Kar yağışı ve aşırı soğuklar meyve-sebze fiyatlarını katladı. Hasat ve ulaşım olumsuz etkilenince başta ıspanak, domates, taze soğan olmak üzere birçok üründe fiyatlar iki katına çıktı. Soğuk hava nedeniyle balık fiyatlarında da yüzde 15-60 arası zam var.
Olumsuz hava koşulları ve kar yağışının şiddetini artırması tarımda üretimi olumsuz etkiledi. Birçok üründe fiyatlar katlandı.
Tüm Bostan Sebze Meyve Komisyoncu ve Tüccarlar Federasyonu (TÜMESKOM) Başkanı Burhan Er, özellikle üretimin fazla olduğu Denizli, Aydın, Kütahya ve İzmir’de ürünlerin zarar gördüğünü ve fiyatlarda yükselme yaşandığını söyledi. Zamlı ürünlerin başında ıspanak, domates, salatalık, maydanoz, pırasa ve taze soğan var. Aydın’daki tarlalarda incelemelerde bulunduğu sırada Al Jazeera'den Melis Kobal'ın sorularını yanıtlayan Er, son iki haftada hal fiyatlarında yüzde 100’ü bulan zamlar olduğunu anlattı:
“Ispanak bundan 15-20 gün önce hal çıkışı 1 lirayken, şimdi 1,5-2 TL oldu. Taze soğanda fiyat 2 liradan 4-5 liraya, domateste 1,5 liradan 2,5 liraya, salatalıkta da 1 liradan ikiye yükseldi. Özellikle yeşillikler zamlandı. Bahçelerdeki mandalina ağaçları da çok zarar gördü. Meyvede etkilenme sebzeye göre daha az oluyor. Stokta meyve var ama bu şartlarda meyveler de bitiyor. Önümüzdeki haftalarda meyvede de fiyat artar.”
Er, önümüzdeki günlerde fiyatlarda daha da yükselme beklediğini söyledi, markette bu fiyatların aracılar nedeniyle çok daha yüksek fiyatlara satıldığını hatırlattı.
'Soğuk hava bahanesiyle manipülasyon yapılıyor'
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu Başkanı Şemsi Kopuz da soğuk havanın gıda fiyatları üzerinde iki şekilde baskı oluşturduğunu söyledi:
“Bunlardan en önemlisi, özellikle bitkisel ürünlerde aşırı soğuk havalar nedeniyle ürünlerin yetişme şartlarının bozulması ve dolayısıyla üretim rekoltesinde düşüş yaşanması. Bu yıl henüz sebze ve meyvelerin üretildiği birçok bölgede sıcaklık düşüşlerinin, üretim için herhangi bir engel oluşturmadığı görülüyor. Bu nedenle kısa vadede özellikle sebze ve meyvede aşırı fiyat artışlarının olacağını düşünmüyoruz. İkinci husus ise aşırı soğuklar nedeniyle gıda ürünlerinin lojistiğinde yaşanması muhtemel aksamalardır. Bu günlerde balık fiyatlarında görülen yükselişte bunun etkisini görmek mümkün.'
Kopuz’a göre pek çok spekülatör, soğuk havaları bahane etmek suretiyle fiyatları manipüle ediyor:
“Gıdada üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki yüksek farklar, çok sayıdaki aracıların azaltılması ile kabul edilebilir seviyelere gelebilir. Bundan enflasyon da olumlu etkilenecektir. Fakat buradaki en önemli çözüm, tarımsal üretimi, ürünlerin kalitesini artırmaktan geçmekte.”
Markette fiyatlar katlanıyor
Türkiye Ziraat Odaları Birliği Aralık ayı sonunda üretici ve market arasındaki aylık fiyat farkı değişiminin maydanozda yüzde 569,57, portakalda yüzde 436,11, mandalinada ise yüzde 331,22’yi bulduğunu açıklamıştı.
Üreticide son bir ayda fiyatı en fazla artan olumsuz hava koşullarının etkisiyle hasat sorunu yaşanan ıspanak oldu. Yeşil fasulye, sivri biber, patlıcan, kabak, salatalıkta arzın örtü altından sağlanmasının yanı sıra ihracat dönemi olması da fiyatlara yansıdı.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği ayrıca hafta sonuna kadar da don riskine karşı uyarı yaptı. Birlik açıklamasında, hava sıcaklıklarının normallerin altına düşmesinin, seralarda ısınma ve nakliye maliyetlerinin artmasına, verim düşüklüğüne, işçilik faaliyetlerinin zorlaşmasına, narenciye ve muz gibi ürünlerde dona neden olduğu vurgulandı.
Soğuk hava balığı da vurdu
Sebze-meyvenin yanısıra hava koşulları nedeniyle bazı balık fiyatlarında artış yaşandı. Son bir haftada fiyat artışları yüzde 60’a kadar çıktı. İstanbul Hali’nde hamside ucuzlama görülürken, istavrit, palamut ve lüfer fiyatı yükseldi.
Balıkçılar hava koşullarının ulaştırma sorunlarına da yol açtığını vurguluyor. Tezgâhlarda hamsinin kilosu 15, çinekopun kilosu ise 20 liradan satılıyor.
Kaynak: Al Jazeera