Türkiye Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, uzun bir aradan sonra tekrardan gündeme geldi. Mustafa Kemal Atatürk'ün eski silah arkadaşlarının öncülüğünde kurulan bu parti, o dönem iktidar tarafından yoğun eleştiriler aldı. Pek çok kişi ise Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılmasının altında yatan asıl nedeni merak ediyor. Peki Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucuları kimler? Hangi olaydan sonra ve neden kapatıldı? İşte detaylar...
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Mustafa Kemal Atatürk'ün eski silah ve dava arkadaşları olan Ali Fuat, Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Refet ve Adnan Paşa tarafından kuruldu.
Cumhuriyet'in ilan edildiği günlerden sonra Rauf Bey basına bir açıklamada bulundu. Yaptığı açıklamada Cumhuriyet'in ilanında izlenmiş olan yöntemi eleştirdi. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, partili cumhurbaşkanlığına karşı 17 Kasım 1924 yılında resmi olarak kuruldu.
Mustafa Kemal Paşa dışında Kurtuluş Savaşı'nı başlatan beş kişilik kumandan kadrosunun üyelerinin hepsi TCF'nin liderleri arasında yer aldı. Partinin tüzüğünde ise cumhuriyet ilkelerinin, demokrasi ve liberalizmin benimsendiğini ve dini inançlara da saygılı olduğu duyuruldu
Ünlü anayasa hukukçusu Tarık Zafer Tunaya'ya göre partiye katılan milletvekili sayısı 28'dir. Fakat siyaset bilimci Tunçay ise katılan milletvekili sayısının 29 olduğunu söylemiştir. Ancak bunlar 7 kişisi partiye katılır katılmaz istifalarını vermişti.
Mete Tunçay'a göre Terakkiperver Cumhuriyet Fıkrası'nın kadrosunda bulunan kişilerden bazıları ise şunlar;
Feridün Fikri Düşünsel
Ali Fuat Cebesoy
Osman Nuri Özpay
Necati Kurtuluş
Cafer Tayyar Eğilmez
İhsan Hamit Tiğrel
Sabit Sağıroğlu
Halet Sağıroğlu
Münir Hüsrev
Rüştü Paşa
Halil Işık
Miralay Arif Bey
Zeki Kadirbeyoğlu
Rauf Orbay
Kazım Karabekir
Adnan Adıvar
İsmail Canbulat
Refe Bele
Hoca Kamil Efendi
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 1925 yılında başlayan Şeyh Said İsyanı nedeniyle TCF iktidar tarafından eleştirildi. Bu dönemde başbakan Ali Fethi Okyar görevinden ayrıldı ve İsmet İnönü göreve getirildi. İsmet Paşa, Takrir- i Sükun Kanununu yürürlüğe koyarak sıkıyönetim getirilmesini istedi. Bu kanun ile TCF'nin kapatılması hızlandırıldı ve parti yasa dışı faaliyetlerinden dolayı 5 Haziran 1925'te resmen kapatıldı.
Partinin kapatılmasından tam bir yıl sonra gerçekleşen İzmir Suikast'i sonrasında Kazım Karabekir ve Ali Fuat Paşa'nın bulunduğu pek çok komutan tutuklanarak idama mahkum edildi. Ancak Türk subaylarının protestoları ve Mustafa Kemal Atatürk'ün affı ile Kazım Karabekir ve Ali Fuat Paşa idam edilmedi.