Uzaya gönderilen çoğu şey doğası gereği faydacıdır ve hala işlevsel değilse, artık çok az pratik değere sahiptir. Yukarı gönderdiğimiz eserler Dünya ve Güneş'in yörüngesinde dönerken, gezegenlerin ve uyduların yüzeylerinde, ve hatta yıldızlararası uzayda uçarken bulunabilir. Kim bilir, belki günün birinde bu kalıntılar toplanıp ortak bir müzede sergilenebilir. Biz de bu yazımızda bu eserlerin bazılarından bahsediyoruz.
17 Mart 1958'de fırlatılan Vanguard 1, NASA'ya göre şu anda Dünya yörüngesindeki en eski uydu. 3 kiloluk küresel uzay aracındaki piller fırlatıldıktan birkaç ay sonra öldü ancak uydunun eliptik yörüngesinden dolayı 175 yıl daha yörüngede kalması bekleniyor.
Televizyon ve Kızılötesi Gözlem Uydusu (TIROS-1), uzaya fırlatılan ilk hava durumu uydusu ve NASA'nın 'uyduların Dünya çalışmasında yararlı olup olmayacağını belirlemek için ilk deneysel adımı' idi. Halihazırda hava durumu uydularına olan bağımlılığımız göz önüne alındığında, bu uydu muazzam bir tarihsel değer taşıyor.
SSCB tarafından inşa edilen ve işletilen Luna 1, Ay'a ulaşan ilk uzay aracıdır. Beş antenle donatılan ancak itme sistemi olmayan Luna 1, 2 Ocak 1959'da fırlatıldı. Uzay aracını kasıtlı olarak Ay'a çarpması bekleniyordu ancak hedefini ıskaladı ve Dünya-Mars arasında bulunan Güneş etrafında bir yörüngeye girdi. Sonraki görev olan Luna 2, başarılı bir şekilde Ay'a çarptı ve başka bir gök cisminin yüzeyine ulaşan ilk insan yapımı obje oldu.
3 Mart 1959'da fırlatılan NASA'nın 13 kiloluk Pioneer 4 sondası Ay'ın 60 bin kilometre yakınından geçti. Uydu Ay'ı planlandığı gibi fotoğraflayamadı ancak Dünya'nın yerçekiminden kaçan ve Güneş merkezli bir yörüngeye giren ilk ABD yapımı uzay aracı oldu.
10 Temmuz 1962'de NASA tarafından fırlatılan Telstar, özel olarak finanse edilen ilk uzay yolculuğu görevi ve uzaya ulaşan ilk ticari araç ünvanına sahip olan uyduydu. Telstar şu anda gezegenimizin etrafında orta Dünya yörüngesinde dönüyor.
Intelsat 1, jeosenkronize yörüngeye gönderilen ve bu hedefe 6 Nisan 1965'te ulaşan ilk ticari iletişim uydusuydu. Avrupa ile Kuzey Amerika arasında doğrudan ve neredeyse anında iletişim bağlantısı sağlayan ilk uydu olması nedeniyle tarihsel olarak önemlidir.
NASA'nın Mariner 4 uzay aracı şu anda çalışmıyor ve Güneş'in etrafında geniş bir yörüngede ancak uydunun tarihsel mirası oldukça önemli. Mariner 4, 15 Temmuz 1965'te Mars'ın yanından geçerek başka bir gezegenin yakın plan fotoğraflarını çeken ilk uzay aracı oldu.
Apollo görevleri sırasında kullanılan Saturn V roketlerine ait beş adet üçüncü aşama güçlendirici de uzayda kaybolmuştur. Apollo misyonları 8'den 12'ye kadar kullanılan S-IVB'ler şu anda uzayda kayıp şekilde sürükleniyor ancak sonraki görevler (Apollo 13'ten 17'ye) bilimsel amaçlarla kasıtlı olarak Ay'a çarptı. 2002'de gökbilimciler Apollo 12 görevine ait bir S-IVB olduğuna inandıkları bir objeyi fark ettiler ve ona J002E3 adını verdiler.
Temmuz 1969'daki Apollo 11 görevi sırasında, NASA astronotları Neil Armstrong ve Buzz Aldrin, Ay yüzeyine barışın simgesi olan küçük bir altın zeytin dalı bıraktılar. Bu kalıntı muazzam bir tarihi öneme sahip ve anlamı, yeni bir uzay yarışının derinliklerine doğru ilerlerken insan ırkının aklında tutması gereken bir şey.
Apollo 11 Eagle fırlatılış modülünün kaderi bilinmiyor ancak 2021'de yapılan araştırmalar, modülün uzayda kaldığını ve günümüze kadar kaldığı bir Ay yörüngesine yerleştiğini gösteriyor. Eagle uzay aracının ve Ay'a ilk mürettebatlı inişin temel bir bileşeni olarak, fırlatma modülünün bariz bir duygusal değeri var.
Venera 7 Venüs yüzeyinde 50 yılı aşkın bir süredir yatıyor, bu nedenle Dünya'nın şeytani ikizinin yüzeyine ilk ulaşan Sovyet sondasından geriye pek bir şey kalmamış olabilir. Venera 7'nin Aralık 1970'te paraşütlerin yardımıyla güvenli bir şekilde yere ulaştığını biliyoruz, çünkü yaklaşık 23 dakika boyunca Dünya'ya sinyal iletmeyi başardı. Sondanın sensörleri muhtemelen yanmadan önce 475 santigrat dereceyi aşan sıcaklıklar iletti, bu nedenle Venera 7'nin bugün nasıl göründüğünü ancak hayal edebiliyoruz.
NASA, Ay'da kalan tüm insan yapımı malzemelerin dudak uçuklatan bir kataloğuna sahiptir ve bu liste göz korkutucu derecede büyüktür. Daha eğlenceli öğeler arasında iki golf topu ve NASA astronotu Alan Shepard'ın 1971'de Apollo 14 görevi sırasında Ay'a getirdiği bir cirit (değiştirilmiş bir kepçe sapı) vardır.
Apollo iniş alanlarının kendi haline bırakılması ve korunan alanlar olarak ele alınması gerektiği genel bir kanıdır. Bununla birlikte bu bölgelerde, astronotların geride bıraktığı insan atık torbaları da dahil olmak üzere, alınması gereken bazı bilimsel değere sahip öğeler var. İdrar ve dışkı içeren bu torbalar, bilim insanlarının üzerinde çalışmayı çok isteyeceği biyolojik materyaller içeriyor.
NASA'nın Surveyor 3 iniş aracı, başka bir gök cisminin yüzeyinde insanlar tarafından ziyaret edilen ilk ve tek insan yapımı sondadır. 1966'dan 1968'e kadar uzay ajansı, Surveyor 3'ü bir dizi benzer iniş aracıyla birlikte Apollo görevlerinden önce Ay'a gönderdi.
Ay yüzeyine ulaşan ilk tekerlekli gezici, bunu 17 Kasım 1970'te yaptı. Lunokhod 1 adlı sekiz tekerlekli Sovyet gezgini, nihayet gücü tükenmeden önce Ay regolitinin (toprak) bileşimi ve yerel topografya hakkında değerli bilgiler gönderdi.
Apollo astronotları, geride üç Ay Gezici Araç bıraktı. Bunlar başka bir gök cismi üzerinde sürülen ilk arabalardır. Sevgiyle anılan bu Ay arabaları, Apollo 15, 16 ve 17 görevleri sırasında astronotları ve kargoları düzinelerce kilometre boyunca taşıyarak inanılmaz şekilde işlevseldiler.
2 Mart 1972'de fırlatılan Pioneer 10, bir dış gezegeni (Jüpiter) ziyaret etmek için yapılan ilk görevdi. Sonda daha sonra Satürn'ün ve Neptün'ün yörüngesini geçerek ondan önce gelen herhangi bir uzay aracından daha uzağa gitti. Pioneer 10'un son sinyali Ocak 2003'te alındı ve şu anda Güneş Sisteminin dışına, kızıl yıldız Aldebaran'a doğru ilerliyor.
NASA'nın Viking 1 iniş aracı, 20 Temmuz 1976'da Mars'ın yüzeyine ulaştı ve burada tozlu kayalarla kaplı yüzeyin heyecan verici fotoğraflarını çekti. Sabit sonda tam dört yıl çalıştı ve Mars regoliti hakkında önemli kimyasal veriler topladı. Viking 1, Kızıl Gezegene ulaşan ilk iniş aracıydı.
İki emekli uzay tabanlı teleskop olan, Spitzer ve Kepler, müzemiz için çok uygun olurdu. NASA'nın kızılötesi Spitzer'i 2003'ten 2020'ye kadar çalıştı ve diğer gök olaylarının yanı sıra yıldız doğumevleri, sıcak gaz devleri ve uzak yıldızlar hakkında astronomik veriler topladı. NASA'nın 2009'dan 2018'e kadar faaliyette olan Kepler'i ise, astronomların 2600'den fazla ötegezegen belirlemesine yardımcı olan gözüpek bir gezegen avcısıydı.
NASA'nın 25 kiloluk Sojourner gezgini, şimdiye kadar uzaya gönderilen en sevimli robot olmasının yanı sıra, başka bir gezegenin yüzeyinde hareket eden ilk tekerlekli araçtır.
Avrupa Uzay Ajansı'nın öncü Huygens sondası, Satürn'ün uydusu Titan'ın yüzeyinde bir yerlerde yatıyor. Tabii eğer Titan'ın yoğun, yağlı denizleri tarafından yutulmamışsa. Sonda, yüzeye 27 dakikalık paraşüt destekli bir inişin ardından 14 Ocak 2005'te karanlık uyduya indi. Huygens sadece 72 dakika yaşadı, ancak dış Güneş Sisteminde başarılı bir şekilde gerçekleştirilen ilk ve tek iniş oldu.
Bir arabanın, özellikle Elon Musk'ın Tesla Roadster'ının şu anda Mars'ın yörüngesinin ötesinde Güneş merkezli bir yörüngede olduğunu bilmek gerçekten akıllara durgunluk veriyor. SpaceX CEO'su, şirketin Falcon Heavy roketinin 2 Şubat 2018'deki ilk fırlatılışı sırasında bu arabayı sahte yük olarak kullandı.
Sizin en çok ilginizi çeken tarihi eser hangisi oldu? Yorumlarda buluşalım!