Tazminat Hesaplama Formülü: 2023 Kıdem ve İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

30.03.2023 - 13:15

İş yeri ve çalışanlar arasında kanunen tanımlanmış bir iş ilişkisi mevcuttur. Bu iş ilişkisinin belli bir süre sonucu sonlanması ile çalışan adına bazı tazminat hakları doğar. Aslında bakarsanız işçiye verilen zararların karşılanması adına ödenen bir ödeme olarak değerlendirilebilir. Özellikle işten ayrılanların ya da ayrılmak isteyenlerin ne kadar tazminat alacağına ilişkin sorguları çoğaldı. Peki tazminat nasıl hesaplanır? Tazminat hesaplama formülü nedir? İşte kıdem, ihbar, iş kazası tazminat hesaplama yöntemleri...

Tazminat Nedir?

Tazminat, bir hizmet ya da iş sözleşmesinden kaynaklanan bir hak talebidir ve genellikle çalışanların haklarını korumak için yasal düzenlemelerle belirlenir. Tazminatın hesaplanması için kullanılan formül, işçilerin haklarının korunmasını sağlamak amacıyla belirlenmiştir. Tazminat hesaplaması, iş sözleşmesi, çalışma koşulları, çalışma süresi ve kazanılan ücret gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak yapılır.

Tazminatların hesaplanması için kullanılan formüller, farklı tazminat türleri için değişiklik gösterir. İşçiler tarafından sıklıkla talep edilen tazminat türleri arasında kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti gibi konular yer alır. Bu nedenle, her bir tazminat türü için ayrı bir hesaplama formülü bulunmaktadır.

Tazminat Çeşitleri

Kıdem Tazminatı: İşçinin iş sözleşmesinin bitmesi nedeniyle ödenen bir tazminat türüdür. İşçinin çalışma süresi ve brüt maaşı dikkate alınarak hesaplanır.

İhbar Tazminatı: İşveren tarafından iş sözleşmesinin sonlandırılması halinde ödenen bir tazminat türüdür. İşçinin çalışma süresi, brüt maaşı ve ihbar süresi göz önünde bulundurularak hesaplanır.

Fazla Mesai Ücreti: İşçinin normal çalışma saatleri dışında çalışması durumunda ödenen bir tazminat türüdür. Fazla mesai süresi, saatlik ücret ve fazla mesai kat sayısı dikkate alınarak hesaplanır.

İş Kazası Tazminatı: İşçinin iş kazası geçirmesi nedeniyle uğradığı zararların karşılanması amacıyla ödenen bir tazminat türüdür. İş kazası sebebiyle oluşan maddi ve manevi zararlar hesaba katılır.

Mobbing Tazminatı: İşçinin iş yerinde psikolojik tacize, baskıya ve zorbalığa maruz kalması sonucu uğradığı zararların karşılanması amacıyla ödenen bir tazminat türüdür.

Tazminatsız İşten Çıkarma Tazminatı: Belirli koşullar altında işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi durumunda ödenen bir tazminat türüdür. Bu tazminat, işçinin kıdem ikramiyesi ve ihbar tazminatı almadan işten çıkarılması durumunda ödenir.

Kıdem Tazminatı Hesaplama Formülü:

Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin bitmesi durumunda işçiye ödenen tazminat türüdür. Kıdem tazminatı hesaplama formülü şu şekildedir:

Kıdem Tazminatı = Brüt Ücret x Çalışılan Yıl Sayısı x Kıdem Tazminatı Oranı

Örnek: Ali, bir şirkette 8 yıl boyunca çalıştı ve aldığı brüt ücreti 3.000 TL. Kıdem tazminatı oranı %1,25 olarak belirlendi. Buna göre Ali'nin kıdem tazminatı;

Kıdem Tazminatı = 3.000 x 8 x 0,0125 = 3000 TL

İhbar Tazminatı Hesaplama Formülü:

İhbar tazminatı, işverenin iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ödeyeceği bir tazminat türüdür. İhbar tazminatı hesaplama formülü şu şekildedir:

İhbar Tazminatı = Brüt Ücret x Çalışılan Yıl Sayısı x İhbar Süresi / 12

Örnek: Bir şirkette 3 yıl boyunca çalışan Mehmet'in brüt ücreti 2.500 TL. İhbar süresi 4 ay olarak belirlendi. Mehmet'in ihbar tazminatı;

İhbar Tazminatı = 2.500 x 3 x 4 / 12 = 2.500 TL

Tazminat Nasıl Hesaplanır?

Fazla Çalışma Ücreti Hesaplama Formülü: Fazla çalışma ücreti, işçinin normal çalışma saatleri dışında çalışması durumunda ödenen bir tazminat türüdür. Yani mesai ücretidir. Fazla çalışma ücreti hesaplama formülü şu şekildedir:

Fazla Çalışma Ücreti = Fazla Çalışma Saat Sayısı x Saatlik Ücret x Fazla Çalışma Kat Sayısı

Örnek: Ayşe, bir şirkette haftada 45 saat çalışıyor ve normal saatlik ücreti 15 TL. Fazla çalışma süresi 5 saat ve fazla çalışma kat sayısı 1,5 olarak belirlendi. Ayşe'nin fazla çalışma ücreti; Fazla Çalışma Ücreti = 5 x 15 x 1,5 = 112,5 TL

İş Kazası Tazminatı Hesaplama Formülü:

Örnek: Ali, iş kazası sonucu yaralandı ve çalışamaz hale geldi. Ali, kazaya neden olan işvereninden iş kazası tazminatı talep etmek istedi. Ali, son bir yılda ayda 3.000 TL maaş alıyordu ve kaza sonrasında çalışamaz hale geldiği için işten ayrıldı. Ali'nin doktor raporu, kalıcı sakatlık oranını %40 olarak belirledi.

İş kazası tazminatı hesaplama formülüne göre, hesaplama aşağıdaki şekilde yapılır:

İş Kazası Tazminatı = (Brüt Ücret x Kazanç Kaybı Oranı x İş Kazası Oranı) x 12

Brüt Ücret: Ali'nin son bir yılda aldığı maaş olan 3.000 TL.

Kazanç Kaybı Oranı: Ali'nin kalıcı sakatlık oranı olan %40.

İş Kazası Oranı: İş kazası tazminatının ödenmesi gereken iş kazası oranı olan 30 (4857 sayılı İş Kanunu'na göre)

İş Kazası Tazminatı = (3.000 TL x %40 x 30) x 12 = 43.200 TL

Mobbing Tazminatı Hesaplaması:

Mobbing tazminatı hesaplamak için tam bir formül bulunmamaktadır. Zira, mobbing davaları, her bir vakada farklı biçimlerde meydana gelebilir ve yaşanan zararlar kişisel ve değişebilir. Fakat mobbing tazminatı miktarı, mahkeme tarafından belirlenerek, yaşanan zararların tespit edilmesine ve yargılama sonucunda ortaya çıkar. Mahkeme, mobbing mağdurunun yaşadığı maddi ve manevi zararları göz önünde bulundurarak tazminat miktarını belirler.

Mobbing davaları, genellikle zorlu ve karmaşık süreçlerdir ve uzman bir avukatın yardımı önerilir. Dava sonucu, mahkeme kararına ve yaşanan zararlara göre farklılık gösterebilir.

Tazminatsız İşten Çıkarma Tazminatı Hesaplama Formülü:

Tazminatsız iş ayrılığı durumunda, işçiye hiçbir tazminat ödenmez. Fakat tazminatsız işten çıkarma işleminin yasal bir dayanağı olması gerekir. Yasal dayanağı olmayan tazminatsız işten çıkarılma durumunda, işveren işçiyi haksız yere işten çıkarmış sayılır ve tazminat ödemesi gerekir.

Tazminatsız işten çıkarma işlemi yasal dayanağı olan durumlarda, işverenin işçiye ödemesi gereken tazminat miktarı, işçinin çalışma süresine ve kazandığı ücrete göre belirlenir. Tazminat miktarı, işçinin son brüt ücretinin günlük brüt ücrete bölünmesiyle hesaplanır. Günlük brüt ücret, aylık brüt ücretin 30'a bölünmesiyle bulunur.

Örnek: 3 yıl boyunca bir şirkette çalışan bir işçi, tazminatsız şekilde işten çıkarılmıştır. Son brüt ücreti 4.500 TL olan işçinin tazminatı, günlük brüt ücretin 150 TL (4.500 TL / 30) olduğu göz önüne alınarak hesaplanır. İşçinin, 3 yıldan daha az bir süre çalışması durumunda , tazminat miktarı, çalışılan süreye ve kazanılan ücrete göre daha düşük olacaktır.