Doğa üstü veya eski tabiri ile 'gayri tabii' olaylar, tarihin her devrinde görülmüştür. İnsan kanıyla beslenen vampirler, mezarlarından çıkıp insanları rahatsız eden yaşayan ölüler, mitolojik hikayelerde kendine yer tutan ve halk arasında anlatılıp günümüze kadar gelen iblisler, cadılar sadece bunlardan ilk akla gelen birkaç tanesidir. Burada inceleyeceğimiz Tırnova Olayı ise, Osmanlı'nın resmi gazetesinde kendine yer tutmuş, enteresan ve gizemli bir vak'adır.
Tırnova, günümüzde Bulgaristan sınırları içerisinde bulunan bir şehirdir. Sofya'nın batısında yer alır. Şehir 1393 senesinde, I.Bayezid devrinde Osmanlı tarafından ele geçirilmiştir.
Tırnova Vak'ası ile ilgili bütün bildiklerimiz, 21 Cemaziyelevvel 1249 yani 6 Ekim 1833 tarihli Takvim-i Vekai gazetesindeki birkaç sütunluk haberden ibarettir. Bu haberde, Tırnova Naibi Ahmet Şükrü Efendi'nin yazdığı mektubun aynen yayınlandığı söylenmektedir.
Mektup dönemin dili ve resmi gazete jargonu sebebiyle gayet ağır tamlamalar ve bugün için anlaşılamayacak kelimelerden oluşmaktadır. Bu sebeple biz mektupta yazanları anlaşılır biçimde bir özet halinde sunmayı daha uygun bulduk. Mektubun tamamını merak edenler gazetenin adı geçen tarihli nüshasını inceleyebilirler. Ahmet Şükrü Efendi mektubunda özetle şunlara değiniyor:
'Tırnova şehrinde cadı zuhur etmiştir. Görünmeyen varlıklar insanların üzerilerine taş, toprak, tabak, çanak,sahan gibi eşyaları atıyorlar. Evlere girerek bohça ve yastıkların yerlerini değiştiriyorlar. İnsanlara sorduğumuzda üzerilerine bir camış oturmuş gibi ağırlık hissettiklerini beyan ediyorlar. İki mahalle ahalisi hanelerini terk ettiler. Cadı dedikleri bu varlıkların ahaliye zarar vermesi üzerine, cadıcılık ile meşhur olan Nikola namlı birisiyle 800 kuruşa [cadıları kovması karşılığında] pazarlık edildi.''
Sonrasında Nikola bölgeye gelerek kendi sihirli tahtasıyla , büyü meziyetlerini kullanarak iki mezarı tespit ediyor. Bu mezarların Ali ve Abdi Alemdar adlı iki Yeniçeri kardeşe ait olduğu söyleniyor. Nikola ise bu mezarların cadılı olduğunu ve mezarların açılıp, cesetlerin göğüslerine birer tahta kazık çakılmasını ve yüreklerinin çıkartılarak kaynar suda haşlanması gerektiğini söylüyor.
Nikola'nın Talimatlarına uyularak mezarlar açıldı. Fakat Yeniçerilerin bedenlerinin büyüdüğünü ve kılları ile tırnaklarının uzadığını görenler korkarak dehşete düştü. Günümüzde ölümden sonra bedendeki etlerinin çekildiği için kılların ve tırnakların uzuyormuş gibi göründüğünü bilmekteyiz. Fakat o tarihlerde bu tıbbi bilgiler bilinmediği için yüksek ihtimalle cesetlerdeki bu gelişimleri gören insanlar, bu Yeniçerilerin gerçekten kendilerine musallat olduklarını zannetmiş olmalıdırlar.
Cesetlerin göğüslerine kazık çakılıp, yürekleri kaynak suyla haşlandıktan sonra Cadıcı Nikola, kesin bir çözüm için bu cesetlerin tamamen yakılarak kül edilmesi gerektiğini söyledi. Bunun sonucunda fetva alınarak, iki Yeniçerinin cesedi yakıldı ve Tırnova ahalisi cadılardan kurtulmuş oldu.
Bu doğaüstü olayın bir benzerine de Evliya Çelebi'nin Seyahatname adlı eserinde rastlıyoruz. Bunda göre Evliya Çelebi, obur adı verilen birtakım mitolojik yaratıklardan bahsetmekte, bunların mezarlarından kalkarak insanların kanını emen yaşayan ölüler olduklarını söylemektedir. Obur Dağı adlı bir bölgede bulunduğu sırada Çerkez ve Abaza oburlarının gökyüzünde savaştığına şahit olduğunu ve gün doğana kadar bu oburların gökyüzünde çatıştığını söyleyen Evliya Çelebi, bunların savaş aletlerinin, silahlarının, insan ve at uzuvlarının yer yüzüne düştüğünü de belirtmektedir.
Esasında Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde bu ve benzeri birçok inanması güç yazılara rastlanmaktadır. Bunların yanı sıra Evliya Çelebi, gezip gördüğü mekanları ve bölgeleri çok iyi ve gerçeğe yakın bir biçimde tasvir etmiştir.
Ülkemizin önemli tarihçilerinden İlber Ortaylı, bu olaya Yeniçeri Ocağının kaldırılması hadisesinden bakmaktadırlar. 1826'da II.Mahmut tarafından tamamen silinen ocağın ardından, böyle bir haberin yazımı ile aslında Yeniçerileri kötülemeye yönelik bir propaganda amacı güdüldüğünü söylemektedirler. Bu görüş, aslında fazlaca paranormal gibi görülen bu olayı gayet somut bir zemine oturtmaktadır.
Osmanlı Devleti'nde Cadılar Üzerine Bir Değerlendirme adlı makalesinde bu konuya değinen Zeynep Aycibin de dönemin resmi tarihçisi Ahmet Lütfi Efendinin bu olaydan hiç bahsetmemesine dikkat çekmektedir. Bununla beraber Ahmet Lütfi Efendinin Tırnova Olayını pek dikkate değer bulmadığı ve olanlara inanmadığı için tarihlerinde bahsetmediği görüşünü savunmaktadırlar.
Esasında ilk bakışta bilimsel bir şekilde açıklanamaz gibi görünse de aslında hepsinin somut birer açıklaması mevcuttur. İster doğaüstü ister beşeri bir olay olsun, tarihsel vak'aları okuduğumuz anda büsbütün inanarak ve hayretler içerisine düşerek algılamak yerine, tarihsel realite ile bu olaylara açıklamalar getiren uzmanların görüşlerini öğrenmeli ve onların neticesinde bu tip vak'aları yorumlamalıyız.
Reşad Ekrem Koçu-Tarihimizde Garip Vakalar, varlık Yayınları, İstanbul 1952
İlber Ortaylı-İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2016
Zeynep Aycibin-Osmanlı Devleti'nde Cadılar Üzerine Bir Değerlendirme,
Takvim-i Vekayi Gazetesi, sayı:68 (21 Cemaziyelevvel 1249)
Murat Bardakçı- Kazığa Oturtmak Öyle Kolay Değildir, Çok Maharet İster, Hürriyet Gazetesi, 14.09.2003
yakında bunlar yeniden ortaya çıkar akp gündem bulamayınca bunları ortaya sürer ne diyelim bunlardan herşeyi bekleyin yani akp
mustafa berk yaltırık, sen misin kardeş?