Teslimiyetin Simgesi Olarak Neden Beyaz Bayrak Kullanılıyor?

05.06.2025 - 10:58

Beyaz bir bayrak dalgalandığında, çoğumuzun aklına ilk olarak barış ya da teslimiyet gelir. Ancak bu simgenin tarihi sandığınızdan çok daha karmaşık ve ilginç. Her zaman pes etmek anlamına da gelmiyor aslında. Kimi zaman sadece konuşmak istemenin ya da ölüleri gömmek için kısa süreli bir ateşkes arayışının işareti olabiliyor. Yani beyaz bayrak, her zaman “yenildik” anlamına gelmeyebiliyor. Gelin kısa bi' tarih yolculuğuna çıkalım!

Kaynak 1, Kaynak 2

Beyaz bayrağın kökeni nereye dayanıyor? Görseli — Beyaz bayrağın tam olarak ne zaman ortaya çıktığı net değil. Ama Roma tarihçileri Livy ve Tacitus’un aktardıklarına göre, M.Ö. 200’lerde ve M.S. 69 yılında taraflar savaşmak istemediklerinde ellerinde beyaz yün bantlar ve zeytin dallarıyla ortaya çıkıyordu. O dönemde Akdeniz halkı tanrılara tapınmak için beyaz kumaşlar giydiği için, savaşta bu renk kumaşları kullanmak bir nevi “Bizi koruyun, merhamet diliyoruz” anlamına geliyordu.
Tarihçi Ed Watts da bu sembollerin aslında tanrılara sığınma çağrısı olduğunu söylüyor. Yani beyaz hem inanca hem de stratejiye dayalı bir tercihti. 1578’de Kuzey Kutbu’na doğru yelken açan İngiliz denizci George Best, Inuit halkının barış niyetiyle hayvan bağırsağından dikilmiş beyaz bir bayrak salladığını yazmıştı. Yani beyaz bayrak yalnızca savaş gibi durumlarda 'barış' anlamında kullanılmamış.

Beyaz bayrak zamanla sahada işe yarar bir araca dönüşmüş. Görseli — Askerlerin üzerinde taşıdığı boyanmamış kumaşlar savaş ortamında hemen fark ediliyor, diğer karmaşık bayraklarla karıştırılmıyordu. Amerikan İç Savaşı’nda General Lee teslim olmak istediğinde, subaylardan biri yanına özel bir bayrak almak yerine eline geçen bir mutfak havlusunu almış. O havlu bugün Smithsonian Müzesi’nde sergileniyor.

Bu gibi örneklerin çoğalmasıyla birlikte 1899’daki Lahey Konferansı’nda beyaz bayrak taşıyanlara dokunulmaması gerektiği kural haline gelmiş.

Ancak bu ayrıcalığı suistimal eden biri olursa, koruması da ortadan kalkıyor. 1900’lerden sonra beyaz bayrak, özellikle iki dünya savaşında taraflar arasında mesaj iletmek için sıkça kullanılmış. 1914’teki Noel Ateşkesi sırasında Alman askerlerinin “Kamarad!” diye bağırıp beyaz bayrak salladığı, Fransız askerlerin ailelerine yazdığı mektuplarda geçiyor.

Beyaz bayrak zamanla sivillerin de canlarını korumak için başvurduğu bir sembole dönüştü. Özellikle son dönemlerde, çatışma bölgelerinde sivil halkın ya da rehinelerin beyaz bayrak sallayarak 'Ben düşman değilim, bana zarar verme' mesajı verdiği olaylar yaşandı.