Tavuk mu yumurtadan çıkar, yumurta mı tavuktan çıkar? Bu soru Antik Yunan’dan beri insan aklını en çok karıştıran sorulardan birisidir. Hangisi daha önce geldi? Yumurta mı yoksa tavuk mu?
Soru, felsefi bir paradoks olarak düşünüldüğünde çözüme ulaşması imkansız olsa da evrimsel biyoloji konusuna hakim olan kişiler için pek de sorun değil aslında.
Soruyu basit mantıkla düşünecek olursak, aslında cevap basit. Kuluçkaya yatan hayvanlar, tavuklar var olmadan çok önce varlardı, yani mantıken yumurta tavuktan önce vardı. Fakat, soruyu 'tavuk yumurtası mı tavuktan çıktı; yoksa tavuk mu yumurtasından çıktı?' diye sorunca döngüsel bir sebep-sonuç ilişkisine değinmiş oluyoruz. Yani sebep sonuca, sonuç da sebebe bağlı oluyor. Eğer ilk olarak tavuk yumurtadan çıktıysa, yumurta nereden geldi? Olsa olsa başka bir tavuktandır. Ama o tavuğun da bir yumurtadan çıkmış olması gerekmez mi? Öyleyse, hangisi daha önce var oldu?
Bir tarafta, tavuk diyenler var. Araştırmalar gösteriyor ki, tavuk yumurtasının oluşumunda esas olan protein, diğer adıyla OV-17, yalnızca tavuk rahminde bulunuyor. OV-17 olmadan yumurta kabuğunun oluşması imkansız. Yani teknik açıdan, tavuk olmadan, tavuk yumurtası elde edemezsiniz. Ancak, her şeyin ötesinde, bu tamamen tavuk yumurtasını nasıl tanımladığımıza bağlı... Tavuk yumurtası, tavuktan çıkan bir yumurta mı? Yoksa, içinde tavuk olan bir yumurta mı? Şurası kesin, OV-17 yi üreten tavuk bir yerden gelmek zorunda. Fakat ya bir fil, içinden aslan çıkan bir yumurta verseydi, bu bir fil yumurtası mi olurdu yoksa aslan yumurtası mı?
Bu da bizi sorunun diğer cevabına götürüyor, yani yumurta diyenler. Üreme sırasında, iki organizma genetik bilgilerini DNA olarak iletir. Fakat, DNA'nın kopyalanarak çoğaltılması sırasında bilgiler hiçbir zaman 100% aynı kalmaz. Çoğunlukla üreme ile oluşan yeni organizma açısından küçük değişiklikler içerir. DNA'daki bu küçük mutasyonlar, binlerce nesil boyunca, yeni canlı türlerinin ortaya çıkmasına yol açar. Bu genetik değişikliklerin, 'zigot' yani ilk hücrede meydana gelmesi gerekir. Yani, tavuğa çok benzeyen bir canlı (diyelim ki ata-tavuk) başka bir ata-tavuk ile çiftleşmiş ve yeni DNA'daki küçük değişiklik sayesinde, ortaya, yumurta içinde büyüyen normal bir tavuk çıkmıştır. Yani yumurta mı ilkti?
Buna cevaben önce tavuğun geldiğini savunanlar, yumurtanın tavuk yumurtası değil hala ata-tavuk yumurtası olduğunu; o yüzden ilk yumurtanın değil, tavuğun gelmiş olması gerektiğini söyleyerek karşı çıkabilirler. Fakat yeni canlı türleri hiçbir zaman tek bir genetik değişiklik sonucunda ortaya çıkmazlar. Biz insanlar, tüm yaratıkları değişik kategorilere ayırarak sınıflandırıyor olsak bile, bu durum içinde bulunduğumuz şartları yansıtır, milyonlarca yıl önce var olan durumu değil. Evrim süreci o kadar kademelidir ki, tek bir ata-tavuk çoğalması ile gelen değişiklik, yeni bir tür olarak açıklanamaz. Bu durum, köpeklerin kurtlardan evrimleşerek günümüze gelmesine benzetilebilir. İnsanlar kurtları evcilleştirdikçe, köpek ırkı varolmus ve çeşitlenmiştir. Hiçbir zaman bir kurt bir köpek doğurmamıştır. İnsanlardan korkmamak ya da saldırgan olmamak gibi bazı özellikler nesiller boyunca sürekli seçilegeldiği için, bu davranış biçimleri zamanla genetik koda yerleşerek, türler arası ve dolayısıyla davranış eğilimleri arası farklılık yaratmıştır. Peki bu bizi nereye getiriyor?
2 farklı senaryodan bahsetmek mümkün. Çok eski çağlarda yumurtlama kabiliyeti olan bazı canlılar, kademeli olarak ata-tavuk ve sonra da ata-tavuk yumurtaları yarattılar. Bu yumurtaların birinde, selektif avantaja sahip olan bir DNA değişikliği oldu. Böylelikle ilk tavuk var oldu ve ilk tavuk yumurtalarını var etti. Bu durumda, teknik olarak tavuk ilktir. Ya da 2. senaryoya göre, bir ata-tavuk, bizim normal tavuk yumurtası dediğimiz şeyin içinde büyümüş bir tavuğa hayat verdi. Bu açıdan bakınca, ilk yumurta ortaya çıkmış oldu. Bu da bizi yine aynı tanım sorusuna geri getirmiş oluyor: Peki tavuk yumurtası nedir?
Aslında bu oldukça anlamsız bir soru, fakat günün sonunda herkesin üzerinde anlaştığı tek seçenek. İster normal tavuk yumurtası deyin, ister ata-tavuk yumurtası, ilk normal tavuk bir yumurtadan çıktı.
İlk önce yumurta vardı. Başka bir deyişle, tavuk yumurtadan çıktı.