2015’te bu rakamın 3.1’de kalacağı tahmin ediliyor. İşsizlik ise son beş yılın en yüksek seviyesine ulaşarak yüzde 11’e yükseldi.
Türkiye’nin IŞİD’e karşı mücadelesi ekonomiye doğrudan yardım edecek mi, belirsiz. Aslında etmeyecek hatta daha da fazla paraya mâl olacak. Ancak bu hamle yavaşlayan ekonomi nedeniyle zorluk yaşayan halkı bir süre oyalayacak.
Yavaşlayan ekonomi siyasetteki yükselişi de etkiledi. Türkiye, Erdoğan’ın AKP’sinin iktidara geldiği 2002’ye kadar laik bir Müslüman ülkeydi. AKP bu süreçte art arda dört genel seçim kazandı, 2011’de ise yüzde 49.9’a kadar yükseldi.
Bundan sonra Erdoğan’ın popülaritesi de düşmeye başladı. Yüzde 71’lik rakam şimdilerde yüzde 37.5’a kadar indi. AKP’nin oyu ise son seçimlerde yüzde 10 geriledi ve tek başına iktidarı da kaybetti. Peki AKP’nin kötü seçim performansının sebebi ne? HDP’nin yüzde 13’le ilk defa parti olarak Meclis’e girmesi.
Şimdi AKP ya koalisyon kuracak ya da yeniden tek başına iktidar olma amacıyla yeniden seçime gidecek. Türkiye’nin PKK ve IŞİD’e karşı mücadeleye girmesinin iki amacı var. Birincisi HDP’yi PKK’yla ilişkilendirip terörle suçlamak ikincisi de MHP’lilerin oylarını alabilmek. Erdoğan anketleri izleyecek. Eğer AKP yeniden yüzde 50’lere ulaşırsa erken seçim olacak.
Türkiye’de şu anda iki milyona yakın Suriyeli sığınmacı bulunuyor ve 2015 sonuna kadar 500 bin Suriyelinin daha gelmesi bekleniyor. Başka bir deyişle iç savaştan kaçan 4 milyon Suriyeli sığınmacının yarısı Türkiye’ye geldi. Ankara şu ana kadar 25 mülteci kampı kurdu ve işler şimdilik iyi gidiyor. Ancak asıl sorun bunun maliyeti. Kriz başladığından beri sığınmacılar Türkiye’ye 5.6 milyar dolara mâl oldu. Kötüye giden ekonomiyle birlikte Türkiye’nin bu duruma daha ne kadar dayanabileceği bilinmiyor. Suriye’deki savaşın bir an önce bitmesi, sığınmacıların geri dönmesini de sağlayacak.
Türkiye’de işler karanlık bir hal almaya başladı. 20 Haziran’da Suruç’ta IŞİD canlı bomba saldırısı yaparak 32 kişiyi öldürdü. Kurbanlar, Suriye’de IŞİD’e karşı savaşan YPG’nin Türkiye kolu olan PKK’nın destekçileriydi. Suruç katliamının ardından bazı Türkler AKP’yi teröre karşı ülkeyi korumamakla suçlarken, Kürtler ise katliamdan doğrudan AKP’yi sorumlu tuttu. AKP’nin Esad’a karşı savaştığı için ve Suriye’de bir Kürt bölgesi yaratılmasına engel olacağı gerekçesiyle IŞİD’e destek verdiği iddia edildi.
Erdoğan söz konusu eleştirilere karşı IŞİD’e savaş ilan etmiş olabilir ancak bombaların Türklerle Kürtler arasındaki gergin ilişkiye atılmış olduğu konuşuluyor. Son 40 yılda Kürtlerle Türkler arasında yaşanan savaşta 40 binden fazla kişinin öldüğü öne sürülüyor. Mart 2013’e yapılan ateşkes de pek uzun sürmedi. Türk yetkililer PKK’nın sadece 2015’te 2 bin şiddet eylemi yaptığını iddia ediyor.
Ankara’da Kürtlerin IŞİD’e karşı başarılı ilerleyişinin ardından alarm zilleri çaldı çünkü Kürtlerin bağımsızlık hayallerinden korkuyorlar. Suruç saldırısının ardından Türkiye içinde geniş çaplı bir operasyon başlatıldı ve 1300’den fazla şüpheli gözaltına alındı. Ancak her altı gözaltıdan sadece biri IŞİD şüphelisiyken beşi PKK şüphelisi. 23-26 Temmuz arasında 75 Türk jeti, 400’den fazla PKK hedefine 155 sorti yaptı. IŞİD hedeflerine karşı yapılar operasyon sayısı? Sadece üç.
IŞİD’e karşı mücadeleye katılmak, Kürtlere karşı yapılan bombalamaları kamufle edecek. Washington, İncirlik Üssü’ne karşılık Kürtlere karşı yapılan saldırıları görmezden geleceğe benziyor. Türkiye ve ABD’nin politik ve askeri stratejisinin bedelini ödeyip ödemeyeceğini sadece zaman gösterecek.